Hai nhà khoa học đoạt giải Nobel về kinh tế Abhijit Banerjee và Esther Duflo đã dành nhiều năm nghiên cứu về cuộc sống của những người nghèo khổ trên khắp thế giới.
Để hiểu lý do tại sao người dân rơi vào cảnh nghèo và làm thế nào để thoát nghèo, họ đã dành 15 năm nghiên cứu ở 18 quốc gia và khu vực có mật độ người nghèo tập trung cao nhất. Họ phát hiện rằng: Nguyên nhân khiến người ta nghèo thường là do họ lún sâu vào hết “bẫy nghèo” này đến “bẫy nghèo” khác.
01
Bẫy xa hoa
Bạn có nghĩ người nghèo thường sống một đời chi tiêu dè dặt? Không, họ có xu hướng tiêu tiền xa hoa hơn người bình thường.
Abhijit kể lại câu chuyện của Parker - một nông dân ở Indonesia. Parker có sức khỏe kém và không thể làm việc để kiếm tiền. Anh sống trong cảnh nghèo khó quanh năm.
Nhưng khi Abhijit đến nhà Parker, nhà khoa học bất ngờ phát hiện trong nhà anh chất đầy các vật dụng khác nhau như TV, DVD, điện thoại di động, trà, cafe và đường… Những nhu yếu phẩm đắt tiền này hoàn toàn trái ngược với tài chính eo hẹp của anh ta. Những người như Parker không phải là trường hợp hiếm ở khu ổ chuột.
Dù có tài chính khó khăn đến đâu, nhiều người vẫn đi mua sắm ngay cả khi không có tiền. Không kiềm chế được ham muốn hưởng thụ, họ đã rơi vào cái bẫy do nhà sản xuất hàng hoá giăng ra. Khi bạn chạy theo xu hướng và điên cuồng tiêu dùng những thứ nằm ngoài khả năng tài chính, đó chính là khởi đầu cho con đường dẫn đến nghèo đói của bạn.
Ảnh minh hoạ
02
Bẫy giải trí
Nhiều người dù có hoàn cảnh khó khăn nhưng không chịu cố gắng vươn lên, bởi họ mắc kẹt trong dòng hạnh phúc nhất thời.
Hãy nghĩ lại, bạn đã từng có có trải nghiệm như vậy chưa?
Đến thư viện để học bài, nhưng bạn lại cảm thấy ngứa ngáy đến mức không nhịn được lấy điện thoại di động ra chơi. Không lâu sau khi bắt tay học tập trở lại, bạn bị thu hút bởi những đoạn video ngắn được đẩy lên và vô tình xem chúng suốt cả tiếng đồng hồ.
Một cách vô thức, sự chú ý của bạn bị chia cắt và thời gian của bạn bị đánh cắp. Thời gian và sự chú ý là những thứ quý giá nhất trong thời đại này.
Một người dùng mạng xã hội từng kể câu chuyện của chính mình. Anh ta tên Trần Tiêu Hàn, sinh ra ở một vùng nông thôn. Sau đó, anh được nhận vào một trường Cao đẳng top đầu cả nước nhờ nỗ lực của chính mình.
Nhiều người nói rằng với trình độ học vấn như vậy, tương lai của Trần Tiêu Hàn sẽ không quá tệ. Nhưng số phận của anh đã thay đổi đáng kể sau khi vào đại học.
Khi đó, anh có một người bạn cùng phòng ở ký túc xá thích chơi game. Trước đây, Trần Tiêu Hàn chưa tiếp xúc với những thứ này. Do đó, chỉ sau vài lần rủ rê của bạn, anh đã trải nghiệm cảm giác hưng phấn và đắm chìm trong thế giới ảo. Từ đó, anh bỏ bê việc học, lao đầu vào chơi game mà dẫn đến khoản nợ hàng trăm ngàn tệ.
Nhiều năm sau, Trương Tiêu Hàn vô cùng hối hận. Anh nói: "Trong tất cả những thứ có thể hủy hoại một con người, điều đáng sợ nhất không phải là nghèo đói mà là những cám dỗ chúng ta không thể phát hiện ra. Nó sẽ dần dần ăn mòn suy nghĩ và những thứ quý giá của bạn. Cuối cùng nó hoàn toàn lật đổ bạn.”
Ảnh minh hoạ
03
Bẫy đường chuột
Tại một thị trấn nhỏ ở thành phố California (Mỹ), có một chàng trai trẻ yêu thích viết lách. Anh quyết tâm trở thành một tiểu thuyết gia xuất sắc và chăm chỉ viết mỗi ngày. Nhưng lợi nhuận thu về không được bao nhiêu.
Anh ta đến nhà thờ và hỏi vị linh mục: "Tại sao tôi viết lách ngày đêm mà công việc không tiến triển gì?". Vị linh mục không trả lời thẳng mà hỏi: "Vào buổi sáng, anh làm gì?". Anh trả lời : "Tôi viết tiểu thuyết."
Vị linh mục tiếp tục hỏi: “Thế buổi chiều anh làm gì". Câu trả lời của anh chàng vẫn như cũ.
Lúc sau, anh không còn kiên nhẫn mà nói: “Hàng ngày ngoài việc ăn ngủ, thời gian còn lại tôi dành để viết tiểu thuyết.”
Vị linh mục không trả lời chàng trai nữa mà chỉ hỏi 1 câu cuối cùng: “Vậy trong ngày, cậu dành thời gian để nghĩ khi nào?". Tình trạng của thanh niên này giống như hình dưới đây.
Để ăn miếng phô mai ở phía trên đầu, con chuột cứ chạy mãi. Con chuột chạy một cách tuyệt vọng nhưng kết quả là cái bẫy cứ quay vòng tròn. Nó dần kiệt sức nhưng không thể ăn được miếng phô mai phía trên đầu.
Sự bận rộn lặp đi lặp lại, ngày này qua ngày khác của anh chàng trên giống như một vòng luẩn quẩn bất tận của con chuột. Nó càng chạy thì càng không chạm được đến miếng phô mai.
Tôi đã từng nghe một câu nói: Nếu bận rộn mà có ích thì người giàu nhất hiện nay chỉ là một con lừa đang làm việc.
Thực tế, điều khiến bạn có giá trị hơn trong công việc không phải là mức độ bận rộn mà là chiều sâu suy nghĩ.
Dù bận rộn công việc đến đâu thì bạn cũng nên dành cho mình chút thời gian rảnh rỗi. Trong lúc này, bạn hãy thư giãn, suy nghĩ xem phương hướng và cách làm nào hiệu quả hơn.
Nếu cứ cúi đầu bước đi mà quên nhìn lên bầu trời, bạn sẽ dễ dàng rơi vào hố nghèo đói. Một người quá bận rộn với công việc nhưng lười suy nghĩ sẽ rơi vào trạng thái tầm thường.
Học hỏi kiến thức mới, nâng cao kỹ năng và lập kế hoạch nghề nghiệp lâu dài… đây mới là cách để bạn gia tăng thu nhập, chứ không phải ngày ngày cắm cụi vào công việc. Loại bỏ sự siêng năng kém chất lượng và phát triển thói quen suy nghĩ là chìa khóa để bạn tạo nên đột phá trong cuộc sống.
Ảnh minh hoạ
04
Bẫy Shawshank
Gần đây tôi đã xem bộ phim kinh điển The Shawshank redemption (Nhà tù Shawshank) và ấn tượng với câu chuyện của ông Brooks. Trong phim, ông làm trông nom thư viện nhà tù, đã phục vụ ở đây hơn 50 năm. Dẫu sống trong tù đầy khổ cực nhưng ông coi đây là những ngày tháng thư thái, thoải mái khiến ông rất hài lòng. Giờ đây, ông đã quá quen với cuộc sống trong tù đến mức thấy sợ hãi khi phải ra thế giới bên ngoài.
Khi được tha khỏi nhà tù, ông được nhận làm việc trong một siêu thị. Tuy nhiên, tuổi già và cử động chậm chạp khiến ông luôn bị khách hàng phàn nàn. Sống dưới áp lực cao và thấy mình tách biệt với thế giới bên ngoài, đã khiến ông Brooks chọn quyết định tồi tệ nhất.
Một người sống tốt trong tù nhưng gặp khủng hoảng khi tự do, đây được coi là “bẫy Shawshank”.
Trong bộ phim The Shawshank redemption có một câu nói rất hay : "Khi mới vào tù, bạn ghét những bức tường xung quanh mình. Dần dần, bạn quen với việc sống trong đó. Cuối cùng bạn thấy mình phải dựa vào chúng để tồn tại."
Ảnh minh hoạ
Những “nhà tù” như thế này hiện diện khắp nơi trong cuộc sống của chúng ta. Chính công việc quá ổn định khiến bạn mất đi tham vọng nỗ lực, chính công việc đáng tin cậy khiến bạn dần tê liệt về mặt cảm xúc.
Thời gian trôi qua, bạn sẽ cảm thấy bình yên và hài lòng với cuộc sống của mình, dù nó có thể tệ đến đâu. Nhưng chỉ cần một thay đổi nhỏ xảy ra, khi bạn phải bước chân ra khỏi vùng an toàn, bạn sẽ thấy mình yếu đuối và dễ bị đánh gục đến thế nào.
Chỉ bằng cách nhảy ra khỏi vùng an toàn của mình, bạn mới có thể thoát khỏi tình thế tiến thoái lưỡng nan bao bọc dưới sự ổn định là “nhà tù".
Đại học Boston đã từng tiến hành một thí nghiệm. Các thành viên tham gia thí nghiệm được yêu cầu đặt đồng hồ báo thức kêu lúc 6h sáng. Nhóm đầu tiên đặt đồng hồ báo thức trên bàn và nhóm thứ hai đặt đồng hồ báo thức ở đầu giường.
Sau hai tuần, hầu hết mọi người ở nhóm đầu tiên đã hình thành thói quen dậy sớm, trong khi thời gian thức dậy trung bình ở nhóm thứ hai hầu như không thay đổi.
Khi chuông báo thức kêu, mọi người sẽ tắt đồng hồ theo bản năng và tiếp tục ngủ nướng. Nhưng nếu đồng hồ đặt ở vị trí xa buộc con người phải rời khỏi chiếc giường êm ái thì tự nhiên, họ dễ dàng bắt đầu một cuộc sống mới trong ngày.
Đắm mình trong sự thoải mái sẽ không mang lại bất kỳ sự phát triển nào cho con người. Nếu bạn không thoát ra khỏi vùng an toàn của mình, bạn sẽ luôn đứng yên.
Mặc dù quá trình thay đổi đi kèm với sự khó chịu, nhưng một khi bạn thực hiện được bước đó, bạn có thể tiếp tục đổi mới và đón nhận một phiên bản của chính mình tốt hơn.
Tôi tin rằng nghèo khó chỉ là một trạng thái nhất thời chứ không phải định mệnh của bất kỳ ai. Không ai có thể khiến bạn nghèo mãi, trừ khi bạn để mình đứng yên. Hãy chủ động tránh xa những cái “bẫy" trên và đó chính là khởi đầu cho tương lai và sự tự do của bạn.
