Tương lai thanh toán không tiền mặt ở Việt Nam nhìn từ Ấn Độ: QR Code tràn từ cửa hàng ven đường tới TTTM, lượng giao dịch gấp 40 lần Việt Nam, 86% lượng tiền mặt bị hủy bỏ

"QR code còn nhiều cơ hội để bùng nổ hơn nữa", CTCP Dịch vụ trực tuyến Cộng đồng Việt, đơn vị sở hữu hệ thống thanh toán Payoo, nhận định trong thông cáo mới đây. 

Dẫn ví dụ từ thị trường Ấn Độ, Payoo cho biết thanh toán mã QR qua UPI (giao diện thanh toán hợp nhất) được hơn 300 triệu người dùng sử dụng và được chấp nhận tại hơn 50 triệu cửa hàng bán lẻ, từ các cửa hàng ven đường đến những trung tâm mua sắm cao cấp. 

Vào tháng 3/2023, thống kê từ cơ quan giám sát UPI ở Ấn Độ cho thấy, hơn 8,65 tỷ giao dịch trị giá hơn 170 tỷ USD đã được thực hiện. Cuộc cách mạng thanh toán số ở Ấn Độ đã khiến 86% tiền mặt của đất nước bị hủy bỏ. 

"Nếu so sánh tuyến tính với Việt Nam, khối lượng giao dịch thanh toán QR của đất nước Nam Á này đang cao gấp 40 lần chúng ta. Đó cũng là một nguyên nhân Payoo đánh giá thanh toán QR ở Việt Nam còn nhiều cơ hội để phát triển thần tốc", đại diện Payoo cho hay.

QR code tăng gấp 3 lần, phổ biến với đơn hàng giá trị nhỏ

Thống kê dữ liệu trong mạng lưới chấp nhận thanh toán của Payoo trên toàn quốc cho thấy trong năm 2023, QR code giữ vị trí số 1 về tốc độ tăng trưởng. Giá trị giao dịch bằng QR tăng gấp 3 lần trong khi giao dịch thẻ nội địa chỉ tăng hơn 10%, thẻ quốc tế tăng gần 30% so với cùng kỳ năm trước.

Trong khi các giao dịch sử dụng thẻ quốc tế thường phổ biến với những đơn hàng giá trị cao thì phương thức QR lại được ưa chuộng khi thanh toán đơn hàng giá trị nhỏ. Giao dịch thanh toán được thực hiện bằng mã QR với giá trị dưới 100.000đ qua hệ thống Payoo đã tăng trưởng gấp 5 lần so với 2022.

Phân tích sâu hơn, phía Payoo nhìn nhận sự tăng trưởng của QR code trong năm qua được sự hỗ trợ từ nhiều yếu tố: Nền tảng VietQR cho phép các nhà bán lẻ - đặc biệt là SMEs, không cần đầu tư hệ thống POS vốn phức tạp và yêu cầu cao về thẩm định, thay vào đó họ chỉ cần tự in một QR code để nhận tiền chuyển khoản từ khách hàng. 

Các giao dịch QR với mức phí "0Đ" không chỉ được nhà bán lẻ ưa chuộng mà còn được đông đảo khách hàng ủng hộ vì tính tiện lợi, nhanh chóng, chủ động cho người chuyển và bảo mật thông tin thanh toán.

Trong bối cảnh QR code đang được cả xã hội ủng hộ, các ngân hàng và trung gian thanh toán cũng nhanh chóng "vào cuộc" và cho ra mắt những giải pháp tiện ích như QR đa năng chấp nhận cả QR ví điện tử và ứng dụng ngân hàng hay dịch vụ báo có vào tài khoản, cho thấy việc cả thị trường cùng hợp lực đã và đang thúc đẩy hơn nữa xu hướng thanh toán QR phát triển.

Bùng nổ thanh toán hóa đơn không tiền mặt, nhưng nhiều trung gian thanh toán vẫn bị lỗ trên mỗi giao dịch

Theo số liệu Ngân Hàng Nhà Nước trong Hội nghị chuyên đề Hoạt động thanh toán, trong 11 tháng đầu năm 2023, so với cùng kỳ năm 2022, hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt tiếp tục có sự tăng trưởng tích cực.

Giao dịch thanh toán không dùng tiền mặt đạt gần 10,15 tỷ giao dịch với giá trị đạt hơn 197,23 triệu tỷ đồng (tăng 49,95% về số lượng và giảm 0,71% về giá trị); qua kênh Internet đạt hơn 1,94 tỷ giao dịch với giá trị đạt gần 52,23 triệu tỷ đồng (tăng 56,60% về số lượng và 5,80% về giá trị); qua kênh điện thoại di động đạt gần 7,13 tỷ giao dịch với giá trị đạt gần 49,44 triệu tỷ đồng (tăng 61,14% về số lượng và 11,65% về giá trị); qua phương thức QR code đạt hơn 182,61 triệu giao dịch với giá trị đạt gần 116,22 nghìn tỷ đồng (tăng 171,68% về số lượng và 74,16% về giá trị); qua POS là gần 670,48 triệu giao dịch với giá trị đạt gần 1,13 triệu tỷ đồng (tăng 18,77% về số lượng và 20,64% về giá trị). 

Thanh toán không tiền mặt không chỉ nổi bật trong khối tự doanh ở nhiều lĩnh vực mà ngay trong dịch vụ hoá đơn - nơi người dân quen thuộc với cách thanh toán truyền thống - cũng đã có bước chuyển dịch lớn. 

Triển khai thanh toán hóa đơn trên cả hai nền tảng trực tuyến và trực tiếp, Payoo ghi nhận tỷ lệ thanh toán tại cửa hàng thường cao gấp 3 lần so với online nhưng chỉ trong thời gian ngắn gần đây, thanh toán hoá đơn online qua ứng dụng ngân hàng, ví điện tử không những đuổi kịp mà có lúc vượt qua thanh toán tại cửa hàng. 

Nhiều người dân đã chủ động cài đặt tính năng thanh toán tự động qua ứng dụng ngân hàng để xử lý các hóa đơn cố định hàng tháng như điện, nước, truyền hình, internet,... thay vì chờ đợi nhân viên của nhà cung cấp dịch vụ đến thu tiền tận nhà. Đây là bước chuyển mình rất lớn và dự kiến xu hướng này sẽ còn tiếp tục phát triển trong thời gian tới.

"Tuy vậy, do chưa có cơ chế tài chính phù hợp nên mức phí được các đơn vị Nhà nước chia sẻ cho các trung gian thanh toán còn khá khiêm tốn", phía Payoo cho biết. 

Theo trao đổi với nhiều đơn vị, Payoo cho biết chi phí được chia sẻ trên mỗi giao dịch vẫn chưa đủ bù chi phí vận hành hệ thống nói chung nên nhiều đơn vị trung gian thanh toán vẫn đang chấp nhận chịu lỗ để xây dựng mạng lưới, mở rộng thị phần. 

"Payoo cũng đề xuất các đơn vị nhà nước có các chính sách linh hoạt về phí. Chẳng hạn, khoản tiết kiệm có được nhờ cắt giảm các nhân viên thu hộ tận nhà có thể được trích ra một phần để chia sẻ đến các nền tảng thanh toán, hỗ trợ các đơn vị này có được một khoản phí để tái tạo, duy trì dịch vụ và tạo ra sự chuyển dịch nhanh chóng và đồng bộ hơn trong lĩnh vực thanh toán hóa đơn không tiền mặt", phía Payoo kiến nghị.