"Nước kẹo" ủ giá đỗ - Chất độc hại gan, gây dị tật thai nhi

Ngày 23/9, Tòa án Nhân dân tỉnh Đắk Lắk đã tuyên phạt 4 bị cáo mức án từ 1 đến 4 năm tù giam vì hành vi sản xuất giá đỗ bằng hóa chất độc hại, trong đó có chất 6-Benzylaminopurine (6-BAP), còn được gọi là "nước kẹo".

Đây là chất bị cấm tuyệt đối trong thực phẩm tại Việt Nam.

Theo cáo trạng, các bị cáo đã cố tình sử dụng chất kích thích tăng trưởng bị cấm này để ủ hơn 10 tấn giá đỗ nhằm thu lợi bất chính, bất chấp những nguy hiểm tiềm ẩn đối với sức khỏe người tiêu dùng.

"Nước kẹo" là gì và vì sao bị cấm?

6-Benzylaminopurine (6-BAP hoặc BAP) là một loại cytokinin, thuộc nhóm hormone sinh trưởng thực vật, thường được dùng trong nông nghiệp để thúc đẩy phân chia tế bào và kéo dài thời gian bảo quản hoa quả sau thu hoạch.

Tuy nhiên, chất này không được phép sử dụng trên cây rau ăn lá hoặc rau mầm, đặc biệt trong các giai đoạn tiền thu hoạch ngắn như giá đỗ, do khả năng tồn dư cao và khó phân giải trong môi trường ẩm, thiếu ánh sáng khi ủ giá.

Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hợp Quốc (FAO) và Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã khẳng định 6-BAP không nằm trong danh mục được phép sử dụng cho các loại rau mầm trong báo cáo chung năm 2021 về dư lượng thuốc bảo vệ thực vật (JMPR).

Tại Việt Nam, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn đã cấm sử dụng 6-Benzylaminopurine trong sản xuất thực phẩm từ năm 2012 theo Thông tư số 03/2012/TT-BNNPTNT.

Đồng thời, chất này cũng không có tên trong danh mục phụ gia thực phẩm của Bộ Y tế, khẳng định tính chất "chất cấm tuyệt đối".

Nguy cơ sức khỏe từ "nước kẹo": Từ rối loạn nội tiết đến dị tật thai nhi

Các nghiên cứu quốc tế đã chỉ ra những rủi ro nghiêm trọng đối với sức khỏe con người khi tiêu thụ thực phẩm có tồn dư 6-BAP. Báo cáo năm 2020 của Cơ quan An toàn thực phẩm châu Âu (EFSA) cảnh báo 6-BAP có thể gây:

-Rối loạn nội tiết: Do bản chất là hormone thực vật, 6-BAP có thể tương tác với các thụ thể hormone ở người, đặc biệt ảnh hưởng đến trẻ nhỏ và phụ nữ mang thai.

- Ảnh hưởng chức năng gan và thận: Một nghiên cứu tại Trung tâm Độc chất Thực nghiệm Quốc gia Trung Quốc cho thấy việc ăn phải rau mầm có tồn dư 6-BAP ở liều cao trong 2 tuần đã dẫn đến tổn thương gan rõ rệt trên động vật thử nghiệm.

- Gây dị tật thai nhi: Nghiên cứu của Đại học Nông nghiệp Bắc Kinh công bố năm 2017 ghi nhận khả năng gây ra hiện tượng não úng thủy, sứt môi và nhẹ cân bẩm sinh ở phôi chuột khi mẹ được cho ăn thực phẩm chứa 6-BAP.

- Tăng nguy cơ ung thư: Mặc dù chưa có bằng chứng trực tiếp ở người, Tổ chức Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (IARC) xếp nhóm chất tương tự 6-BAP vào nhóm nghi ngờ gây ung thư nếu sử dụng lâu dài với hàm lượng vượt ngưỡng.

Giá đỗ là loại rau ăn sống phổ biến, do đó, bất kỳ chất nào được đưa vào trong giai đoạn nảy mầm đều có thể tồn tại nguyên vẹn khi đi vào cơ thể. Việc lạm dụng chất kích thích tăng trưởng như 6-BAP trong sản xuất giá đỗ tiềm ẩn những hậu quả khó lường đối với sức khỏe cộng đồng.