Đợt nắng nóng nghiêm trọng kéo dài suốt mùa hè đang ảnh hưởng mạnh đến sản xuất nông nghiệp và chăn nuôi tại Nhật Bản, đẩy giá nhiều mặt hàng lương thực tăng vọt và làm dấy lên lo ngại về nguy cơ thiếu hụt nguồn cung trong thời gian tới.
Theo Cơ quan Khí tượng Nhật Bản, nhiệt độ trung bình trong tháng 7 đã đạt mức cao nhất kể từ khi nước này bắt đầu thống kê vào năm 1898. Lượng mưa tại nhiều khu vực nông nghiệp trọng điểm cũng sụt giảm mạnh, thấp hơn 13% so với mức trung bình ở vùng Tohoku và giảm 8% ở vùng Hokuriku, là mức thấp nhất kể từ năm 1946.
Tại tỉnh Niigata – vùng trồng lúa trọng điểm của Nhật Bản, hạn hán đang khiến nhiều ruộng lúa nứt nẻ, cây trồng héo úa. Hợp tác xã nông nghiệp JA Echigo Joetsu cho biết khu vực này gần như không có mưa suốt một tháng qua, khiến lúa có nguy cơ không trổ bông nếu không được cung cấp nước kịp thời trong đầu tháng 8.
Trong năm 2023, sản lượng lúa toàn quốc đã giảm khoảng 80.000 tấn so với kế hoạch do ảnh hưởng của nắng nóng. Năm nay, Bộ Nông nghiệp Nhật Bản dự báo sản lượng gạo có thể đạt 7,35 triệu tấn, tăng 560.000 tấn so với năm trước. Tuy nhiên, nhiều nông dân lo ngại tác động của thời tiết khắc nghiệt sẽ tiếp tục kéo giảm năng suất thực tế.
"Một số cánh đồng nóng như suối nước nóng," một nông dân tại tỉnh Yamagata cho biết.
Không chỉ lúa gạo, giá rau củ và thực phẩm tươi sống tại Nhật Bản cũng ghi nhận mức tăng mạnh. Tại chợ bán buôn ở Tokyo, giá cà chua trong tháng 7 đạt 415 yên/kg (khoảng 2,80 USD), tăng 10% so với cùng kỳ năm trước. Giá bí ngô tăng 20%, ớt chuông tăng 30%. Trong khi đó, nguồn cung rau từ các nhà sản xuất đã giảm khoảng 30%. Hợp tác xã JA Iwate Furusato dự báo sản lượng ớt chuông đến cuối tháng 10 sẽ giảm khoảng 20%.
Tình trạng thời tiết cực đoan cũng ảnh hưởng đến chăn nuôi. Giá thịt lợn nội địa cao cấp tại Tokyo đã đạt 866 yên/kg trong tháng 7, mức cao nhất trong vòng 50 năm. Nắng nóng khiến vật nuôi ăn ít, tăng cân chậm, làm chậm quá trình đưa ra thị trường và làm giảm tổng cung.
Lĩnh vực thủy sản cũng không nằm ngoài vòng ảnh hưởng. Nhiệt độ nước biển quanh Nhật Bản trong tháng 7 đã cao hơn trung bình nhiều năm tới 5 độ C. Tại tỉnh Kagoshima, giá bán buôn cá mú nuôi đã tăng từ 50% đến 60% so với năm ngoái. Nguyên nhân là do nhiệt độ cao và hiện tượng tảo nở hoa khiến cá chậm lớn vì không được cho ăn đầy đủ.
Theo ước tính của chuyên gia kinh tế Yoshiki Shinke từ Tập đoàn Dai-ichi Life, nếu giá trái cây và rau củ tăng 20%, mỗi hộ gia đình Nhật Bản sẽ phải chi thêm khoảng 2.000 yên/tháng (gần 14 USD). Nếu giá tăng 30%, chi phí đội lên thêm khoảng 3.000 yên. "Vì thực phẩm là mặt hàng tiêu dùng thiết yếu, người dân sẽ cảm nhận rõ rệt tác động của đà tăng giá này," ông nhận định.
Trước tình hình căng thẳng, Bộ Nông nghiệp Nhật Bản ngày 30/7 đã thành lập đơn vị chuyên xử lý hạn hán và nắng nóng, nhằm phối hợp với chính quyền địa phương thu thập dữ liệu thiệt hại, hỗ trợ triển khai các khoản trợ cấp – bao gồm trợ cấp mua máy bơm nước từ năm tài khóa 2025.
Các doanh nghiệp và nông dân cũng đang tìm cách thích ứng. Công ty Takii tại Kyoto đã phát triển giống cà chua chịu nhiệt ít bị biến màu. Hợp tác xã JA Biratori tại Hokkaido dự kiến tăng gấp đôi diện tích trồng giống này vào năm 2025. Trong nuôi trồng thủy sản, nhiều trang trại đã bắt đầu sử dụng lồng nuôi chìm – một công nghệ phổ biến ở Bắc Âu nhằm đưa cá xuống tầng nước sâu, tránh tác động từ nhiệt độ cao.
