Mô hình điểm về bữa ăn học đường ở Việt Nam.
Dinh dưỡng học đường được coi là "chìa khóa" để cải thiện tầm vóc và sức khỏe cho người Việt Nam.
Chủ đề này được trao đổi và thảo luận tại Hội thảo khoa học quốc tế về dinh dưỡng học đường năm 2025 "Vì một Việt Nam khỏe mạnh - Vì tầm vóc Việt" tại Hà Nội, ngày 14/8.
Hội thảo do Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương phối hợp với Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Y tế, Đài Truyền hình Việt Nam tổ chức. Hội thảo có sự tham dự của các cơ quan tham mưu của Đảng, quản lý nhà nước, nhà khoa học, chuyên gia quốc tế và Tập đoàn TH.
Ông Nguyễn Trọng Nghĩa, Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, phát biểu tại Hội thảo.
Hội thảo này diễn ra trong bối cảnh các vấn đề về phát triển con người, đặc biệt là tầm vóc và thể lực của thế hệ trẻ đang là mối quan tâm chiến lược hàng đầu của mỗi quốc gia.
Khai mạc Hội thảo, Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Lê Tấn Dũng nêu rõ, bảo đảm dinh dưỡng hợp lý và kết hợp các hoạt động vận động thể lực là một trong những nhiệm vụ quan trọng hàng đầu giúp phát triển thể chất, tinh thần cho mỗi người dân Việt Nam. Đối với trẻ em, học sinh, sinh viên, việc bảo đảm dinh dưỡng hợp lý kết hợp với tăng cường các hoạt động thể lực, cũng như phát triển giáo dục thể chất phù hợp với từng giai đoạn phát triển của cơ thể đóng vai trò quan trọng để các em, phát triển về thể chất, trí tuệ và tinh thần.
Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Lê Tấn Dũng phát biểu khai mạc Hội thảo.
Phát biểu tại Hội thảo, Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Tri Thức cho biết, dinh dưỡng thiếu hụt hoặc mất cân đối sẽ gây ra những hệ lụy nghiêm trọng, đó là trẻ em thấp còi, suy dinh dưỡng; người trưởng thành dễ mắc bệnh mạn tính như tiểu đường, tim mạch, béo phì. Từ đó, cả xã hội phải gánh chịu chi phí y tế cao, giảm năng suất lao động, ảnh hưởng trực tiếp đến sức cạnh trang quốc gia.
Theo Thứ trưởng Bộ Y tế, ngoài những thành tựu đáng khích lệ, Việt Nam đang đối diện với nhiều thách thức, cũng như những yêu cầu, đòi hỏi đặt ra trong kỷ nguyên mới, và công tác dinh dưỡng còn nhiều khó khăn, hạn chế.
Cụ thể, đó là "vùng lõm" về suy dinh dưỡng và khoảng trống về công bằng. Hiện nay, tỷ lệ trẻ em thấp còi ở vùng dân tộc thiểu số vẫn còn trên 30%, gần gấp đôi mức trung bình toàn quốc. Đồng thời, sự tấn công của "kẻ thù thầm lặng" mang tên thừa cân, béo phì khi tại các thành phố lớn, tỷ lệ học sinh thừa cân, béo phì đã tăng gần gấp đôi trong thập kỷ qua, vượt ngưỡng 20%.
Ngoài ra, còn có khoảng cách về tầm vóc so với một số nước trong khu vực và trên thế giới. Mặc dù đã cải thiện nhưng chiều cao trung bình của thanh niên Việt Nam vẫn thấp hơn Nhật Bản, Hàn Quốc, Thái Lan.
Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Tri Thức nhấn mạnh rằng cần giải pháp đột phá về dinh dưỡng học đường.
"Chúng ta cần một cú hích chiến lược. Mặt trận đột phá đó chính là "trường học", bởi lứa tuổi học đường, đặc biệt giai đoạn từ 2 - 12 tuổi là "giai đoạn vàng" để can thiệp toàn diện về dinh dưỡng và vận động, tạo ra tác động "thay đổi trọn đời" và Việt Nam cần hoàn thiện thể chế, chính sách, coi đầu tư cho dinh dưỡng là đầu tư cho phát triển. Đã đến lúc chúng ta cần có một khung pháp lý toàn diện, các chính sách đủ mạnh để phát triển tầm vóc và thể lực cho thế hệ trẻ", Thứ trưởng Bộ Y tế nhấn mạnh.
Đâu là giải pháp để cải thiện dinh dưỡng học đường ở Việt Nam?
Các chuyên gia, đại biểu tham dự Hội thảo.
Tại Hội thảo, trong phần tham luận, GS.TS Trần Thanh Dương, Viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia, nhấn mạnh rằng tình trạng suy dinh dưỡng thấp còi, thiếu vi chất, thừa cân, béo phì ở trẻ em đang là những vấn đề nổi cộm ở Việt Nam. Viện Dinh dưỡng Quốc gia đã đề xuất các giải pháp đồng bộ cho vấn đề dinh dưỡng, trong đó nhấn mạnh cần ban hành các tiêu chuẩn cho Bữa ăn học đường, đồng thời nghiên cứu và tham mưu việc luật hóa các quy định về dinh dưỡng, bảo đảm bữa ăn học đường hoạt động theo đúng mục tiêu đề ra.
Liên quan tới đề xuất này, Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội chỉ ra rằng, văn bản quy phạm pháp luật quy định trực tiếp về dinh dưỡng học đường hiệu lực pháp lý chưa cao, chủ yếu là các văn bản mang tính hướng dẫn của bộ, ngành. Đến nay, chưa có văn bản quy định toàn diện về dinh dưỡng học đường để bảo đảm công tác này được triển khai một cách tổng thể, đồng bộ và hiệu quả. Đồng thời, chưa ban hành bộ tiêu chuẩn thống nhất, thiếu cơ sở pháp lý vững chắc cho tổ chức, giám sát thực hiện.
Tại Hội thảo, TS.BS Lê Thái Hà, Phó Cục trưởng Cục Phòng bệnh (Bộ Y tế), cho biết một số quy định sẽ chuyển từ khuyến nghị sang bắt buộc khi đưa vào Luật Phòng bệnh, quy định rõ trách nhiệm cơ sở giáo dục trong chăm sóc sức khỏe toàn diện. Hiện nay, Bộ Y tế đang hoàn thiện dự luật để trình Quốc hội. Các nội dung này cũng sẽ là nền tảng hướng tới bộ luật dinh dưỡng học đường bao trùm.
Ngoài ra, Tổ chức Nhi đồng Liên Hợp Quốc (UNICEF) cũng gửi tham luận tới Hội thảo, chủ đề "Về vai trò của dinh dưỡng đối với sức khỏe và tầm vóc con người; các chính sách và những mô hình hay, cách làm hiệu quả về dinh dưỡng học đường của các nước trên thế giới". Trong đó, UNICEF nhấn mạnh Luật hóa dinh dưỡng học đường là xu hướng toàn cầu.
Cần luật hóa quy định về dinh dưỡng học đường ở Việt Nam
GS Nakamura Teiji, Chủ tịch Hiệp hội Dinh dưỡng Nhật Bản, chia sẻ về dinh dưỡng học đường tại Nhật Bản.
Tại Hội thảo, phần tham luận của các chuyên gia quốc tế hàng đầu cũng cung cấp những bài học đa chiều từ các quốc gia đã thành công trong việc Luật hóa và triển khai dinh dưỡng học đường. Cụ thể, từ Nhật Bản, GS Nakamura Teiji, Chủ tịch Hiệp hội Dinh dưỡng Nhật Bản, đã trình bày về hành trình 70 năm của Luật Bữa trưa Học đường (1954), một đạo luật biến bữa ăn tại trường thành quyền lợi pháp lý của trẻ em, sau này được nâng tầm thành một giờ học toàn diện về văn hóa và kỹ năng sống qua Luật Shokuiku (2006).
GS Nakamura Teiji cho hay, Nhật Bản thành công nhờ coi dinh dưỡng là thách thức cấp bách, xây dựng chính sách độc lập và đào tạo chuyên gia nòng cốt. Đặc biệt, Quốc hội Nhật đang thảo luận miễn học phí bữa trưa học đường, cho thấy sự đồng thuận duy trì bằng ngân sách nhà nước.
TS Philipp Rösler, nguyên Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Y tế Đức, đưa ra khuyến nghị cho Việt Nam.
Từ Đức và châu Âu, TS Philipp Rösler, nguyên Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Y tế Đức, chia sẻ kinh nghiệm thành công từ Tiêu chuẩn Dinh dưỡng Đức (DGE) và chương trình Sữa – Rau – Quả học đường của EU. Ông khuyến nghị Việt Nam cần xây dựng bộ tiêu chuẩn dinh dưỡng quốc gia riêng và nhân rộng các mô hình thí điểm thành công.
Từ Vương quốc Anh, PGS Vimal Karani (ĐH Reading) đã mang đến góc nhìn tiên phong về vai trò của sữa và các sản phẩm sữa trong việc tối ưu hóa dinh dưỡng dựa trên đặc điểm di truyền của từng cá nhân.
Từ Trung Quốc, TS, BS Zhuifeng Guo, chia sẻ kinh nghiệm quyết liệt của quốc gia tỷ dân khi ưu tiên sữa tươi và khẳng định: "Luật hóa dinh dưỡng học đường không phải là điều xa xỉ có thể lựa chọn, mà là nền tảng cho sự đầu tư vào con người". Ông Zhuifeng Guo cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xây dựng hệ thống quản lý toàn diện từ tiêu chuẩn dinh dưỡng đến cơ chế giám sát.
Các chuyên gia quốc tế đều thống nhất rằng Việt Nam cần kết hợp pháp luật, tài chính, giám sát và giáo dục để chính sách bền vững.
Phù hợp với khuyến nghị trên của các chuyên gia quốc tế, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã trình bày tham luận đáng chú ý, trong đó làm rõ các kết quả từ mô hình điểm bữa ăn học đường.
Theo đó, mô hình điểm đã triển khai tại 10 tỉnh, 5 vùng sinh thái, phối hợp nhiều bộ, ngành và Tập đoàn TH. Kết quả, mô hình điểm đã thành công xây dựng 400 thực đơn cân bằng dinh dưỡng và 130 bài tập thể lực phù hợp với từng lứa tuổi và vùng miền. Mô hình cũng đã thay đổi tích cực nhận thức của cộng đồng, với 95,4% phụ huynh cho biết đã phối hợp với nhà trường để tăng cường hoạt động thể lực cho trẻ.
Mô hình điểm bữa ăn học đường đã triển khai tại 10 tỉnh ở Việt Nam.
Mô hình được đánh giá là giải pháp toàn diện, mang tính cách mạng, khi đã dẫn tới Quyết định 3000/QĐ-BGDĐT năm 2021 phê duyệt mô hình và tài liệu hướng dẫn triển khai. Ngoài ra, Bộ Giáo dục và Đào tạo đang số hóa dữ liệu 400 thực đơn chuẩn dinh dưỡng theo đặc thù từng địa phương, kiến nghị luật hóa quy định về dinh dưỡng học đường, nghiên cứu xây dựng Luật Dinh dưỡng/ Luật Dinh dưỡng học đường.
Phát biểu kết luận tại Hội thảo ông Nguyễn Trọng Nghĩa, Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, yêu cầu cần tập trung nghiên cứu, xây dựng, hoàn thiện khung chính sách toàn diện về dinh dưỡng, góp phần thực hiện chủ trương chăm sóc sức khỏe, phát triển nguồn nhân lực, nâng cao chất lượng cuộc sống, đặc biệt cho thế hệ trẻ. Đồng thời cần xây dựng cơ chế để phát huy vai trò của doanh nghiệp và huy động sự tham gia của toàn xã hội vào việc tổ chức sản xuất, kinh doanh cung cấp thực phẩm, bữa ăn an toàn, đủ dinh dưỡng cho từng lứa tuổi người Việt Nam.
Hội thảo đồng thuận rằng, đã đến lúc Việt Nam cần một bước tiến đột phát về tiến chính sách để "vươn mình". Đó là luật hóa quy định về dinh dưỡng học đường, tiến tới xây dựng Luật Dinh dưỡng/Luật Dinh dưỡng học đường, từ đó khẳng định quyết tâm của Đảng, Nhà nước, các bộ ngành, địa phương và toàn xã hội đầu tư cho thế hệ tương lai, vì tầm vóc Việt, vì một Việt Nam khỏe mạnh.
Anh hùng Lao động Thái Hương, Nhà sáng lập Tập đoàn TH, chia sẻ tại Hội thảo.
Đáng chú ý, tại Hội thảo, từ góc độ của một doanh nghiệp khởi xướng và đồng hành cùng Chính phủ và các ban bộ ngành triển khai các Chương trình dinh dưỡng học đường quốc gia, Anh hùng Lao động Thái Hương, Nhà sáng lập Tập đoàn TH khẳng định rằng, cùng với các doanh nghiệp chân chính khác, Tập đoàn TH tiếp tục sẵn sàng tham gia gánh vác chăm lo sức khỏe cho người dân Việt Nam.
"Với những mong ước chân thành từ trái tim của một người mẹ, tôi mong tất cả chúng ta, trên cương vị riêng của mỗi người, hãy ứng xử với con trẻ ngày hôm nay bằng tấm lòng người mẹ, hãy góp phần thúc đẩy để ban tặng cho các con một Bữa ăn học đường, một tấm khiên, môt thành trì che chắn vững chãi, đó là một bộ luật: gọi là Luật Dinh dưỡng Học đường, trong đó có ly sữa mang tên ly sữa học đường quốc gia, Nhà sáng lập Tập đoàn TH bày tỏ.
(Ảnh: MH/TH)
