Dư luận gần đây xôn xao trước thông tin Công ty CP Mekolor (Việt Nam) và đối tác Great USA (Mỹ) gửi công văn đến Thủ tướng Chính phủ, đăng ký đầu tư dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam với vốn lên tới 100 tỉ USD. Điều gây bất ngờ là Mekolor chỉ có vốn điều lệ 1 tỉ đồng, trụ sở đặt trong một con hẻm ở quận Ninh Kiều, TP Cần Thơ; ngành nghề đăng ký chính là giới thiệu, xúc tiến thương mại.
Đại diện Mekolor, ông Võ Xuân Trường, tuyên bố công ty có thể huy động vốn từ một sáng kiến cộng đồng mang tên "One Mekong One Meal". Tuy nhiên, tuyên bố này không đi kèm bất kỳ tài liệu tài chính hay xác nhận từ tổ chức độc lập nào, khiến dư luận hoài nghi về tính khả thi.
Theo TS Đỗ Thiên Anh Tuấn, Trường Chính sách công và Quản lý Fulbright, về nguyên tắc, doanh nghiệp (DN) nhỏ vẫn có thể huy động vốn lớn nếu có dự án khả thi, đối tác tài chính uy tín và cơ chế bảo đảm minh bạch. Nhưng đó là trong điều kiện lý tưởng.
Trên thực tế, việc một DN nhỏ, thiếu kinh nghiệm và chưa có dấu ấn trên thị trường lại tuyên bố triển khai một dự án quy mô lớn như đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam là điều khó thuyết phục. Bởi lẽ, việc huy động vốn quốc tế đòi hỏi độ tin cậy rất cao. Trong bối cảnh toàn cầu đang thắt chặt quản lý tài chính và đầu tư, một tuyên bố "trên trời" nếu không có căn cứ thì dễ làm xói mòn niềm tin, gây nhiễu thông tin và ảnh hưởng đến môi trường đầu tư.
Về mặt pháp lý, Luật DN không giới hạn việc DN nhỏ được kêu gọi vốn lớn. Bất kỳ DN nào cũng có quyền đề xuất kế hoạch đầu tư, phát hành cổ phiếu hay hợp tác tài chính nếu tuân thủ đúng quy định. Tuy nhiên, quyền này không đồng nghĩa với việc có thể "phát ngôn thoải mái" mà không chịu trách nhiệm về nội dung.
Việc tuyên bố huy động 100 tỉ USD mà không kèm tài liệu chứng minh là ví dụ điển hình về sự thiếu minh bạch. Theo TS Tuấn, điều quan trọng là mỗi tuyên bố cần đi kèm cam kết pháp lý cụ thể, báo cáo kiểm toán hoặc xác nhận từ tổ chức uy tín. Nếu không, đây chỉ là phát ngôn một chiều, không có giá trị ràng buộc.
Trong trường hợp phát ngôn đó không kêu gọi vốn trái phép, không gây thiệt hại hoặc ảnh hưởng đến thị trường, cơ quan quản lý nhà nước cũng không có trách nhiệm phải can thiệp. Nhưng nếu có dấu hiệu lợi dụng phát ngôn để thao túng hoặc tạo ảnh hưởng sai lệch, pháp luật hoàn toàn có thể can thiệp bằng các chế tài nghiêm khắc theo Luật DN, Luật Chứng khoán và Bộ Luật Hình sự.
Không ai cấm DN nhỏ có tầm nhìn lớn. Nhưng giữa ý tưởng và thực thi là khoảng cách cần được lấp đầy bằng năng lực tài chính, minh bạch thông tin và trách nhiệm pháp lý. Nếu DN không thể chứng minh năng lực bằng con số, tài liệu và hành vi cụ thể thì mọi tuyên bố chỉ là "nổ cho oai".
Minh bạch không chỉ giúp bảo vệ nhà đầu tư và thị trường mà còn là yếu tố sống còn để xây dựng lòng tin - nền tảng quan trọng cho sự phát triển bền vững của bất kỳ nền kinh tế nào.
