Chất lượng tài sản suy giảm ở nhóm ngân hàng quy mô vừa và quốc doanh
Trong báo cáo cập nhật về ngành ngân hàng quý I/2025, Vietnam Investors Service (VIS Rating) nhận định chất lượng tài sản của ngành suy giảm, đặc biệt đối với các ngân hàng quy mô vừa và nhóm quốc doanh (SOB).
Trong ba tháng đầu năm, tỷ lệ nợ xấu (NPL) toàn ngành tăng thêm 0,2 điểm % so với quý trước, lên mức 2,5%. Theo VIS Rating, đà gia tăng chủ yếu đến từ các khoản cho vay mua nhà trong phân khúc mang tính đầu cơ và từ doanh nghiệp gặp khó khăn dòng tiền.
Các ngân hàng tư nhân như VPBank, MB, OCB, TPBank và VIB ghi nhận mức tăng nợ xấu đáng kể do các khoản cho vay mua nhà trong phân khúc mang tính đầu cơ và từ doanh nghiệp gặp khó khăn dòng tiền. Trong khi đó, BIDV và VietinBank ghi nhận mức tăng nợ xấu từ doanh nghiệp trong lĩnh vực vật liệu xây dựng.
Ngược lại, các ngân hàng lớn như ACB và Techcombank duy trì được tỷ lệ hình thành nợ xấu ổn định nhờ hạn chế tiếp cận các phân khúc rủi ro cao trong lĩnh vực bất động sản.
Đáng lưu ý, rủi ro tài sản tiềm ẩn đang gia tăng tại các ngân hàng quốc doanh có quy mô lớn và khách hàng chủ yếu là doanh nghiệp FDI (như Vietcombank, BIDV), trong bối cảnh căng thẳng thương mại với Mỹ leo thang và rủi ro thuế quan đối ứng hiện hữu.
Tương tự, các ngân hàng có danh mục cho vay tiêu dùng cá nhân lớn như VPBank, HDBank, MB cũng đối diện rủi ro tín dụng cao hơn trong giai đoạn này.
Tuy vậy, các chuyên gia VIS Rating kỳ vọng chất lượng tài sản có thể cải thiện trong thời gian tới, nhờ thị trường bất động sản dần phục hồi và các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp từ Chính phủ phát huy hiệu quả.
NIM thu hẹp, ROAA chịu sức ép
Theo dữ liệu của VIS Rating, tỷ suất sinh lời trên bình quân tổng tài sản (ROAA) của toàn ngành đi ngang ở mức 1,5% trong quý I, nhờ tăng trưởng tín dụng đạt 3,6% so với đầu năm, đến từ cả phân khúc cá nhân và doanh nghiệp.
Trong khi đó, biên lãi ròng (NIM) giảm trung bình 0,4 điểm % so với quý trước, do lãi suất cho vay thấp hơn và chi phí huy động cao hơn,đặc biệt tại ngân hàng quy mô vừa.
Một số ngân hàng như SeABank ghi nhận ROAA tích cực hơn nhờ lợi nhuận từ thoái vốn công ty tài chính tiêu dùng. Ngược lại, VietinBank và BIDV bị ảnh hưởng bởi chi phí tín dụng tăng và lợi nhuận đầu tư trái phiếu thấp.
Trong khi đó, nhóm ngân hàng lớn như Techcombank, HDBank, MB ghi nhận cải thiện ROAA nhờ duy trì chi phí tín dụng ở mức thấp, tăng thu nhập từ phí và thu hồi nợ xấu hiệu quả hơn.
VIS Rating dự báo ROAA toàn ngành sẽ cải thiện trong năm 2025, dựa trên kỳ vọng tăng trưởng tín dụng mạnh hơn ở các khoản vay dài hạn và cho vay mua nhà, đồng thời chi phí tín dụng được kiểm soát tốt hơn.
Bộ đệm vốn thu hẹp, một số ngân hàng đối mặt rủi ro hấp thụ
Theo dữ liệu của VIS Rating, tỷ lệ bao phủ nợ xấu (LLCR) giảm từ 91% cuối năm 2024 xuống còn 80% trong quý I/2025, cho thấy bộ đệm dự phòng đang bị bào mòn khi các khoản nợ có vấn đề gia tăng. Sự suy giảm này đặc biệt rõ tại các ngân hàng quốc doanh như BIDV, VietinBank, và các ngân hàng quy mô vừa như LPBank, TPBank, VIB.
Các ngân hàng nhỏ như KienlongBank, Nam A Bank và VietABank vẫn duy trì quy mô vốn thấp do lợi nhuận khiêm tốn, trong khi tín dụng tăng mạnh trong ba tháng đầu năm.
Ngoài ra, kế hoạch chi trả cổ tức bằng tiền mặt lớn trong năm 2025 tại một số ngân hàng quy mô vừa (điển hình như LPBank, OCB) cũng có thể làm suy yếu hơn nữa bộ đệm vốn, qua đó hạn chế khả năng ứng phó với các rủi ro tín dụng trong tương lai.
Nguồn vốn và thanh khoản suy giảm
Thanh khoản ngành ngân hàng đang chịu áp lực đáng kể khi nguồn vốn suy giảm.Theo dữ liệu của VIS Rating, tỷ lệ tiền gửi không kỳ hạn (CASA) toàn ngành giảm 2 điểm % so với quý trước, xuống còn 18,8%, do xu hướng rút tiền của khối doanh nghiệp tại một số ngân hàng như LPBank, MB, SeABank và TPBank.
Tỷ lệ cho vay trên tiền gửi khách hàng (LDR) tăng lên 108%, mức cao nhất trong vòng 5 năm, cho thấy áp lực thanh khoản ngày càng rõ nét. Một số ngân hàng quy mô vừa như LPBank, TPBank đối diện rủi ro thanh khoản lớn hơn do mức tài sản thanh khoản thấp, trong khi TPBank và SeABank ghi nhận dòng tiền gửi rút ra đáng kể.
OCB là điểm sáng hiếm hoi khi tiếp tục cải thiện tỷ lệ CASA nhờ các nỗ lực số hóa hoạt động ngân hàng bán lẻ.
Trong bối cảnh tăng trưởng tín dụng vượt tốc độ huy động tiền gửi, các ngân hàng được VIS Rating dự báo sẽ phải gia tăng phát hành trái phiếu dài hạn để bổ sung nhu cầu vốn.
