Gần đây, những vụ lừa đảo mạng từ việc mất tiền sau khi nhận được các cuộc gọi lạ, chuyển khoản nhầm do những công nghệ AI tinh vi giả dạng người thân… đến các vụ án lớn về tiền số liên tục diễn ra. Thậm chí, lừa đảo online, theo các cơ quan điều tra, đã và đang dẫn đến một dạng phạm tội toàn cầu.
Từ lừa đảo online đến “công nghệ tội phạm” toàn cầu
Nhìn từ thế giới, tháng 8, nam sinh viên Hàn Quốc Park Min-ho, 22 tuổi, bị dụ sang Campuchia và bị bắt cóc tống tiền, bị tra tấn tới chết. Ngay sau đó, Hàn Quốc thống kê có khoảng 1.000 công dân Hàn Quốc đang làm việc tại các đường dây lừa đảo. Ước tính có khoảng 200.000 người thuộc nhiều quốc tịch khác liên quan đến lừa đảo trực tuyến nhắm vào toàn thế giới được thực hiện tại đây.
Tháng 10, vụ tịch thu lớn nhất lịch sử nước Mỹ khi tịch thu hơn 14 tỷ USD bitcoin của trùm lừa đảo Chen Zhi (Campuchia). Chen Zhi là người đứng đầu Tập đoàn Prince Group, sở hữu hơn 100 doanh nghiệp đa ngành tại hơn 30 quốc gia. Mỹ truy tố và áp dụng trừng phạt người sáng lập tập đoàn này với cáo buộc rửa tiền, lừa đảo tiền mã hóa quy mô lớn, liên quan đến các trại lao động cưỡng bức.
Từ quy mô một quốc gia, một khu vực nhỏ, các trung tâm lừa đảo đã lan rộng toàn cầu, cả Nam Á, châu Phi, ngay cả các khu vực phát triển như Mỹ, châu Âu.
Ngành công nghiệp lừa đảo hàng năm chiếm đoạt số tiền khổng lồ khoảng 27 - 36,5 tỷ USD với hàng trăm ngàn người bị buôn bán để ép buộc tham gia hoạt động tội phạm, theo báo cáo của Văn phòng Liên hợp quốc về ma túy và tội phạm (UNODC).
“Những con số này không chỉ là thống kê mà còn đại diện cho bi kịch cá nhân. Hàng ngàn lao động cưỡng bức chết vì kiệt sức hoặc tra tấn. Hiện có tới 193 nước trên thế giới quan tâm về vấn đề tội phạm trên không gian mạng”, thông tin được ghi nhận tại Lễ phát động Chiến dịch truyền thông “Toàn dân Chống lừa đảo” vừa qua.
Lễ phát động Chiến dịch truyền thông “Toàn dân Chống lừa đảo” ngày 14/10. (Ảnh: DT)
1.500 vụ việc lừa đảo qua mạng, gây thiệt hại gần 1.700 tỷ đồng
Tại Việt Nam, thời gian qua, cơ quan công an cũng đã triệt phá rất nhiều tổ chức lừa đảo xuyên quốc gia.
Điểm lại, tháng 10, vụ án tiền số AntEx gây "rúng động" thị trường. Từng được ví là "cá mập" công nghệ rót vốn vào hàng chục start up, ông Nguyễn Hòa Bình bị bắt với cáo buộc chiếm đoạt ví của hơn 30.000 khách hàng, khoảng 117 tỷ đồng.
Trước đó hồi tháng 5, Công an tỉnh Đồng Nai phối hợp Cục Cảnh sát Hình sự (Bộ Công an) triệt phá chuyên án, bắt khẩn cấp nhóm đối tượng lập sàn giao dịch tiền ảo Matrix Chain, với hàng chục ngàn người đầu tư, tổng số tiền gần 10.000 tỷ đồng.
Tháng 12/2024, đường dây lừa đảo chứng khoán, ngoại hối xuyên biên giới lớn nhất Việt Nam đã bị triệt phá. Công an TP Hà Nội đã khởi tố Phó Đức Nam hay còn gọi là Mr.Pips cùng gần 50 bị can khác. Các đối tượng đã lừa đảo hơn 2.600 người, chiếm đoạt hơn 5.200 tỷ đồng. Cơ quan Cảnh sát điều tra đang củng cố các tài liệu để tiếp tục khởi tố các đối tượng, với tổng số khoảng gần 600 đối tượng.
3 vụ việc trên chỉ là số ít trong số hàng nghìn vụ lừa đảo trong năm qua. Theo Bộ Công an, tội phạm lừa đảo chiếm đến hơn 50% trong tổng số tội phạm hình sự, riêng đối tượng lừa đảo trên không gian mạng chiếm gần 60%, gây thiệt hại lớn về tài sản của người dân. Ước tính năm 2024 thiệt hại do lừa đảo trực tuyến tại Việt Nam là gần 19.000 tỷ đồng.
Trong 8 tháng đầu năm nay, các đơn vị cũng đã phát hiện gần 1.500 vụ việc lừa đảo qua mạng, gây thiệt hại gần 1.700 tỷ đồng. Tổng thiệt hại từ đầu năm 2024 đến nay lên đến 20.700 tỷ đồng.
Ai giúp được khi bạn gặp phải lừa đảo mạng?
Tội phạm mạng đang ngày càng nhắm vào các tổ chức tài chính ngay trong nước - ví dụ như vụ tấn công vào Trung tâm Thông tin Tín dụng Quốc gia (CIC), ảnh hưởng tới hệ thống tài chính - ngân hàng.
Khi dữ liệu tài chính và giao dịch số ngày càng được số hóa, thì mức độ đầu tư an ninh mạng còn yếu của nhiều ngân hàng và tổ chức tài chính Việt Nam tạo ra “mục tiêu vàng” cho mã độc và các vụ lừa đảo, có thể dẫn tới mất mát tài sản, tổn hại uy tín và rủi ro hệ thống.
Vì vậy, "Toàn dân chống lừa đảo" được khởi xướng như một phong trào xã hội, khuyến khích người dân nhận diện, phản ứng đúng cách và chủ động chia sẻ kiến thức an toàn số, bảo vệ bản thân và cộng đồng.
Chiến dịch ghi dấu sự hợp lực chưa từng có giữa nhiều lực lượng: Hiệp hội An ninh mạng quốc gia và công an các tỉnh, thành phố gồm TPHCM, Đồng Nai, Tây Ninh, Khánh Hòa, Lâm Đồng với vai trò thành viên Ban Chỉ đạo; cùng các cơ quan quản lý, các doanh nghiệp trong ngành tài chính, chứng khoán, cùng các đối tác truyền thông.
Sự hợp tác này thể hiện quyết tâm chung trong việc bảo vệ người dân và củng cố niềm tin số, giúp cộng đồng an toàn, tự tin và thông thái hơn trong môi trường số.
Chiến dịch triển khai chuỗi nội dung đa phương tiện gồm phóng sự, video ngắn, talkshow, infographic và các hoạt động cộng đồng.
Đồng hành cùng chiến dịch, chuyên gia an ninh mạng Ngô Minh Hiếu - Hiếu PC chia sẻ: 'Tôi có thể cảnh báo, công an có thể điều tra, ngân hàng có thể khóa tài khoản, nhưng người duy nhất cứu được bạn khỏi lừa đảo chính là bạn. Khi bạn tỉnh táo, bạn đã trở thành một hiệp sĩ mũ trắng của chính mình".
