"Trong các vụ ly hôn, tiền số đang gây rắc rối tương tự kiểm soát tài khoản nước ngoài, chưa kể chúng có thể được chuyển đi ngay lập tức và vô hình", GS Mark Grabowski chuyên về luật mạng và đạo đức số tại Đại học Adelphi nói với CNBC.
Grabowski cho biết, dù chưa có số liệu thống kê cụ thể, yếu tố liên quan đến tiền số và NFT khi phân xử ly hôn tại Mỹ đang tăng, đặc biệt ở thế hệ Millennials (sinh năm 1980-1998). Tài sản số không như các loại tài sản thông thường khác vốn chỉ cần "chia đôi". Vấn đề nằm ở chỗ, quyền sở hữu không xác định bởi tên trên tài khoản, mà bởi người nắm giữ khóa riêng tư. Nếu một trong hai, vợ hoặc chồng kiểm soát khóa này, về cơ bản họ kiểm soát tài sản.
Toby Yerburgh, người phụ trách bộ phận luật gia đình của công ty luật Collyer Bristow, nói với Bloomberg họ đã bắt đầu nhận các vụ kiện liên quan đến Bitcoin "ẩn giấu" kể từ khi loại tiền này tăng giá mạnh gần đây.
Minh họa phân chia tài sản số khi ly hôn. Ảnh: Gemini AI
Theo Inquesta Forensic, các công đoạn thường thấy khi xử lý một vụ ly hôn tại Mỹ là luật sư phải triệu tập các sàn giao dịch, theo dõi giao dịch trên blockchain và xác định xem tiền số được mua trước hay trong thời gian kết hôn. Nếu không có sự minh bạch đó, vợ hoặc chồng dễ dàng che giấu hoặc báo cáo không đầy đủ về tài sản số.
Renee Bauer, luật sư chuyên xử lý các vụ ly hôn liên quan đến tiền số, cho biết câu hỏi lớn nhất nhiều cặp đôi thường tranh cãi là ai sẽ nhận được khóa ví. "Câu hỏi đó mở ra cánh cửa cho một loạt vấn đề phức tạp mà việc phân chia tài sản theo cách truyền thống không bao giờ phải giải quyết", Bauer nói với CNBC.
Theo Bauer, thách thức đầu tiên là tìm ra thứ thực sự tồn tại. Thông thường, một tài khoản hưu trí đi kèm với báo cáo tài chính, một ngôi nhà có địa chỉ, nhưng tiền số có thể nằm trên một sàn giao dịch trực tuyến hoặc trong ví phần cứng mà một trong hai vợ chồng đã vô tình quên nhắc đến. Điều này khiến việc truy tìm và chứng minh tài sản trở nên khó khăn và cần rất nhiều thời gian.
Vấn đề bảo mật cũng là yếu tố khó phân xử. Nếu một trong hai vợ chồng giao nộp khóa riêng, về cơ bản họ đang chuyển giao toàn bộ quyền kiểm soát. Nếu từ chối, tòa án phải quyết định cách thực thi quyền truy cập.
Ngoài ra, cơ quan pháp luật chưa am hiểu nhiều về tiền số cũng tạo rào cản nhất định. Theo Bauer, một số luật sư không biết nhiều về loại tiền này, nhưng vẫn ghi nhận giá trị Bitcoin và gán nó cho một tài sản hữu hình, dù đây là vấn đề phức tạp và thiếu tính công bằng.
Việc phân chia tài sản số khi ly hôn đã mở ra một lĩnh vực mới tại Mỹ: truy lùng tài sản số. Ryan Settles, nhà sáng lập kiêm CEO BlockSquared Forensics - công ty chuyên tìm kiếm tài sản số bị mất có trụ sở tại Texas, cho biết nhu cầu sử dụng dịch vụ đã tăng theo cấp số nhân kể từ khi thành lập năm 2023.
Theo ông, nếu vợ hoặc chồng nghi ngờ bạn đời đang che giấu tiền số, họ hoặc luật sư của họ sẽ gọi cho BlockSquared Forensics. Với chuyên môn từ xác minh tài sản đơn giản đến điều tra chuyên sâu và truy tìm tiền số trên khắp các châu lục, công ty sẽ cung cấp một "bảng phân cảnh" giúp theo dõi đường đi của token chứa trong ví và đưa ra lời khuyên cụ thế.
Settles cho biết, việc điều tra xem một trong hai người có sở hữu tiền số không đang ngày càng trở nên phổ biến tại Mỹ, đặc biệt là những vụ ly hôn của người có giá trị tài sản ròng cao. Trong đó, thế hệ Millennials nắm giữ lượng tiền cao nhất. Dù giá dịch vụ cao, phải tạm ứng từ 9.000 đến 50.000 USD, số người tìm tới các công ty như BlockSquared Forensics vẫn đang tăng.
So với những loại tài sản khác, tiền số cũng có những biến động mạnh chỉ trong một ngày. Settles cho hay việc phân chia loại tiền này có thể gây ra tranh cãi, nhất là khi phải gánh một khoản thuế khổng lồ từ tiền lãi vốn.
GS Roman Beck tại Đại học Bentley cho rằng nên xem xét từng ví tiền số và chia đều dựa trên giá trị token bên trong. Câu hỏi pháp lý thực sự không phải "ai sẽ nhận được ví", mà là "chúng ta sẽ phân bổ giá trị số tiền trong ví thế nào và ai sẽ được giao nhiệm vụ giám sát kỹ thuật sau đó". Điều này khiến tòa án và luật sư phải thực hiện chia tách tài sản trên chuỗi, bán và chia tiền pháp định hoặc bù trừ bằng các tài sản khác.
Bên cạnh đó, ông Beck cũng đánh giá giải pháp đơn giản nhất là chia ví trên một chuỗi để tạo ra hai ví cho mỗi bên đã ly hôn, để họ có thể tiếp tục nắm giữ phần token của mình. Họ cũng có thể chuyển giao ví cho bên thứ ba đáng tin cậy, làm nhiệm vụ theo dõi biến động và bán ra thị trường để lấy tài sản thực.
Các đơn vị nghiên cứu như Gallup và Pew Research ước tính có từ 14% đến 17% người lớn ở Mỹ sở hữu tiền số. Theo Elite Law Solicitors, các cặp đôi cần minh bạch tài sản số trong quá trình chung sống, trong khi pháp luật cần nhanh chóng theo kịp sự phát triển ở lĩnh vực này.
tổng hợp
