Theo TS.BS.CK2 Trà Anh Duy, Trung tâm Sức khỏe Nam giới Men's Health, tắm nước nóng là thói quen phổ biến của nhiều nam giới, mang lại cảm giác thư giãn, giảm căng thẳng và hỗ trợ tuần hoàn. Tuy nhiên, ngày càng nhiều bằng chứng khoa học cho thấy việc tiếp xúc thường xuyên với nhiệt độ cao có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe sinh sản nam, đặc biệt là chất lượng tinh trùng và chức năng tinh hoàn.
Tinh hoàn là cơ quan sản xuất tinh trùng và testosterone. Quá trình sinh tinh diễn ra tối ưu ở nhiệt độ thấp hơn thân nhiệt trung tâm 2-3 độ C. Bìu có vai trò như một "bộ điều hòa nhiệt" tự nhiên, với hệ thống mạch máu hình dây leo giúp làm mát máu động mạch đến tinh hoàn.
Khi nam giới thường xuyên tắm nước nóng (40-43 độ C) hoặc ngâm mình trong bồn tắm nóng, nhiệt độ bìu tăng, dẫn đến ức chế quá trình sinh tinh do biến đổi môi trường vi mô trong ống sinh tinh. Đồng thời tăng stress oxy hóa trong tinh hoàn, làm tổn thương DNA tinh trùng và giảm tiết testosterone trong trường hợp tiếp xúc lâu dài.
Thói quen tắm nước nóng có thể gây hại sức khỏe sinh sản nam giới. Ảnh minh họa: Ngọc Phạm
Các nghiên cứu lâm sàng cho thấy tắm nước nóng thường xuyên liên quan đến giảm mật độ, khả năng di động và hình thái tinh trùng.
Theo nghiên cứu công bố trên Journal of Andrology, khi tinh hoàn tăng 1 độ C so với bình thường, mật độ tinh trùng giảm trung bình 40%. Nghiên cứu khác công bố trên Human Reproduction cho thấy nguy cơ tinh trùng di động kém tăng gấp 2,3 lần ở nhóm thường xuyên tiếp xúc nhiệt cao (tắm nước nóng, nghề nghiệp tiếp xúc với lò nung). Tỷ lệ đứt gãy DNA tinh trùng cũng tăng 35% sau 3 tháng thường xuyên tắm nước nóng, theo nghiên cứu công bố trên Fertility and Sterility.
Ngoài ảnh hưởng trực tiếp đến tinh trùng, tiếp xúc nhiệt kéo dài có thể làm giảm testosterone do ức chế chức năng tế bào Leydig. Một số nghiên cứu ghi nhận nồng độ testosterone giảm nhẹ nhưng có ý nghĩa thống kê ở nhóm nam giới thường xuyên tắm hơi. Prolactin và FSH (follicle - stimulating hormone) tăng bù trừ, phản ánh rối loạn trục hạ đồi - tuyến yên - tinh hoàn. Theo nghiên cứu công bố trên British Journal of Urology, nam giới thường xuyên tiếp xúc nhiệt cao có testosterone huyết thanh trung bình thấp hơn 18%.
Nếu nam giới ngâm nước nóng trên 30 phút, và từ 4 lần/tuần trở lên, ảnh hưởng tiêu cực biểu hiện rõ rệt. Nhiệt độ nước trên 40 độ C sẽ gây bất lợi rõ ràng cho tinh hoàn. Ngoài ra, béo phì, mặc đồ lót chật, nghề nghiệp tiếp xúc nhiệt (thợ hàn, đầu bếp, tài xế đường dài) làm tăng nguy cơ.
Song, nhiều tác động bất lợi của nhiệt có thể hồi phục được nếu tránh tiếp xúc. Quá trình sinh tinh cần khoảng 72-90 ngày, nên sau khi ngừng thói quen tắm nước nóng, chất lượng tinh trùng có thể cải thiện.
Để phòng ngừa tác hại từ nhiệt, nam giới nên tránh ngâm nước nóng trên 40 độ thường xuyên, đặc biệt nếu đang điều trị vô sinh. Giới hạn thời gian ngâm dưới 15-20 phút, không lặp lại hàng ngày. Có thể sử dụng phương pháp thư giãn thay thế như tắm nước ấm vừa phải, tập yoga, thiền.
