“Paul tin rằng tất cả đều xứng đáng được chăm sóc tốt nhất - cả người nghèo. Nhiều người cho rằng điều đó là bất khả thi”, Tiến sĩ Victor Dzau, Chủ tịch Viện Hàn lâm Y học Quốc gia Mỹ, từng chia sẻ như vậy về bác sĩ Paul Farmer - một trong những nhà tiên phong trong lĩnh vực y tế toàn cầu.
Bác sĩ Farmer là giáo sư Trường Y Harvard, nhà nhân học và đồng sáng lập một tổ chức phi lợi nhuận có ảnh hưởng sâu rộng trong việc cung cấp dịch vụ y tế chất lượng cho người nghèo tại nhiều quốc gia. Trong suốt sự nghiệp, ông không chỉ cứu sống hàng nghìn người mà còn góp phần định hình công bằng y tế toàn cầu. Ông đã được trao nhiều giải thưởng danh giá, trong đó có Giải Berggruen trị giá 1 triệu USD (2020) vì ảnh hưởng sâu sắc đến triết lý và văn hóa toàn cầu.
Cậu bé sống trên xe bus và thuyền
Paul Farmer sinh năm 1959 tại North Adams, bang Massachusetts (Mỹ) nhưng lớn lên ở bang Florida. Gia đình ông có 8 người, từng sống trong một chiếc xe bus cũ được cha ông cải tạo thành nhà ở di động. Sau đó, họ sống trên một con thuyền nhỏ neo ngoài vịnh, nơi cả nhà phải lấy từng can nước về để sinh hoạt.
Tuy cuộc sống vật chất thiếu thốn, Farmer luôn được khuyến khích học hỏi. Cha mẹ ông thường đọc văn học kinh điển cho các con, truyền cảm hứng để ông khám phá tri thức và thế giới. Một mùa hè, ông cùng gia đình làm việc tại trang trại cam quýt, nơi ông lần đầu tiếp xúc với những lao động nhập cư người Haiti - trải nghiệm đầu đời góp phần xây dựng mối gắn bó đặc biệt của ông với đất nước này.
Paul Farmer xuất sắc tốt nghiệp Đại học Duke năm 1982, sau đó tiếp tục vào Đại học Harvard, nơi ông nhận được bằng bác sĩ y khoa và tiến sĩ nhân học.
Bác sĩ của người nghèo
Ngay từ khi còn là sinh viên, Farmer đã sống tại Haiti - giữa những cộng đồng nghèo khổ không có điện, y tế thiếu thốn. Năm 1987, ông đồng sáng lập một tổ chức phi lợi nhuận đem dịch vụ y tế chất lượng cao đến những người nghèo sống tại các khu vực xa xôi. Ông không chỉ muốn mang tới các dịch vụ cơ bản mà còn là những phương pháp điều trị tiên tiến - như thuốc điều trị HIV/AIDS mà thời đó chỉ có ở các nước giàu.
“Khó có thể diễn tả hết Paul là một con người xuất chúng đến mức nào trên nhiều phương diện. Ông buộc chúng ta phải đối mặt với sự bất công trong hệ thống y tế toàn cầu”, bác sĩ Joe Rhatigan - đồng nghiệp tại Trường Y Harvard - nói.
Đối với bác sĩ Farmer, điều trị bệnh không thể tách rời hoàn cảnh xã hội. “Nếu người bệnh thiếu ăn, bạn phải cung cấp thực phẩm cùng với dịch vụ y tế. Nếu họ không thể đến bệnh viện, bạn phải hỗ trợ di chuyển hoặc cử nhân viên y tế đến tận nơi”, ông từng trả lời NPR.
Trong đại dịch Covid-19, vị bác sĩ người Mỹ tiếp tục lên tiếng bảo vệ các quốc gia có thu nhập thấp, thúc đẩy công bằng trong việc tiếp cận vắc xin.
Sự ra đi đột ngột
Dù nổi tiếng nhưng bác sĩ Farmer vẫn giữ thói quen giản dị. Những người hàng xóm nghèo thường nhờ ông mua giúp những món đồ nhỏ như bàn chải đánh răng điện từ Mỹ và ông luôn coi trọng những yêu cầu đó như khi viết thư cho nguyên thủ quốc gia.
Ngày 21/2/2022, bác sĩ Farmer đã qua đời ở tuổi 62 để lại vợ - bà Didi Bertrand Farmer - và 3 người con. Theo một số nguồn tin, ông đã lên cơn đau tim cấp khi đang ngủ. “Sẽ không có ai giống như Paul. Tôi tin rằng ông đã qua đời khi đang làm những điều yêu thích nhất - chăm sóc bệnh nhân, giảng dạy và lan tỏa tình yêu thương đến mọi người", Tiến sĩ Dzau bày tỏ.
