Quý 3 vừa qua, tổng giá trị trái phiếu doanh nghiệp phát hành đạt mức 60.635 tỷ đồng, giảm mạnh 51% so với quý trước và giảm tới 71% so với cùng kỳ. Trong đó, tài chính – ngân hàng là nhóm ngành chiếm tỷ trọng lớn nhất với 82,5% tổng giá trị phát hành trái phiếu riêng lẻ, tương đương 48.683 tỷ đồng; theo sau là nhóm Bất động sản với tỷ trọng 13,7%.
Lũy kế 9 tháng đầu năm, tổng giá trị phát hành trái phiếu doanh nghiệp giảm mạnh 44% so với cùng ky xuống còn 248.603 tỷ đồng; trong đó là 240.804 tỷ đồng phát hành riêng lẻ (giảm 42%) và 7.799 tỷ đồng phát hành ra công chúng (giảm 67%). Chứng khoán VNDIRECT cho biết ngay từ thời điểm tháng 3, thị trường trái phiếu doanh nghiệp đã dần chậm lại nhằm chờ đợi Nghị định sửa đổi 153/NĐ-CP/2020, với mục tiêu bảo vệ quyền lợi hợp pháp của nhà đầu tư cũng như nâng cao chất lượng của thị trường vốn.
Trong 3 quý đầu năm, top 5 doanh nghiệp phát hành trái phiếu nhiều nhất gồm có 3 ngân hàng và 2 tập đoàn niêm yết trên sàn chứng khoán là NHTMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam 19.872 tỷ đồng), Tập đoàn Vingroup và các công ty con (16.569 tỷ đồng); Tập đoàn Địa ốc NOVA và các công ty con (15.157 tỷ đồng), NHTMCP Phương Đông (12.300 tỷ đồng), NHTMCP Á Châu (10.450 tỷ đồng).
Áp lực trái phiếu doanh nghiệp đáo hạn gia tăng từ quý 4/2022
Nhìn sang quý cuối cùng của năm 2022, VNDIRECT cho rằng áp lực trái phiếu đáo hạn sẽ gia tăng từ quý này khi tổng giá trị trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ đáo hạn trong quý 4 năm nay đạt mức 58.840 tỷ đồng, tăng 88% so với cùng kỳ năm trước. Trước đó trong 9 tháng đầu năm, ước tính có khoảng 142.200 tỷ đồng trái phiếu doanh nghiệp đã được mua lại.
Trong quý 4, bất động sản tiếp tục là nhóm ngành chiếm tỷ trọng lớn nhất với 34% tổng giá trị đáo hạn trái phiếu riếng lẻ trong quý, tương đương 20.071 tỷ đồng, tăng 65% so với cùng kỳ. Những cái tên có giá trị đáo hạn cao nhất trong quý 4 bao gồm: CTCP Tập đoàn Sunshine (bao gồm các công ty con) (3.000 tỷ đồng), CTCP Tập đoàn Đầu tư Địa ốc No Va (3.000 tỷ đồng) và CTCP Bách Hưng Vương (2.980 tỷ đồng).
Tài chính – ngân hàng là nhóm ngành chiếm tỷ trọng lớn thứ hai với 33% tổng giá trị đáo hạn, tương đương 19.365 tỷ đồng, tăng 130%. Có thể kể tới như NHTMCP Kỹ Thương Việt Nam (4.500 tỷ đồng), NHTMCP Quốc tế Việt Nam (3.000 tỷ đồng) và NHTMCP Việt Nam Thịnh Vượng (1.950 tỷ đồng). Ngoài ra, các ngành khác chiếm 33% tổng giá trị TPDN riêng lẻ đáo hạn trong quý 4, đạt 19.404 tỷ đồng, tăng 80% so với cùng kỳ, tiêu biểu như CTCP TNHH Sản xuất và Kinh Doanh Vinfast (9.010 tỷ đồng), CTCP Wealth Power (2.880 tỷ đồng) và CTCP Tập đoàn Sovico (2.100 tỷ đồng).
VNDIRECT cho rằng sự kiện điều tra và khởi tố gần đây liên quan đến những sai phạm trong phát hành trái phiếu doanh nghiệp đang thể hiện những nỗ lực của cơ quan quản lý trong việc làm trong sạch thị trường vốn. Bên cạnh đó, Nghị định 65/2022/NĐ-CP bổ sung sửa đổi cho Nghị định 153 về chào bán trái phiếu riêng lẻ đã chính thức được ban hành trong tháng 9 vừa qua cũng là là một điểm tích cực đối thị trường vốn trong dài hạn. Theo VNDIRECT, Nghị định 65 tuy mang định hướng thắt chặt hơn so với nghị định cũ nhưng cũng đã nới lỏng hơn ở một số quy định so với những dự thảo được lấy ý kiến trước đó.
Tuy nhiên, các thành viên thị trường (doanh nghiệp phát hành, doanh nghiệp tư vấn và nhà đầu tư) vẫn cần thời gian để điều chỉnh cho phù hợp với những quy định mới. Vì vậy, thị trường trái phiếu doanh nghiệp nhiều khả năng sẽ tiếp tục trầm lắng trong một vài quý tới.
Về phía cung, tổng giá trị phát hành trái phiếu doanh nghiệp có thể phục hồi trở lại từ nửa cuối năm 2023. Nghị định 65 mới cho phép các doanh nghiệp được phát hành trái phiếu với mục đích cơ cấu nợ. VNDIRECT đánh giá đây là một trong những điểm trọng yếu theo hướng nới lỏng hơn, giúp các doanh nghiệp với mục đích tái cơ cấu nợ (theo đúng quy định) vẫn có thể tiếp cận được với kênh phát hành trái phiếu doanh nghiệp. Về phía cầu, số lượng nhà đầu tư chuyên nghiệp đủ điều kiện với Nghị định 65 sửa đổi sẽ sụt giảm trong ngắn hạn.
Thị trường trái phiếu Chính phủ: tỷ lệ phát hành thành công ở mức rất thấp so với kế hoạch đề ra.
Tại thị trường trái phiếu Chính phủ, tỷ lệ trúng thầu trong quý 3 tăng lên mức 39% (so với tỷ lệ là 29% của quý 2); tổng giá trị phát hành thành công trong quý đạt 46.195 tỷ đồng. Tổng cộng 9 tháng đầu năm, thị trường sơ cấp đã huy động được 111.722 tỷ đồng trái phiếu Chính phủ từ Kho bạc Nhà nước. Tổng giá trị phát hành trong 9 tháng đầu năm chỉ mới hoàn thành 28% kế hoạch đấu thầu năm, đang ở mức rất thấp so với mục tiêu đề ra.
Trong khi đó, tổng giá trị giao dịch trên thị trường thứ cấp quý 3 đạt 408.810 tỷ đồng, tương ứng giá trị giao dịch trung bình mỗi phiên 6.441 tỷ đồng, giảm gần 25% so với quý trước đó. Giao dịch mua bán thông thường (outright) chiếm tỷ lệ 47% trong tổng giá trị giao dịch, còn lại 53% là giao dịch repo. Các nhà đầu tư nước ngoài bán ròng với giá trị 1.971 tỷ đồng trong quý 3/22, đưa tổng giá trị bán ròng lũy kế từ đầu năm lên mức 4.139 tỷ đồng. Đồng thời, lợi suất trái phiếu đang tăng mạnh ở tất cả các kì hạn.
