Nam Anh cho biết việc sử dụng mạng xã hội từng khiến anh khó tập trung khi học và làm việc do liên tục "hóng" theo các thông tin nóng hổi, giật gân. Từ ba năm nay, anh quyết định tắt gần như toàn bộ thông báo ứng dụng trên điện thoại để làm việc hiệu quả hơn. Thậm chí, anh không cài ứng dụng Facebook trên smartphone mà chỉ dùng khi mở máy tính. Tài khoản Instagram ban đầu theo dõi 400-500 người, nhưng hiện giảm còn 176 người. "Tôi gần như luôn để điện thoại ở chế độ rung", anh nói.
Nam Anh tham gia trào lưu tối giản kỹ thuật số cách đây 3 năm. Ảnh: NVCC
Tuy chưa trải nghiệm một ngày không động đến smartphone, Nam Anh đã thực hiện thử thách 30 ngày "cai" mạng xã hội nhằm hạn chế việc vuốt màn hình vô thức, ngừng sử dụng Instagram hoàn toàn. "Ban đầu, không truy cập mạng xã hội tạo cho tôi khoảng thời gian trống nhưng cũng khiến tôi bức bối vì không biết làm gì", anh kể. Điều này buộc anh phải xây dựng một danh sách các việc cần làm để thay thế thời gian ngồi lướt điện thoại. Anh tập trung tiếp nhận thông tin thời sự từ nguồn chính thống vào khung giờ cố định trong ngày.
Trong khi đó, Hoàng Thanh, sinh viên 20 tuổi ở Hà Nội, cho biết cô thấy chán nản khi mỗi lần gặp gỡ, bạn bè không thể bỏ qua "thủ tục" chụp ảnh selfie "trăm tấm như một", quay video đồ ăn, sau đó dành cả buổi chỉnh sửa và theo dõi, trả lời bình luận trên mạng xã hội.
"Mạng xã hội không còn mang ý nghĩa 'kết nối', nó trở thành nơi để nhiều người bạn của tôi tự huyễn hoặc, đánh bóng bản thân, khoe ảnh sống ảo, những chuyến đi du lịch, những món quà xa xỉ...", Thanh cho hay. Cảm thấy mệt mỏi mỗi khi lướt Facebook, Instagram, Thanh quyết định hạn chế truy cập mạng xã hội bằng cách ngừng dùng smartphone 1-2 giờ mỗi ngày, sau tăng dần lên. Hiện cô không vào mạng trọn vẹn một trong hai ngày cuối tuần. "Tôi thông báo với mọi người để ai có việc cần có thể gọi điện thay vì nhắn tin qua mạng xã hội. Sau vài tháng, tôi không còn tâm lý sợ bỏ lỡ tin hot như trước", cô nói.
Theo bà Nguyễn Phương Chi, tiến sĩ giáo dục tại Đại học Arizona và là tác giả cuốn Một cuốn sách về Chủ nghĩa tối giản, nhiều người gọi xu hướng này là tối giản kỹ thuật số, hoặc một thuật ngữ khác là Digital Detox - thời gian chủ động ngừng sử dụng mạng xã hội, điện thoại, email... để dứt khỏi đời sống ảo. Có người detox vài ngày, vài tuần, thậm chí cả tháng, còn bà Chi cũng tham gia xu hướng và chọn detox theo khoảng thời gian ngắn trong ngày.
Những ứng dụng mạng xã hội với hàng trăm thông báo có thể khiến người dùng mệt mỏi. Ảnh: Fatherly
Theo báo cáo Digital Việt Nam 2021 do We Are Social và Hootsuite công bố đầu năm, số người dùng mạng xã hội ở Việt Nam là 76,95 triệu, chiếm 97,8% dân số từ 13 tuổi trở lên, chủ yếu ở độ tuổi 18-34. Trung bình mỗi ngày người Việt lên mạng là 6 giờ 38 phút, trong đó có 2 giờ 28 phút truy cập mạng xã hội, tương đương mức trung bình của thế giới. Ngọc Mai, admin một hội nhóm về lối sống tối giản, cho biết thời gian gần đây, "tối giản kỹ thuật số" đang trở thành chủ đề được nhiều thành viên thảo luận và chia sẻ kinh nghiệm trong việc hạn chế sử dụng thiết bị công nghệ. "Đây là dấu hiệu cho thấy nhiều người trẻ bắt đầu quan tâm hơn đến việc cân bằng giữa thế giới ảo và thật", Ngọc Mai nhận định.
Theo bà Phương Chi, với nhu cầu và mật độ sử dụng thiết bị công nghệ ngày càng tăng của con người, máy tính, điện thoại, Internet dần trở thành một chiều không gian sống mới, không thể thiếu với nhiều người. Tương tự không gian vật chất, không gian số cũng cần được dọn dẹp để tối ưu hóa hiệu suất làm việc, tiết kiệm thời gian. Người dùng có thể thực hiện một số biện pháp tối giản kỹ thuật số, như sắp xếp tài liệu trên máy tính và ứng dụng trong điện thoại thành nhóm, tắt thông báo không cần thiết, để điện thoại ở chế độ không làm phiền khi làm việc và luôn dành thời gian detox Internet mỗi ngày.
"Cũng như việc nghỉ ngơi sau khi làm việc, chúng ta cũng cần ngừng sử dụng Internet và thiết bị công nghệ một thời gian trong ngày để giải phóng đầu óc và thư giãn mắt", bà Chi nói.
Kể từ khi giáo sư khoa học máy tính Cal Newport đề cập đến thuật ngữ "tối giản kỹ thuật số" năm 2019, lối sống này đã được người trẻ khắp thế giới đón nhận. Chẳng hạn, Leon, 29 tuổi ở Vũ Hán, đã từ bỏ smartphone vào tháng 3/2021 và tìm đến "công nghệ quá khứ", như sử dụng điện thoại "cục gạch", tiền mặt, thẻ ngân hàng thay cho thanh toán kỹ thuật số qua WeChat và Alipay...
