Bệnh nhân đầu tiên là L.S.,nam, 30 tuổi, quê Tuyên Quang, nhập viện trong tình trạng sốt kéo dài, khó thở. Ban đầu, anh được chẩn đoán viêm phổi và điều trị bằng kháng sinh mạnh nhưng không đáp ứng. Kết quả X-quang cho thấy tổn thương phổi, chỉ số viêm tăng. Bệnh nhân còn có yếu tố nhiễu là vết thương ngoài da vùng cẳng chân khi làm việc trong chuồng lợn. Bệnh nhân được chuyển tới Trung tâm Hồi sức tích cực, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương, trong tình trạng suy hô hấp nặng, rối loạn đông máu, da sung huyết, phù nề quanh mắt, giảm tiểu cầu nghiêm trọng (chỉ còn 6 G/L).
Bác sĩ thăm khám cho bệnh nhân.
Qua thăm khám toàn thân, bác sĩ phát hiện một vết loét đặc trưng của sốt mò ở vùng bìu – vị trí kín đáo, dễ bị bỏ qua. Đây chính là căn cứ giúp xác định đúng nguyên nhân và điều chỉnh hướng điều trị. Sau khi được điều trị bằng thuốc đặc hiệu, tình trạng bệnh nhân cải thiện nhanh chỉ sau 1–2 ngày, các chỉ số huyết học ổn định, không cần can thiệp hồi sức xâm lấn.
Trường hợp thứ hai là bà N.T.L., 66 tuổi, làm nông ở Phú Thọ. Sau khi đi làm đồng, bà bị côn trùng đốt vùng sau gáy. 5 ngày sau, bà xuất hiện đau đầu, buồn nôn, co giật toàn thân. Bà nhập viện điều trị và được chẩn đoán viêm não – màng não chưa rõ nguyên nhân. Khi chuyển tới Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương, bệnh nhân có rối loạn ý thức nhẹ, co giật tái diễn, sau lưng vẫn còn tồn tại các vết đốt cũ. Dịch não tủy có biến loạn rõ rệt, protein tăng cao (1,07 g/L so với bình thường 0,2–0,45), chẩn đoán xác định là viêm não – màng não do Rickettsia orientia tsutsugamushi – tức tác nhân gây sốt mò.
Căn bệnh nguy hiểm dễ bị bỏ sót
ThS.BS Đồng Phú Khiêm – Phó Giám đốc Trung tâm Hồi sức tích cực, cho biết: “Sốt mò là bệnh truyền nhiễm cấp tính, lây qua vết đốt của ấu trùng mò – loài côn trùng nhỏ, thường sống ở bụi rậm, vườn rẫy, nơi ẩm thấp. Khi bị đốt, người bệnh thường không cảm thấy rõ đau ngứa nhưng vi khuẩn sẽ âm thầm xâm nhập máu. Vết loét hoại tử nhỏ, thường ở bẹn, ngực, bụng dưới hoặc sau gáy, là dấu hiệu quan trọng để nhận diện bệnh. Do nằm ở vị trí kín và không gây đau, dấu hiệu này rất dễ bị bỏ qua nếu không thăm khám kỹ.”
Theo bác sĩ Khiêm, nếu được chẩn đoán sớm và điều trị đúng thuốc, bệnh nhân thường hồi phục nhanh, chỉ sau 24–48 giờ và không cần các biện pháp hồi sức nâng cao. Ngược lại, nếu phát hiện muộn, bệnh có thể gây suy đa tạng, viêm não, tổn thương gan nặng, tràn dịch đa màng, thậm chí tử vong – đặc biệt ở người cao tuổi hoặc có bệnh nền.
Với người dân, đặc biệt là người làm nông: cần mặc quần áo dài tay, đi ủng khi lao động ngoài trời; vệ sinh cơ thể sau khi làm việc; đi khám sớm nếu có sốt cao không rõ nguyên nhân kéo dài trên 5 ngày.
Với nhân viên y tế, khi gặp bệnh nhân sốt kéo dài kèm men gan tăng, tiểu cầu giảm, ban xuất huyết nhẹ và không đáp ứng kháng sinh thường quy, cần nghĩ tới sốt mò. Thăm khám toàn thân kỹ lưỡng, kể cả vùng da kín, có thể giúp phát hiện vết loét đặc trưng, từ đó xác định đúng hướng điều trị, cứu sống bệnh nhân và tránh các can thiệp không cần thiết.
