Tận dụng dư địa, thúc đẩy thanh toán số sau đại dịch

Đây là ý kiến của ông Lê Văn Tuyên - Phó Vụ trưởng Vụ Thanh Toán (Ngân hàng Nhà nước)  tại tọa đàm "Thúc đẩy thanh toán số sau đại dịch" do báo Tiền Phong và Công ty Cổ phần Thanh toán Quốc gia Việt Nam (NAPAS) tổ chức ngày 13/4, tại Hà Nội.

Chuyển dịch thói quen thanh toán

Theo đại diện Ngân hàng Nhà nước, sau 2 năm chịu ảnh hưởng của đại dịch COVID-19, thói quen thanh toán của người dân đã có những thay đổi lớn. Cùng với sự dịch chuyển của người dân, nhiều phương thức thanh toán số đã ra đời và được người dân ưa chuộng sử dụng như thẻ chip, QR code, ví điện tử… và ứng dụng trên điện thoại di động (mobile banking).

Kết quả đạt được cho thấy đang có sự chuyển dịch mạnh mẽ sang các phương tiện điện tử thay thế cho tiền mặt. Đây cũng là một trong các mục tiêu của Đề án phát triển thanh toán không dùng tiền mặt tại Việt Nam.

Theo ông Lê Văn Tuyên, Đề án phát triển thanh toán không dùng tiền mặt tại Việt Nam giai đoạn 2021-2025 tại Quyết định số 1813/QĐ-TTg ngày 28/10/2021 của Thủ tướng Chính phủ nhằm tạo sự chuyển biến tích cực về thanh toán không dùng tiền mặt với mức tăng trưởng cao; phổ cập, đưa việc sử dụng các phương thức, phương tiện thanh toán không dùng tiền mặt trở thành thói quen của người dân ở khu vực đô thị và tạo sự lan tỏa, mở rộng thanh toán không dùng tiền mặt ở địa bàn nông thôn, vùng sâu, vùng xa; giảm chi phí xã hội liên quan đến tiền mặt.

Bên cạnh đó, ứng dụng mạnh mẽ các thành tựu của cuộc cách mạng công nghệ 4.0 để đổi mới, phát triển hạ tầng thanh toán, phát triển dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt an toàn, tiện ích, đáp ứng tốt nhu cầu thanh toán ngày một tăng, yêu cầu ngày càng cao của người dân và doanh nghiệp.

Đại diện Ngân hàng Nhà nước nhấn mạnh, Đề án phấn đấu đạt một số mục tiêu tăng trưởng sử dụng phương tiện, dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt như: Từ 80% người dân từ 15 tuổi trở lên có tài khoản giao dịch tại ngân hàng hoặc các tổ chức được phép khác, thanh toán không dùng tiền mặt trong thương mại điện tử đạt 50%.

Tốc độ tăng trưởng bình quân về số lượng giao dịch qua kênh điện thoại di động đạt 50-80%/năm và giá trị giao dịch đạt 80-100%/năm, qua kênh Internet đạt 35-40%/năm, tỷ lệ cá nhân, tổ chức sử dụng phương tiện thanh toán không dùng tiền mặt qua các kênh thanh toán điện tử đạt 40%…

Còn nhiều tiềm năng nhưng cần chú trọng an toàn

Tại hội thảo các chuyên gia cho rằng, thời gian qua, hoạt động thanh toán từ người dân, tổ chức, nhất là giới trẻ Việt Nam đã tiệm cận với trình độ công nghệ của thế giới. Các hình thức thanh toán đang được các ngân hàng giới thiệu, dần phổ cập tại Việt Nam: Thanh toán bằng thẻ chíp phi tiếp xúc (contactless), thanh toán trực tuyến lẫn ngoại tuyến tại điểm bán qua mã QR, thanh toán trực tuyến cho dịch vụ số, thương mại điện tử qua NFC, ứng dụng Mobile banking, … kết hợp với các giải pháp, dịch vụ hỗ trợ như xác thực sinh trắc học bảo mật, mã hóa thông tin thẻ (tokenization), định danh điện tử (eKYC) an toàn, thuận tiện.

Để có thể khuyến khích khách hàng tham gia nhiều hơn trong các hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt, ông Lê Thanh Hà, đại diện Chi hội thẻ, Hiệp hội Ngân hàng cho rằng vấn đề căn bản là chính sách giá và quản trị rủi ro. Với vai trò ngân hàng hiện nay, bên cạnh cung cấp sản phẩm, nỗ lực giảm chính sách giá đưa đến người dân giá hợp lý và an toàn nhất.

"Tuy vậy, việc phòng rủi ro, an toàn, bảo mật cần được đặt lên hàng đầu, tuân thủ chặt chẽ quy định quốc tế tại thị trường Việt Nam. Với hoạt động du lịch quốc tế tăng mạnh, cần đề phòng xuất hiện thẻ giả, sao chép rút tiền tại ATM. Khi triển khai nhiều thẻ thanh toán, các ngân hàng triển khai chế độ bảo mật cho phép chủ thể cùng ngân hàng kiểm soát gia dịch chủ động như đóng mở thẻ, dịch vụ, hạn mức thanh toán", ông Lê Thanh Hà nói.

Đại diện một đơn vị trung gian thanh toán lớn, ông Nguyễn Quang Minh, Phó Tổng Giám đốc Công ty cổ phần thanh toán quốc gia Việt Nam (NAPAS) cho biết: NAPAS đang tích cực triển khai mục tiêu của đề án Phát triển thanh toán không dùng tiền mặt của Chính phủ giai đoạn 2021–2025.

Về mặt hạ tầng, NAPAS luôn có kế hoạch xây dựng, cài đặt hạ tầng thanh toán mạnh và dự phòng tăng trưởng nóng với số lượng giao dịch hệ thống.

"Hiện nay NAPAS luôn dự phòng 50% công suất kể cả cao điểm nhất về số lượng giao dịch cũng chỉ chiếm trên 40% hiệu năng thiết kế của hệ thống", ông Minh cho hay.

Để đa dạng ứng dụng trong hệ sinh thái thẻ chíp, thời gian qua, NAPAS cũng chú trọng phát triển thẻ chip đa ứng dụng, tức là trên 1 con chip vừa có thể chạy ứng dụng của ngân hàng vừa chạy ứng dụng của các lĩnh vực khác như giao thông, y tế, bảo hiểm. Vừa qua NAPAS phối hợp Vinbus cho ra mắt hệ thống thẻ vé thông minh trên xe buýt điện của Vinbus.

Thời gian gần đây, NAPAS cũng có kế hoạch phối hợp ngân hàng, trung gian thanh toán phát triển củng cố hạ tầng chấp nhận thanh toán

Một số kế hoạch đang triển khai như: Phương thức thanh toán bằng mã phản hồi nhanh (QR code), thực hiện kết nối liên thông mạng lưới chấp nhận thanh toán QR code của tất cả các đơn vị. NAPAS tiếp tục phối hợp đối tác triển khai dịch vụ thanh toán chuyển tiền qua mã VietQR. Khách hàng sử dụng mã VietQR có thể chuyển tiền thuận lợi, nhanh chóng và an toàn.

"NAPAS hy vọng với sự đa dạng hóa, tiện ích như vậy có thể hỗ trợ các ngân hàng hướng tới mục tiêu làm sao tất cả người dân khi đã có tiền trong tài khoản thanh toán, ví điện tử có thể thực hiện thanh toán dễ dàng mọi lúc mọi nơi.

Trong quá trình chuyển đổi số của Chính phủ, NAPAS luôn ưu tiên nhiệm vụ thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt trong lĩnh vực dịch công. Đáng chú ý, NAPAS đã triển khai đến 48 địa phương, 15 bộ, ngành, qua đó thực hiện thanh toán cho 5 nhóm dịch vụ công trên Cổng dịch vụ công quốc gia như nộp thuế, bảo hiểm, vi phạm giao thông, các lệ phí khác.