Mặt hàng là xương sống của kinh tế thế giới có giá tăng vọt: Nguyên nhân từ quốc gia láng giềng Việt Nam

Kim loại này là đồng.

Theo Bloomberg, Tập đoàn Freeport-McMoRan (trụ sở ở Phoenix, Mỹ) cho biết, trong quý III/2025, doanh thu đồng sẽ sụt giảm đáng kể. Nguyên nhân là do vụ tai nạn xảy ra ngày 8/9 tại mỏ Grasberg ở Indonesia. Công ty Freeport-McMoRan ước tính rằng, sản lượng đồng hợp nhất sẽ thấp hơn 4% so với dự báo tháng 7 và doanh thu vàng giảm 6%.

Vụ tai nạn tại mỏ Grasberg xảy ra đúng lúc nhu cầu đồng toàn cầu tăng mạnh do quá trình chuyển đổi năng lượng sạch và bùng nổ trí tuệ nhân tạo (AI). Chuyên gia Helen Amos đến từ BMO Capital Markets, vụ tai nạn xảy ra khi nguồn cung đồng vốn đã eo hẹp và đẩy thị trường vào "mặt bằng giá mới cao hơn".

Trên thực tế, vụ tai nạn tại mỏ Grasberg đã khiến khoảng 800.000 tấn bùn đá ập xuống các tầng hầm mỏ, cướp đi sinh mạng của 2 công nhân và khiến 5 người khác mất tích. Theo đó, hoạt động khai thác tại Grasberg (một trong những mỏ đồng lớn nhất thế giới) bị gián đoạn và dự kiến chỉ có thể khởi động lại từng phần vào nửa đầu năm 2026.

Trong khi đó, những mỏ khác Big Gossan và Deep MLZ lại không bị ảnh hưởng và có thể khôi phục khai thác vào cuối quý IV/2025.

Giá đồng tăng cao, lo ngại thiếu hụt nguồn cung toàn cầu

Ngay sau thông báo trên, giá đồng kỳ hạn tăng 3,8%, lên mức 4,82 USD/pound. Các nhà phân tích tại Jefferies nhận định rằng, trong thời gian tới, giá đồng có thể vượt ngưỡng 5 USD/pound.

Nguyên nhân chủ yếu là do sự gián đoạn sản xuất tại Indonesia làm dấy lên lo ngại thiếu hụt nguồn cung toàn cầu. Jefferies cũng lưu ý rằng, mặc dù đây là thông tin tiêu cực đối với Freeport và giá trị vốn hóa, nhưng phần nào đã được thị trường dự báo từ trước. Bên cạnh đó, Jefferies cho rằng chính việc thiếu hụt này sẽ hỗ trợ cho hoạt động khai thác đồng của Freeport tại châu Mỹ.

Grasberg là một trong những mỏ vàng và đồng lớn nhất thế giới. "Kho báu" này đóng góp quan trọng cho kinh tế Indonesia. Theo dữ liệu của Freeport-McMoRan, trữ lượng đồng tại mỏ Grasberg chiếm tới hơn 25% sản lượng đồng toàn cầu, trong khi vàng cũng thuộc nhóm hàng đầu thế giới. Hiện nay, Grasberg là mỏ đồng lớn thứ hai trên thế giới.

Mỏ Grasberg không chỉ được coi là biểu tượng của ngành khai thác Indonesia mà còn đóng vai trò quan trọng trên bản đồ đồng toàn cầu. Với sản lượng khoảng 680.000 tấn đồng mỗi năm, mỏ Grasberg chiếm khoảng 3,2% lượng đồng khai thác toàn cầu.

Tuy nhiên, trong nhiều năm qua, Grasberg đã ghi nhận không ít sự cố sạt lở và tai nạn lao động, bởi khu mỏ nằm ở địa hình có điều kiện khai thác khắc nghiệt và rủi ro thiên tai cao. Điều này đặt ra vấn đề về an toàn mỏ.

Đồng có vai trò rất quan trọng đối với nền kinh tế thế giới. Trên thực tế, đây được coi là kim loại xương sống của hạ tầng năng lượng thế giới, khi cần dùng trong dây điện tử, đường truyền tải điện, pin, đèn LED… Đặc biệt, nhu cầu sử dụng đồng càng tăng mạnh hơn nhờ xu hướng chuyển đổi sang năng lượng sạch trên thế giới (nhất là điện mặt trời), sự phát triển của trí tuệ nhân tạo (AI)…

Trong xây dựng, đồng được dùng cho dây điện, ống nước, chiếm khoảng 40% nhu cầu toàn cầu, theo Hiệp hội Phát triển Đồng Quốc tế. Ngành điện, điện tử phụ thuộc vào đồng cho dây cáp, bo mạch, và thiết bị như điện thoại, máy tính. Xe điện sử dụng gấp 3 - 4 lần đồng so với xe truyền thống, thúc đẩy nhu cầu trong chuyển đổi năng lượng xanh. Đồng cũng không thể thiếu trong năng lượng tái tạo như điện gió, mặt trời.

Theo các chuyên gia, giá đồng thường được xem là một chỉ số dự báo về "sức khỏe" của nền kinh tế toàn cầu. Do đồng được sử dụng rộng rãi trong các ngành công nghiệp, nhu cầu về kim loại này thường tăng khi kinh tế phát triển và giảm khi suy thoái. Các nhà đầu tư và nhà kinh tế học gọi đồng là "nhà tiên tri" vì khả năng dự đoán xu hướng kinh tế của nó.

Trong tương lai, theo các chuyên gia, nhu cầu đồng có thể tăng gấp đôi vào 2040 do xe điện, năng lượng tái tạo, nhưng nguồn cung đối mặt thách thức từ mỏ cạn kiệt, bất ổn địa chính trị. Đồng không chỉ là kim loại mà còn định hình kinh tế xanh.