Nguy cơ bị tống tiền vì các mối quan hệ trên mạng

Bị móc túi vì mối quan hệ ảo

Trình bày với PV Thanh Niên, anh T., một kỹ sư độc thân tại TP.HCM, kể mình bị lừa 5 tỉ đồng khi đặt nhầm tình cảm vào một tài khoản mà anh tình cờ làm quen và kết bạn trong một nhóm chat về đầu tư tài chính. Tài khoản này tự giới thiệu là nữ, tên Như, 28 tuổi, đang sống ở Singapore và làm quản lý một quỹ đầu tư. Sau vài tháng trò chuyện, Như chia sẻ về một dự án đầu tư siêu lợi nhuận đang tham gia và khẳng định đây là cơ hội hiếm có, chỉ dành cho những người thân thiết, mong muốn anh T. góp vốn để cùng kiếm lợi.

Ban đầu, anh T. dè dặt gửi 500 triệu đồng, sau đó phần vì thấy tài khoản đầu tư hiển thị lãi suất rất cao, phần vì có tình cảm với Như nên anh tin tưởng tiếp tục đầu tư thêm. Dần dần, số tiền lên tới 5 tỉ đồng. Đến khi anh T. nói muốn rút tiền thì tin nhắn của anh không còn được trả lời và những cuộc gọi cũng không còn ai bắt máy. Anh T. vào lại tài khoản đầu tư thì phát hiện đã bị khóa, trang cá nhân của Như cũng biến mất không dấu vết. Sau đó anh T. phát hiện nhân vật này hoàn toàn giả mạo, ảnh và video đều được lấy từ những người khác trên mạng.

Tương tự, anh T.L (ngụ TP.Đà Nẵng) thường lướt TikTok, một hôm có tài khoản tên "phuonglan" nhắn tin kết bạn, tự giới thiệu là giáo viên mầm non. Sau khi nhắn tin tâm sự gần 1 tháng, "phuonglan" bắt đầu giới thiệu mã khuyến mãi cho anh L. để tham gia chương trình bình chọn trang sức nhằm kiếm lợi nhuận. Nghe lời dụ dỗ, anh L. truy cập website gmarketgold.vn để mua các gói trang sức. Ban đầu chỉ với gói 700.000 đồng, anh L. được hoàn lại 900.000 đồng. Thấy có lợi và quá dễ kiếm tiền, anh L. chuyển nhiều tiền hơn để mua các gói có giá trị cao hơn. Đến lúc nhận ra bị lừa đảo, anh L. đã chuyển tổng cộng gần 30 triệu đồng và không rút ra được.

ẢNH: KHANG KA

Một nạn nhân tên Lan cũng chia sẻ: "Tôi nhận được tin nhắn từ 1 người lạ, hỏi rằng tôi là có phải là Lan hôm trước gặp ở bệnh viện không, rồi sau đó tìm cách làm quen tiếp cận. Khi tiếp cận xong thì có chia sẻ về cách kiếm thêm thu nhập, gửi 1 link của hãng chuyển phát TNT Express để làm nhiệm vụ gửi đơn hàng nhận hoa hồng. Người này còn muốn tôi chọn gói VIP cao để nhận được nhiều hoa hồng. Tôi thấy nghi ngờ nên không làm theo".

Đây là những thủ đoạn phổ biến nhưng biến tướng tinh vi, đánh vào tâm lý cô đơn và mong muốn làm giàu nhanh của nhiều người, đặc biệt là người độc thân, ly hôn hoặc cao tuổi. Đầu tiên, các đối tượng lừa đảo dùng tài khoản ảo với hình ảnh thu hút, đóng vai Việt kiều hoặc người nước ngoài, doanh nhân thành đạt, kỹ sư, bác sĩ làm việc tại nước ngoài… chủ động kết bạn, trò chuyện thân mật, luôn thể hiện sự quan tâm, yêu thương, mong muốn tiến tới hôn nhân. Sau một thời gian nhắn tin qua lại, gọi video (đôi khi dùng hình ảnh và giọng nói giả), kẻ lừa đảo tạo được niềm tin tuyệt đối cho nạn nhân bắt đầu dựng lên những kịch bản như "kẹt tiền ở sân bay", "gửi quà về nhưng bị hải quan giữ", "cơ hội đầu tư kiếm lời cao"... Ban đầu, nạn nhân nạp ít tiền và thấy có lời, có thể rút tiền ra nên cảm thấy an tâm, tin tưởng. Sau đó, đối tượng khuyến khích nạn nhân nạp nhiều hơn, thậm chí vay tiền, cầm cố tài sản để "chốt lời". Sau khi chiếm đoạt được tài sản, kẻ lừa đảo sẽ chặn liên lạc, xóa tài khoản, khiến nạn nhân không thể truy tìm.

Tống tiền lộ liễu

Bên cạnh đó, thời gian gần đây, dự án Chống lừa đảo liên tục nhận được cầu cứu từ các nạn nhân của chiêu trò tống tiền bằng hình ảnh, video nhạy cảm. Đáng nói là tất cả các trường hợp này đều xuất phát từ những mối quan hệ làm quen qua mạng xã hội.

Thủ đoạn mà các đối tượng lừa đảo thường sử dụng là tiếp cận nạn nhân qua các nền tảng mạng xã hội như Facebook, Zalo. Sau khi kết bạn, duy trì mối quan hệ một thời gian (có thể từ 3 tháng đến 1 năm) để tạo lòng tin, kẻ lừa đảo sẽ dụ dỗ nạn nhân chia sẻ hình ảnh nhạy cảm, hoặc dùng trí tuệ nhân tạo (AI) cắt ghép khuôn mặt vào những video giả mạo để tống tiền. Từ những trường hợp trình bày cụ thể, tổng đài Chongluadao.vn ghi nhận nạn nhân bị tống tiền bằng những lời đe dọa sẽ tung hình ảnh, video nhạy cảm lên mạng hoặc gửi cho người thân, bạn bè, đồng nghiệp. Nạn nhân rơi vào trạng thái hoảng loạn, lo sợ, suy sụp về cả tinh thần lẫn sức khỏe nên phải làm theo yêu cầu của nhóm lừa đảo.

Đại diện dự án Chống lừa đảo khuyến cáo người dân cảnh giác để không trở thành nạn nhân của chiêu trò lừa đảo tinh vi này. Khi trường hợp xấu nhất xảy ra, tuyệt đối không chuyển tiền cho kẻ lừa đảo vì đây sẽ là "vũng bùn không đáy", càng sa vào càng mất nhiều tiền hơn nữa.

Theo Cục Cảnh sát hình sự (Bộ Công an), tình hình tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản trong 9 tháng qua đã được kéo giảm một cách đáng kể về số lượng nhưng lại đang có những diễn biến phức tạp và đáng lo ngại hơn. Đặc biệt, lừa đảo trên không gian mạng chiếm 59% trong tổng số các vụ việc lừa đảo, một tỷ lệ cực kỳ cao cho thấy xu hướng chuyển dịch rõ rệt của tội phạm sang môi trường số.

Trao đổi với PV Thanh Niên, ông Ngô Minh Hiếu, Giám đốc dự án Chongluadao.vn, nhận định: Xu hướng tội phạm mạng hoạt động xuyên biên giới đang trở nên phổ biến trong thời gian gần đây, hình thành nên những điểm nóng về tội phạm lừa đảo trực tuyến ở khu vực Đông Nam Á, gây thiệt hại nặng nề cho nạn nhân và việc thu hồi tài sản là rất khó. Cục Cảnh sát hình sự cũng cho biết hiện nay có hơn 193 quốc gia, vùng lãnh thổ trên thế giới rất quan tâm đến vấn đề lừa đảo trực tuyến xuyên biên giới và đã có những động thái ứng phó vấn đề tội phạm trên không gian mạng. Điều này cho thấy đây không chỉ là vấn đề riêng của VN mà là một thách thức toàn cầu, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các quốc gia, vùng lãnh thổ trong công tác phòng chống tội phạm mạng. Tuy nhiên, việc các đối tượng hoạt động từ nhiều quốc gia khác nhau cũng tạo ra những khó khăn nhất định trong công tác điều tra, truy tố và xử lý, bởi liên quan đến nhiều vấn đề về pháp lý quốc tế, dẫn độ và hợp tác tư pháp quốc tế.