Chị Châu Thị Nương (48 tuổi, ngụ tại xã Cô Tô, tỉnh An Giang) được Trung ương Hội Nông dân Việt Nam vinh danh “Nông dân xuất sắc Việt Nam” năm 2025. Chị đang sở hữu hệ thống trang trại nấm rộng khoảng 4ha tại xã Cô Tô và phường Thới Sơn.
Cô bé Châu Nương lớn lên trong gia đình 6 anh em, theo đuổi con chữ và trở thành giáo viên một trường trung học trên địa bàn. Sau gần 5 năm gắn bó, cô giáo trẻ quyết định rời bục giảng, theo học ngành dược rồi mở cửa hàng bán vật tư nông nghiệp.
“Giai đoạn dịch Covid-19, tôi nhận thấy nhu cầu về thực phẩm sạch và các sản phẩm mang tính dược liệu trong cộng đồng ngày càng lớn, đặc biệt khi khí hậu vùng Bảy Núi rất thích hợp để làm điều đó", chị kể.
Ban đầu, chị mua phôi từ các trang trại khác. Sau đó, thấy việc này bị phụ thuộc rất nhiều nên chị liên hệ nhờ các giảng viên các trường đại học ở An Giang, TP Cần Thơ, tìm hiểu đặc tính sinh trưởng của các loại nấm.
Thời gian đầu do thiếu kinh nghiệm, cơ sở vật chất chưa đảm bảo, máy móc thiết bị thiếu nên nấm dễ bị nhiễm bệnh, phôi hư hỏng nhiều, gây thiệt hại đáng kể. Thế nhưng, nhờ kiên trì học hỏi, chị dần khắc phục những hạn chế, giúp năng suất nấm tăng qua mỗi vụ.
Thử nghiệm thành công với nấm mối đen, chị mở rộng mô hình, thu hút được sự quan tâm của nhiều người dân địa phương. Đến năm 2020, Hợp tác xã nông nghiệp Tà Đảnh (nay là Cô Tô) được thành lập với mục tiêu hướng đến phát triển nông nghiệp tuần hoàn khép kín.
Lý giải về mô hình, chị Nương - Giám đốc HTX, cho biết, gia đình có gần 10ha trồng lúa và ngô. Sau khi thu hoạch, rơm rạ, thân cây, cám ngô, cám gạo làm phôi giống, cấy meo tạo ra giá thể nuôi trồng nấm.
Thu hoạch nấm xong, phụ phẩm phôi nấm ủ phân hoặc dùng làm thức ăn cho trùn quế. Phân trùn quế này tiếp tục bón cho cây lúa, ngô; trong khi đó trùn quế làm thức ăn cho gà.
“Mô hình không chỉ giúp giảm thiểu rác thải nông nghiệp mà còn tạo ra nhiều sản phẩm sạch, có giá trị cao, được nuôi trồng theo quy trình khép kín”, chị Nương cho hay.
Nấm mối đen có thể trồng quanh năm theo mô hình này. Từ lúc trồng đến thu hoạch khoảng gần 4 tháng. Hiện trang trại của chị cho thu hoạch 40-50kg nấm mối đen mỗi ngày, giá dao động từ 200.000-250.000 đồng/kg tuỳ từng thời điểm. Nấm được tiêu thụ tại thị trường trong tỉnh và các chợ đầu mối ở TPHCM.
Ngoài ra, cơ sở của chị Nương còn phát triển sản phẩm nấm bào ngư, nấm linh chi, đông trùng hạ thảo. Trong các loài, linh chi đòi hỏi kỹ thuật phức tạp nhất, cần giữ độ ẩm 28-32 độ C, nếu không dễ bị hư hỏng.
Không dừng lại ở nguyên liệu thô, chị còn đầu tư hệ thống máy sấy để giữ trọn dược chất. Từ đó, hợp tác xã cho ra đời nhiều sản phẩm như trà linh chi hoà tan, snack nấm được thị trường ưa chuộng, thu về cả tỷ đồng mỗi năm.
Trang trại đang tạo việc làm ổn định cho 20 lao động, 80% trong số đó là phụ nữ Khmer gặp khó khăn khi tìm việc tại quê nhà.
“Trước đây, nhiều chị em phụ nữ Khmer phải rời quê lên TPHCM hay tỉnh Đồng Nai làm công nhân, xa gia đình. Giờ họ có thể làm việc ngay tại quê, với thu nhập ổn định 6-9 triệu đồng/tháng”, chị tâm sự.
Vào mùa cao điểm, số lao động tăng lên gần 30 người. Nhiều chị em sau thời gian gắn bó còn được hỗ trợ học nghề, tự mở cơ sở trồng nấm tại nhà để nuôi gia đình.
Hiện 3 sản phẩm nấm linh chi tai to, đông trùng hạ thảo Nương farm, nấm mối Nàng Nương đạt chuẩn OCOP 3 sao và chị tiếp tục hoàn thiện hồ sơ đăng ký thêm cho các sản phẩm khác.
