Nợ ô tô ở Mỹ tăng mạnh đến mức kỷ lục
Theo báo cáo mới từ Liên đoàn Người tiêu dùng Mỹ (CFA), tổng số nợ ô tô của người dân Mỹ hiện đã đạt 1.660 tỷ USD - mức cao nhất trong lịch sử. Giá xe mới trung bình đã tăng lên gần 50.000 USD, với khoản vay trung bình hơn 41.000 USD và số tiền trả góp hàng tháng khoảng 745 USD.
Chi phí sở hữu xe cũng tăng chưa từng có do nhiều yếu tố cộng hưởng: lạm phát khiến giá xe leo thang, chính sách thuế nhập khẩu 25% áp lên xe ngoại từ tháng 4/2024 đẩy chi phí cao hơn, trong khi phí bảo trì, bảo dưỡng cũng liên tục tăng.
Áp lực tài chính này khiến nhiều người Mỹ rơi vào cảnh phải lựa chọn giữa việc tiếp tục chi trả cho khoản vay ô tô hay buộc phải bán xe. Tỷ lệ chậm trả, vỡ nợ và bị tịch thu xe đã tăng nhanh trong vài năm qua, khiến các chuyên gia kinh tế lo ngại về tác động lan rộng tới toàn nền kinh tế.
Theo CFA, các xu hướng hiện tại “giống một cách đáng báo động” với những gì diễn ra ngay trước cuộc Đại suy thoái. Năm 2008, ngành ô tô là một trong những lĩnh vực chịu ảnh hưởng nặng nề nhất: doanh số xe mới giảm gần 40%, hơn 45% lao động ngành bị mất việc. General Motors và Chrysler khi đó đã phải nhận gói cứu trợ từ chính phủ Mỹ để tránh sụp đổ.
Sau đó, ngành xe hơi Mỹ mất nhiều năm mới hồi phục. Nhưng cú sốc từ đại dịch COVID-19 đã khiến chuỗi cung ứng đứt gãy, nhu cầu biến động thất thường, đẩy giá xe tăng vọt. Giờ đây, cú sốc mới mang tên “thuế nhập khẩu” tiếp tục đẩy chi phí tăng cao, đặt cả ngành trước một giai đoạn thay đổi mang tính cấu trúc.
Felix Stellmaszek – chuyên gia tại Boston Consulting Group – nhận định: “2024 có thể sẽ là năm mang tính bước ngoặt nhất của ngành ô tô trong lịch sử, không chỉ vì chi phí tăng mà còn vì ngành buộc phải thay đổi căn bản cách thức sản xuất và phân phối.”
Người tiêu dùng Mỹ đang chịu áp lực tài chính như thế nào?
Áp lực nợ gia tăng đang tác động trực tiếp đến túi tiền người dân. Theo Edmunds, cuối năm ngoái, cứ 5 xe được đổi trả thì có 1 xe mang khoản “âm vốn chủ sở hữu” (negative equity) từ 10.000 USD trở lên - nghĩa là người vay còn nợ nhiều hơn giá trị chiếc xe. Đây là mức chưa từng thấy kể từ trước khủng hoảng tài chính 2008.
Việc giá xe cao, lãi vay tăng khiến người mua phải vay nhiều hơn và trả góp dài hạn hơn, làm tăng nguy cơ vỡ nợ. Khi giá trị xe giảm nhanh hơn khoản nợ, người tiêu dùng dễ rơi vào “bẫy nợ âm” - không bán được xe, mà trả tiếp thì ngày càng lỗ.
Đối với nhiều người, việc sở hữu một chiếc xe giờ đây không chỉ là phương tiện di chuyển, mà còn là gánh nặng tài chính dài hạn.
Trong bối cảnh giá xe tiếp tục tăng do thuế và lạm phát, việc chọn thời điểm mua và giữ kỷ luật tài chính trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Theo các chuyên gia, người mua nên xác định trước ngân sách cụ thể, kiên quyết không bị cuốn vào các gói nâng cấp hay “bán thêm” tại đại lý.
Ngoài ra, tái cấp vốn (refinancing) có thể giúp giảm lãi suất, tiết kiệm hàng trăm, thậm chí hàng nghìn USD trong suốt thời gian vay. Người tiêu dùng cũng nên thường xuyên so sánh giá bảo hiểm để tránh những khoản phí tăng ngầm khi giá trị xe tăng.
Jessica Caldwell, Giám đốc nghiên cứu tại Edmunds, cảnh báo: “Việc một số người nợ nhiều hơn giá trị xe 1.000–2.000 USD thì không quá nghiêm trọng, nhưng với những khoản âm 10.000 hay 15.000 USD, đây thực sự là hồi chuông cảnh báo.”
Tổng nợ ô tô 1.660 tỷ USD không chỉ là con số trên giấy. Khi tỷ lệ vỡ nợ tăng, các tổ chức tài chính – vốn là bên nắm giữ phần lớn các khoản vay này – có thể chịu áp lực lớn. Nếu xu hướng này tiếp diễn, tình trạng thắt chặt tín dụng có thể lan sang các lĩnh vực khác, kéo theo hệ quả tiêu cực với tiêu dùng và tăng trưởng kinh tế.
Giống như khủng hoảng 2008, sự bất ổn trong một ngành có thể nhanh chóng lan rộng, đặc biệt khi ô tô là một phần quan trọng của hệ thống tín dụng tiêu dùng Mỹ.
