So găng VinMetal với các "ông lớn" ngành thép

Tập đoàn Vingroup (Mã: VIC) mới có động thái đáng chú ý khi muốn đặt chân vào lĩnh vực công nghiệp luyện kim, với ý định thành lập Công ty Cổ phần Sản xuất và Kinh doanh VinMetal có vốn đầu tư 10.000 tỷ đồng.

Mục tiêu của công ty mới là đáp ứng nhu cầu nội tại của hệ sinh thái Vingroup và thúc đẩy phát triển công nghiệp nặng tại Việt Nam. Tổ hợp nhà máy dự kiến đặt tại Hà Tĩnh với công suất khoảng 5 triệu tấn/năm trong giai đoạn 1.

Việc gia nhập lĩnh vực thép xây dựng sẽ gia tăng áp lực cạnh tranh trong ngành, nhất là với các đối thủ lớn có cùng mảng sản xuất như Hòa Phát, Formosa, Hoa Sen, Nam Kim, Vnsteel... 

Về vốn đầu tư, với quy mô rót 10.000 tỷ đồng, VinMetal thuộc nhóm có năng lực vốn cao, song chưa thể theo kịp hai ông lớn đầu ngành chuyên về sản xuất thép là Formosa Hà Tĩnh và Hòa Phát. 

Công ty TNHH Gang thép Hưng Nghiệp Formosa Hà Tĩnh (FHS) đang là doanh nghiệp thép có quy mô vốn điều lệ lớn nhất tại Việt Nam với 117.175 tỷ đồng. Tập đoàn Hòa Phát (Mã: HPG) xếp sau với 76.755 tỷ đồng. 

Trong khi đó, VinMetal sẽ vượt qua hàng loạt doanh nghiệp tên tuổi khác như Tập đoàn Hoa Sen (Mã: HSG), VAS Group, Thép Nam Kim (Mã: NKG), Tổng công ty Thép Việt Nam (Vnsteel - Mã: TVN), Pomina (Mã: POM), Tôn Đông Á (Mã: GDA) đều ở mức vài nghìn tỷ đồng. 

Xét về công suất hiện tại, VinMetal cũng sẽ thuộc nhóm quy mô trung bình với công suất riêng giai đoạn 1 là 5 triệu tấn thành phẩm/năm, xếp sau nhiều doanh nghiệp thép lớn hiện nay. 

Con số này khi hoàn thành vẫn thấp hơn đáng kể so với quy mô của Hòa Phát. Tập đoàn đầu ngành này đã hoàn thành siêu dự án Hòa Phát Dung Quất 2 để nâng tổng công suất lên khoảng 16 triệu tấn/năm (bao gồm 9 triệu tấn thép cuộn cán nóng HRC).

VNSteel cũng là một thế lực trong ngành với tổng công suất sản xuất thép thành phẩm toàn hệ thống đạt trên 5 triệu tấn và trên 2,7 triệu tấn phôi thép/năm. Hệ thống này bao gồm 32 đơn vị thành viên, với một số cái tên nổi bật như Thép Miền Nam, Tisco, Thép Việt Úc, Vinakyoei, Tôn Phương Nam...

Đơn vị lớn tiếp theo là doanh nghiệp FDI Formosa Hà Tĩnh với công suất cho riêng giai đoạn 1 là 7,1 triệu tấn/năm, từng có kế hoạch nâng lên 22,5 triệu tấn nếu hoàn thành giai đoạn 2.

Tập đoàn VAS Nghi Sơn (VAS Group) có tổng công suất hàng năm đạt 4,35 triệu tấn phôi thép vuông và 2,5 triệu tấn thép xây dựng. Các thành viên nổi bật trong hệ sinh thái như VAS An Hưng Tường, Thép Đà Nẵng, VAS Tuệ Minh...

Tập đoàn Hoa Sen hiện sở hữu 9 tổ hợp nhà máy tôn thép trên cả nước với tổng công suất vào khoảng 5,36 triệu tấn (cuối 2024 theo báo cáo thường niên), chưa tính đến các kế hoạch mở rộng. 

Về kế hoạch mở rộng, mục tiêu 5 triệu tấn ban đầu của VinMetal cũng ở mức trung bình so với quy mô mở rộng của các doanh nghiệp khác.  

Tập đoàn của tỷ phú Trần Đình Long đã khởi động xây dựng nhà máy thép ray và thép hình tại Dung Quất có tổng vốn đầu tư 14.000 tỷ đồng. Dự kiến sau 20 tháng thi công, nhà máy sẽ cho ra sản phẩm đầu tiên vào quý I/2027, gồm thép ray đặc chủng cho đường sắt tốc độ cao và thép chất lượng cao. 

Ngoài ra, Hòa Phát cũng nam tiến với mục tiêu xây dựng tổ hợp 3 dự án quy mô lớn tại Phú Yên (cũ); trong đó bao gồm một Khu liên hợp gang thép khoảng 86.000 tỷ đồng ở Khu công nghiệp Hòa Tâm.   

Tôn Đông Á cũng có dự án trọng điểm Nhà máy thứ 4 tại Khu công nghiệp chuyên sâu Phú Mỹ với tổng công suất 1,2 triệu tấn/năm, trong đó giai đoạn 1 dự kiến đưa vào hoạt động từ năm 2026. 

Thép Nam Kim cũng đang đẩy nhanh quá trình xây dựng nhà máy Phú Mỹ (công suất 800.000 tấn  thép chất lượng cao) để có thể vận hành từ đầu năm 2026, qua đó nâng tổng công suất thêm 67% lên 2 triệu tấn/năm.

Một kế hoạch đáng chú ý khác khi Tập đoàn Xuân Thiện cũng nhảy vào lĩnh vực này khi mới khởi công Tổ hợp nhà máy thép xanh Xuân Thiện Nam Định công suất 9,5 triệu tấn/năm, tổng vốn đầu tư 98.900 tỷ đồng. 

Về sản phẩm chủ lực, VinMetal sẽ tập trung sản xuất các dòng thép dân dụng trong xây dựng; thép cán nóng, thép cường độ cao và thép hợp kim đặc chủng phục vụ sản xuất xe điện và hạ tầng giao thông tốc độ cao. 

Trong đó, các sản phẩm chủ lực gồm thép tấm và thép dập thân xe chất lượng cao, thép ray và thép kết cấu cầu – cảng – đường sắt đạt tiêu chuẩn quốc tế, hướng tới thay thế nguồn nhập khẩu và từng bước xuất khẩu ra khu vực. 

Dải sản phẩm như trên khá tương đồng với ông lớn đầu ngành là Hòa Phát, tập đoàn đang dẫn đầu thị phần thép xây dựng, đồng thời cũng là doanh nghiệp hàng đầu trong lĩnh vực thép cuộn cán nóng HRC, đang tiến tới sản xuất thép đường ray cao tốc và các loại chất lượng cao.

Formosa Hà Tĩnh trước đây nắm thị phần tuyệt đối trong cung ứng HRC bên cạnh lượng nhập khẩu, hiện nay đang bị san sẻ thị phần khi Hòa Phát đẩy mạnh sản phẩm đầu nguồn này. 

Trong khi đó, những doanh nghiệp khác có dải sản phẩm chủ lực có sự khác biệt. Hệ thống của Vnsteel chủ yếu sản xuất các loại thép xây dựng cho và tôn mạ. Hai đơn vị mạnh trong lĩnh vực tôn mạ khác là Hoa Sen và Nam Kim.

Thép Pomina tập trung vào thép xây dựng với thép vằn và thép cuộn. Tập đoàn Xuân Thiện định hướng sản xuất các loại thép tấm HRC (thép tấm, thép tấm cuộn cán nóng, thép tấm đặc biệt cho sản xuất ô tô, thép tấm kháng thời tiết...) và sắt xốp thương phẩm.