Cụ thể, Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an (C03) đề nghị truy tố tội “Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng” theo Khoản 3, Điều 360 Bộ luật Hình sự đối với cựu Thứ trưởng Bộ Y tế Cao Minh Quang cùng 3 thuộc cấp ở bộ này gồm: Nguyễn Nam Liên, cựu Vụ phó Kế hoạch Tài chính; Dương Huy Liệu, cựu Vụ Trưởng Kế hoạch Tài chính và Phạm Thị Minh Nga, cựu Kế toán Trưởng Ban quản lý kế hoạch phòng chống dịch cúm A.
Trong vụ án này, C03 còn đề nghị truy tố ông Lương Văn Hóa, Tổng Giám đốc Công ty Dược Cửu Long, cùng ba nhân viên công ty này là: Nguyễn Thanh Tòng, cựu Phó tổng Giám đốc phụ trách tài chính; Nguyễn Văn Thanh Hải, nguyên Kế toán Trưởng và Ngô Hữu Hiếu Nghĩa, cựu Giám đốc Chi nhánh TP HCM kiêm Giám đốc Xuất nhập khẩu. Bốn bị can trên bị đề nghị truy tố về tội “Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ” theo Khoản 3, Điều 356 Bộ luật Hình sự.
Theo kết luận điều tra, năm 2005, dịch cúm A (H5N1) diễn biến phức tạp nên Bộ Y tế báo cáo Thủ tướng Chính phủ ban hành quyết định phê duyệt kế hoạch dự trữ thuốc Tamiflu và sản xuất thuốc Oseltamivir để phòng, chống H5N1 tại Việt Nam. Mục tiêu đến 30/6/2006 sẽ dự trữ đủ 30 triệu viên Oseltamivir.
Bộ Y tế sau đó giao Vụ Kế hoạch Tài chính phối hợp cùng Bộ Tài chính thẩm định thống nhất giá mỗi viên Oseltamivir là 27.765 đồng.
Đầu năm 2006, dịch H5N1 cơ bản được khống chế nên Bộ Y tế điều chỉnh giảm cơ số thuốc Oseltamivir dự trữ, trong đó hợp đồng mua thuốc với Công ty Dược Cửu Long giảm từ 13 triệu xuống 5 triệu viên. Ông Dương Huy Liệu và Nguyễn Nam Liên sau đó đại diện cho Bộ Y tế ký hợp đồng kinh tế đặt hàng Công ty Dược Cửu Long sản xuất 5 triệu viên Oseltamivir với đơn giá 27.765 đồng/viên, tổng giá trị đơn hàng là hơn 145 tỷ đồng.
Thực hiện hợp đồng với Bộ Y tế, từ tháng 2 - 4/2006, Công ty Dược Cửu Long đã nhập 520 kg nguyên liệu Oseltamivir với giá 9,1 triệu USD của Công ty Mambo (Singapore). Công ty Dược Cửu Long sau đó đã thanh toán 5,25 triệu USD cho Công ty Mambo, còn lại hơn 3,84 triệu USD được trả chậm 6 tháng kể từ ngày nhận hàng.
Ðáng chú ý, quá trình điều tra, cơ quan điều tra đề nghị ngân hàng, văn phòng đăng ký đất đai ở Hà Nội, TP HCM rà soát và tạm dừng các giao dịch liên quan đến tài khoản, sổ tiết kiệm, nhà đất của bị can Cao Minh Quang.
Do giá nguyên liệu giảm nên Tổng Giám đốc Dược Cửu Long lúc bấy giờ là ông Lương Văn Hóa đã chỉ đạo thuộc cấp đề nghị Công ty Mambo cho giảm giá số tiền 3,84 triệu USD (tương đương hơn 61 tỷ đồng). Số tiền này sau đó được ông Hóa cho bổ sung vào vốn hoạt động sản xuất kinh doanh để tăng doanh thu cho công ty và không báo cáo cho Bộ Y tế biết.
Thủ đoạn “ỉm” 3,8 triệu USD
Cuối năm 2006, lấy lý do việc sản xuất thuốc thuộc bí mật Nhà nước, không được công bố thông tin, ông Hóa đã chỉ đạo cấp dưới hoàn thiện giấy tờ để ngoài sổ sách 3,84 triệu USD. Khi bị Cục Quản lý Dược Bộ Y tế phát hiện gian dối, yêu cầu báo cáo về việc thanh toán tiền mua nguyên liệu, ông Hóa tiếp tục chỉ đạo cấp dưới làm các thủ tục lòng vòng để hợp thức hồ sơ thanh toán.
Căn cứ hồ sơ nhập hàng, Ban Quản lý Kế hoạch phòng chống dịch cúm A Bộ Y tế đã nhiều lần thanh toán cho Công ty Dược Cửu Long với tổng số hơn 143 tỷ đồng. Số tiền này chưa bao gồm chi phí gia công của 257 kg nguyên liệu chưa sản xuất.
Năm 2007, để thanh quyết toán kinh phí phòng chống dịch, bà Phạm Thị Minh Nga lúc đó là kế toán trưởng Ban Quản lý Kế hoạch phòng chống dịch cúm A đã trình ông Dương Huy Liệu và sau đó là ông Nguyễn Nam Liên ký biên bản thanh lý hợp đồng với Công ty Dược Cửu Long. Tuy nhiên cả ba người này bị xác định đã không rà soát, phát hiện Công ty Dược Cửu Long được giảm giá 3,84 triệu USD.
Năm 2008, Bộ Y tế thành lập ban chỉ đạo giải quyết các vấn đề liên quan thuốc cúm do Thứ trưởng Cao Minh Quang làm Trưởng ban. Tuy nhiên ông Quang cũng không chỉ đạo kiểm tra, làm rõ khoản tiền 3,84 triệu USD mà Công ty Dược Cửu Long nợ nhà cung cấp trước khi báo cáo Chính phủ.
Kết luận xác định, thực tế đến nay Công ty Dược Cửu Long vẫn chưa thanh toán 3,84 triệu USD tiền mua nguyên liệu Oseltamivir cho Công ty Mambo. Bộ Tài chính và Bộ Y tế cho rằng, đây là khoản chênh lệch giá nên về nguyên tắc thì Công ty Dược Cửu Long phải nộp lại cho ngân sách Nhà nước. Sau thời gian dài thanh tra, tháng 6/2014, hồ sơ được chuyển sang Bộ Công an để điều tra.
Cơ quan điều tra xác định, Bộ Y tế đã không có văn bản yêu cầu Công ty Dược Cửu Long báo cáo, cung cấp chứng từ liên quan đến việc thực hiện điều khoản đàm phán giảm giá trong hợp đồng mua nguyên liệu làm thuốc.
Trong đó, cựu Thứ trưởng Cao Minh Quang bị xác định giữ vị trí Trưởng Ban chỉ đạo giải quyết việc liên quan thuốc Tamiflu và Oseltamivir nên có trách nhiệm kiểm tra các vấn đề phát sinh.
Kết luận xác định, ông Quang từng kiểm tra, phát hiện Công ty Dược Cửu Long “ỉm” 3,8 triệu USD nhưng không chỉ đạo tiếp tục kiểm tra, làm rõ. Năm 2009, Bộ Tài chính có văn bản yêu cầu thu hồi số tiền này nhưng ông Quang vẫn không thực hiện dẫn tới thất thoát .
Đáng chú ý, quá trình điều tra, cơ quan điều tra đề nghị ngân hàng, văn phòng đăng ký đất đai ở Hà Nội, TP HCM rà soát và tạm dừng các giao dịch liên quan đến tài khoản, sổ tiết kiệm, nhà đất của bị can Cao Minh Quang.
