Một số người cho biết họ cảm thấy khỏe hơn, nhẹ bụng hơn hoặc giảm men gan sau một thời gian uống nước chanh đều đặn. Từ đó, xuất hiện niềm tin rằng nước chanh có thể điều trị được gan nhiễm mỡ - một bệnh lý chuyển hóa ngày càng phổ biến trong xã hội hiện đại.
Tuy nhiên, theo bác sĩ Nguyễn Phối Hiền, Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM - cơ sở 3, quan điểm này cần được xem xét lại dưới góc độ y học chính thống và dựa trên bằng chứng khoa học.
Nước chanh ấm có trị được gan nhiễm mỡ?
Ảnh: AI
Không có bằng chứng nào cho thấy nước chanh chữa được gan nhiễm mỡ
Gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD - Non-Alcoholic Fatty Liver Disease) là tình trạng mỡ tích tụ quá mức trong tế bào gan, không liên quan đến uống rượu bia. Bệnh lý này có liên quan chặt chẽ đến béo phì, rối loạn chuyển hóa mỡ, tiểu đường loại 2 và hội chứng chuyển hóa. Gan nhiễm mỡ tiến triển kéo dài có thể dẫn đến viêm gan, xơ hóa, thậm chí xơ gan và ung thư gan.
Hiện nay, chưa có loại thuốc đặc hiệu nào được FDA (Mỹ) hoặc Bộ Y tế Việt Nam chấp thuận để điều trị gan nhiễm mỡ không do rượu. Các khuyến nghị quốc tế, như của Hiệp hội Gan Mỹ (AASLD), đều nhấn mạnh rằng điều trị chính của bệnh này là giảm cân hợp lý, điều chỉnh chế độ ăn, vận động thể lực đều đặn và kiểm soát các yếu tố chuyển hóa đi kèm.
Một số nghiên cứu đã khảo sát ảnh hưởng của các loại thực phẩm giàu vitamin C và chất chống oxy hóa đến sức khỏe gan, nhưng cho đến nay, chưa có nghiên cứu đối chứng ngẫu nhiên nào chứng minh việc uống nước chanh đơn thuần có thể làm giảm mỡ trong gan hay cải thiện tình trạng bệnh lý.
Chanh có chứa vitamin C và axit citric, có thể hỗ trợ tiêu hóa ở mức độ nhẹ và cung cấp nước cho cơ thể. Tuy nhiên, việc cho rằng nó có thể "đánh tan mỡ gan" hoặc "làm sạch gan" là cách diễn giải đơn giản hóa, không đúng về mặt cơ chế bệnh sinh.
Thông tin lan truyền và ý kiến chuyên gia
Một số người cho rằng:
- Nước chanh có thể "thải độc gan".
- Tính axit của chanh giúp "phân giải mỡ thừa", từ đó giúp giảm gan nhiễm mỡ.
- Chanh kích thích sản xuất dịch mật, giúp tiêu hóa chất béo.
- Người dùng cảm thấy nhẹ bụng, da sáng hơn, nên nghĩ bệnh gan đã cải thiện.
Tuy nhiên, theo các chuyên gia:
- Gan là cơ quan giải độc hiệu quả tự nhiên, không cần đến thức uống "thải độc".
- Mỡ trong gan là hậu quả của rối loạn chuyển hóa phức tạp, không thể tan ra bằng axit nhẹ trong chanh.
- Sản xuất dịch mật là quá trình nội tiết phức tạp, không phụ thuộc vào chanh.
- Việc cảm thấy khỏe hơn có thể đến từ việc tăng lượng nước uống vào buổi sáng, giảm tiêu thụ đồ ngọt, kiêng rượu bia… chứ không phải do nước chanh trực tiếp tác động.
Thực tế, nhiều nội dung lan truyền trên mạng xã hội không có nguồn trích dẫn khoa học cụ thể, hoặc bị cường điệu để bán các sản phẩm "detox", "thải độc gan" không rõ nguồn gốc.
Lạm dụng nước chanh có thể gây hại
Uống nước chanh ở mức vừa phải, pha loãng và sau bữa ăn là thói quen không gây hại với người bình thường. Tuy nhiên, nếu:
- Uống chanh đậm đặc khi đói, có thể gây kích ứng niêm mạc dạ dày.
- Người có tiền sử viêm loét dạ dày - tá tràng có thể bị đau, buồn nôn.
- Sử dụng quá nhiều nước chanh trong ngày có thể gây mòn men răng.
- Người đang dùng thuốc điều trị bệnh chuyển hóa cần cẩn trọng khi dùng thực phẩm có tính axit mạnh.
- Với người bệnh gan, đặc biệt khi men gan cao hoặc có dấu hiệu viêm gan, việc tự ý sử dụng các loại "nước detox" không có chỉ định có thể gây tăng gánh nặng cho gan, thậm chí dẫn đến biến chứng nguy hiểm.
Ăn nhiều rau xanh, chất xơ, ngũ cốc nguyên cám, cá béo... giúp phòng gan nhiễm mỡ
Ảnh: AI
Làm gì để phòng và kiểm soát gan nhiễm mỡ?
Theo bác sĩ Nguyễn Phối Hiền, giải pháp điều trị gan nhiễm mỡ hiện nay dựa trên các nguyên tắc sau:
Giảm cân hợp lý
- Chỉ cần giảm từ 5-10% trọng lượng cơ thể có thể cải thiện rõ rệt tình trạng mỡ trong gan.
- Không nên nhịn ăn hoặc dùng các phương pháp giảm cân cực đoan.
Chế độ ăn uống khoa học
- Hạn chế đồ chiên xào, đường tinh luyện, nước ngọt.
- Ăn nhiều rau xanh, chất xơ, ngũ cốc nguyên cám, cá béo.
- Giảm tối đa rượu bia, kể cả với người có gan nhiễm mỡ không do rượu.
Tăng cường vận động
- Duy trì ít nhất 150 phút hoạt động thể lực mỗi tuần, như đi bộ nhanh, bơi lội, đạp xe.
- Nên kết hợp cả aerobic và các bài tập sức bền.
Kiểm tra sức khỏe định kỳ
- Theo dõi men gan (ALT, AST), lipid máu, glucose máu.
- Thực hiện siêu âm gan định kỳ, nhất là với người có yếu tố nguy cơ như béo phì, tiểu đường.
Uống nước chanh ấm mỗi sáng là một thói quen có thể tốt cho tiêu hóa và cấp nước cho cơ thể nếu được áp dụng đúng cách. Tuy nhiên, việc xem đây là phương pháp điều trị gan nhiễm mỡ là không đúng với y học hiện đại và tiềm ẩn nhiều rủi ro nếu lạm dụng hoặc bỏ qua việc điều trị chuyên khoa.
