Một buổi sáng tháng 2/2023, nam sinh thấy mất cảm giác thèm ăn, mắt bỗng mờ dần, cơ thể không còn sức sống. Cậu nghĩ do mệt mỏi vì thức khuya ôn bài. Gia đình cũng nghĩ con học hành căng thẳng hoặc thiếu ngủ.
Vài tuần sau, triệu chứng không thuyên giảm mà ngày càng nặng. Cả nhà hoảng loạn khi bác sĩ thông báo nam sinh bị suy thận mạn tính giai đoạn cuối, buộc phải lọc máu định kỳ để duy trì sự sống.
“Chẳng thể tin được”, mẹ nam sinh nói. Thanh niên mới 22 tuổi, sống lành mạnh, ăn uống điều độ, chưa từng mắc bệnh gì nghiêm trọng, không ai trong gia đình có tiền sử bệnh thận, nên kết luận của bác sĩ là cú sốc lớn.
Nam sinh viên phải chạy thận mỗi tuần. (Ảnh: Như Loan)
Lịch học đại học tạm gác lại, nam sinh chuyển sang nhịp sống hoàn toàn khác, sáng sớm đến viện lọc máu, chiều nghỉ ngơi, ăn uống theo chế độ nghiêm ngặt.Cố gắng giữ tinh thần lạc quan, nhưng chàng trai thừa nhận có lúc bản thân rơi vào tuyệt vọng. "Bạn bè cùng lớp đang đi thực tập, chuẩn bị ra trường, còn em vẫn nằm viện. Nghĩ đến tương lai mà chỉ biết khóc”, cậu nói giọng khàn đi vì mệt.
Nam thanh niên 30 tuổi ở Hà Nội cũng phát hiện bệnh muộn dù được cảnh báo từ 3 năm trước. Năm 2020, trong lần khám sức khỏe định kỳ tại cơ quan, kết quả xét nghiệm anh có protein trong nước tiểu, dấu hiệu cảnh báo thận đang gặp vấn đề. Bác sĩ khuyên theo dõi sát nhưng vì chưa có triệu chứng gì cụ thể, nên anh lơ là việc tái khám.
Năm 2022, nước tiểu nhiều bọt, lâu tan, một biểu hiện bất thường mà anh cũng bỏ qua vì nghĩ do uống ít nước hoặc ăn mặn. Mãi đến khi buồn nôn, mất ngủ, chán ăn kéo dài, anh mới quay lại bệnh viện. Lúc này, bác sĩ xác nhận anh suy thận mạn tính giai đoạn cuối.
“Bác sĩ nói thận tổn thương nghiêm trọng, không còn khả năng phục hồi, hoặc là lọc máu chu kỳ, hoặc ghép thận”, anh kể, giọng bình tĩnh nhưng ánh mắt không giấu được sự tiếc nuối.
Quá trình điều trị tại Bệnh viện Bạch Mai, anh được bác sĩ chỉ định lọc máu định kỳ và thay đổi hoàn toàn chế độ ăn uống, sinh hoạt. Mỗi tuần ba buổi, anh vào viện 4-5 tiếng để lọc máu, sau đó về nhà trong tình trạng mệt mỏi, uể oải. Công việc tạm ngưng, cuộc sống đảo lộn hoàn toàn.
“Trước kia, tôi đi làm, chơi thể thao, du lịch mỗi tháng, còn giờ chỉ mong đủ sức khỏe để sống qua ngày. Điều ám ảnh nhất không phải là kim tiêm hay thuốc men, mà là cảm giác mất kiểm soát cuộc đời mình”, người đàn ông nói và cho biết nếu có thể quay lại quá khứ, anh sẽ khám lại ngay khi thấy dấu hiệu thay vì chần chừ.
Bác sĩ Bệnh viện Bạch Mai khám cho bệnh nhân trẻ suy thận mạn. (Ảnh: Nguyên Hà)
Theo TS.BS Nghiêm Trung Dũng, Giám đốc Trung tâm Thận tiết niệu và Lọc máu, Bệnh viện Bạch Mai, bệnh thận mạn tính tiến triển âm thầm, giai đoạn đầu gần như không có triệu chứng. Nhiều trường hợp chỉ tình cờ phát hiện khi khám sức khỏe định kỳ, làm hồ sơ đi du học hay xin việc.
Mỗi ngày, trung tâm tiếp nhận 30-40 ca suy thận mới, phần lớn dưới 30 tuổi. Nhiều người đến viện lần đầu đã ở giai đoạn cuối, buộc phải lọc máu ngay lập tức. Khi bệnh phát hiện muộn, chi phí điều trị cao, cơ hội ghép thận thấp hơn do cơ thể tổn thương đa cơ quan, đặc biệt là tim.
Tỷ lệ người trẻ mắc bệnh thận mạn đang gia tăng nhanh chóng. Một phần nguyên nhân là viêm cầu thận, song phần lớn đến từ lối sống thiếu khoa học như ăn mặn, uống nước ngọt có gas, thức ăn chế biến sẵn nhiều natri và chất bảo quản, thức khuya, lười vận động, dẫn đến béo phì, rối loạn chuyển hóa.
Tại khoa Thận nhân tạo, Bệnh viện Thanh Nhàn, hiện gần 350 bệnh nhân lọc máu định kỳ, trong đó 30-40% dưới 45 tuổi. Bác sĩ CKII Nguyễn Đăng Quốc, Trưởng khoa cho biết nhiều người trẻ đến khám chỉ vì mệt mỏi, chán ăn, buồn nôn, mờ mắt. Khi xét nghiệm mới phát hiện thận đã hỏng, bắt buộc phải lọc máu chu kỳ.
Một số người chỉ mới 18 tuổi, sức khỏe bề ngoài bình thường, nhưng lại mang trong mình căn bệnh mãn tính không thể chữa khỏi hoàn toàn. Lúc này, lựa chọn duy nhất là lọc máu suốt đời hoặc chờ đợi ghép thận.
Triệu chứng của bệnh thận thường mơ hồ, dễ bị bỏ qua, đặc biệt ở người trẻ vốn có tâm lý chủ quan. Khi bệnh tiến triển, các biến chứng ở tim mạch, hô hấp có thể gây nguy hiểm tính mạng nếu không lọc máu kịp thời.
Bác sĩ Nguyễn Đăng Quốc cảnh báo, các bệnh nền như tiểu đường, tăng huyết áp, viêm cầu thận, bệnh tự miễn... nếu không được kiểm soát tốt sẽ làm thận suy nhanh chóng.
Để phòng bệnh, chuyên gia khuyến cáo nên duy trì lối sống khoa học như ăn nhạt, uống đủ nước, hạn chế thực phẩm chế biến sẵn và đồ uống công nghiệp, không hút thuốc, không uống rượu bia quá mức. Việc vận động thể lực đều đặn và khám sức khỏe định kỳ có thể giúp phát hiện sớm bệnh lý, bảo vệ thận trước khi quá muộn.
Suy thận mạn tính không có thuốc điều trị khỏi hoàn toàn. Một khi đã suy nặng, người bệnh phải sống gắn liền với máy lọc máu hoặc chờ ghép thận. Vì vậy, phòng ngừa vẫn là cách duy nhất để tránh đánh mất tương lai.
