Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) vừa có văn bản góp ý gửi Bộ Tài chính về Dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 125/2020 của Chính phủ liên quan đến xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thuế và hóa đơn.
Cụ thể, theo VCCI, Nghị định 70/2025 của Chính phủ đã mở rộng đối tượng bắt buộc áp dụng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền với các hộ kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm trở lên.
Tuy nhiên, đây là nhóm đối tượng có đặc thù nguồn lực hạn chế, chưa quen với công nghệ, dễ mắc lỗi hình thức như lập hóa đơn sai thời điểm, khai thiếu chỉ tiêu… chứ không phải do cố tình không tuân thủ quy định của Nhà nước, cố tình trốn thuế.
Dẫn kết quả khảo sát nhanh với 1.368 hộ kinh doanh trên cả nước trong tháng 6, VCCI cho biết các hộ kinh doanh chưa có hiểu biết sâu về quy định. Cụ thể, 68% hộ chỉ nắm sơ bộ hoặc không rõ làm gì; 21% chưa hiểu.
Ngoài ra, các hộ kinh doanh gặp nhiều thách thức trong việc triển khai quy định, nhất là thiếu kiến thức, kỹ năng công nghệ (73%); khó thay đổi thói quen quản lý cũ (49%)
Từ những phân tích trên, VCCI đề nghị cơ quan soạn thảo bổ sung quy định không áp dụng chế tài xử phạt hành chính với các hộ kinh doanh vi phạm quy định về hình thức trong khoảng thời gian đầu, có thể cân nhắc hai năm. Hộ kinh doanh có trách nhiệm khắc phục các lỗi vi phạm và nộp số tiền thuế (nếu thiếu) phát sinh từ các vi phạm này.
“Pháp luật cần có chính sách xử phạt vi phạm nhân văn, hợp tình hợp lý để giúp các hộ kinh doanh an tâm tuân thủ quy định mới, đồng thời cũng nuôi dưỡng nguồn thu lâu dài cho ngân sách”, VCCI nêu rõ.
Giảm phạt lỗi hóa đơn nếu không ảnh hưởng thuế
Cũng theo VCCI, theo quy định tại khoản 3 Điều 24 Nghị định 125, hành vi lập hóa đơn không đúng thời điểm vẫn bị xử phạt hành chính, kể cả trong trường hợp không làm chậm nghĩa vụ thuế của người nộp thuế.
Tuy nhiên, theo phản ánh từ cộng đồng doanh nghiệp, việc lập hóa đơn điện tử hiện nay phụ thuộc lớn vào hệ thống công nghệ thông tin. Trong thực tế, có nhiều tình huống khách quan khiến doanh nghiệp không thể lập hóa đơn đúng thời điểm, chẳng hạn như: hệ thống phần mềm gặp lỗi, gián đoạn kết nối, bị tấn công mạng hoặc sự cố kỹ thuật từ phía nhà cung cấp dịch vụ hóa đơn điện tử.
Dù xảy ra sai lệch về thời điểm, nhưng trong các trường hợp này, nghĩa vụ thuế của doanh nghiệp vẫn được thực hiện đầy đủ và ngân sách nhà nước không bị ảnh hưởng. Do đó, mức độ và tính chất vi phạm được đánh giá là không nghiêm trọng, mang tính chất kỹ thuật, không cố ý gian lận.
Vì vậy, VCCI đề nghị cơ quan soạn thảo xem xét sửa đổi quy định hiện hành theo hướng nhân văn và hợp lý hơn. Cụ thể, chỉ áp dụng hình thức cảnh cáo hoặc mức phạt ở khung thấp nhất đối với các hành vi lập hóa đơn không đúng thời điểm nhưng không ảnh hưởng đến nghĩa vụ thuế.
Tương tự, tại Khoản 3, Điều 5, điểm d Nghị định 125 quy định không xử phạt hành vi sử dụng hóa đơn không hợp pháp hoặc sử dụng không hợp pháp hóa đơn nếu người nộp thuế đã bị xử phạt đối với hành vi khai sai dẫn đến thiếu số thuế phải nộp, hoặc làm tăng số tiền được miễn, giảm, hoàn thuế.
Quy định này là phù hợp vì trên thực tế, hành vi sử dụng hóa đơn không hợp pháp trong trường hợp này chỉ là một yếu tố cấu thành của hành vi khai sai, chứ không phải là một hành vi độc lập. Đồng thời, cách tiếp cận như vậy cũng phù hợp với nguyên tắc “một hành vi vi phạm chỉ bị xử phạt hành chính một lần” quy định tại Luật Xử lý vi phạm hành chính.
Tuy nhiên, theo phản ánh của doanh nghiệp, ngoài hành vi sử dụng hóa đơn không hợp pháp, cũng tồn tại trường hợp doanh nghiệp chưa lập hóa đơn, từ đó dẫn đến khai sai và thiếu số thuế phải nộp. Về bản chất, hành vi không lập hóa đơn trong trường hợp này cũng là một yếu tố cấu thành của hành vi khai sai, thiếu thuế tương tự như hành vi đã được nêu tại điểm d khoản 3 Điều 5.
Do đó, VCCI đề nghị cơ quan soạn thảo bổ sung nội dung vào Điều 5.3.d theo hướng không xử phạt riêng đối với hành vi không lập hóa đơn, nếu hành vi này đã được xem xét và xử phạt trong khuôn khổ của hành vi khai sai dẫn đến thiếu số thuế phải nộp. Việc này nhằm đảm bảo nguyên tắc xử phạt hợp lý, tránh chồng chéo và trùng lặp chế tài.
