Nếu bạn không đạt được một bước đột phá lớn về năng lực của bạn trong suốt cuộc đời của bạn, thì bạn sẽ không thể thoát khỏi lời nguyền lương 5 triệu đồng. Nếu bạn đã ở một công ty lâu năm, bạn có thể nhận được mức lương cao hơn mức đóng góp của bản thân dựa trên thâm niên của bạn và sự đánh giá ban đầu của sếp, nhưng đóng góp của bạn không lớn bằng người trẻ thì khi đó bạn rất dễ bị đuổi việc, đây là tình huống nan giải mà hầu hết những người trung niên sau 35 tuổi đều gặp phải.
Trước đây có một cụm từ rất phổ biến, đó là "Khủng hoảng tuổi trung niên", sau khi từ này ra đời đã tạo ra một làn sóng lo lắng lớn trong một thời gian dài, trong đó có nhiều người 9X đời đầu.
Trong xã hội này, 90% công việc dễ bị thay thế, dù là nghề kỹ thuật cũng dễ dàng tuyển được người trẻ hơn, năng động và nhanh nhẹn hơn. Nên đừng nghĩ rằng bạn tuổi trung niên, có tay nghề nhưng năng suất làm việc thấp thì không ai dám đuổi bạn. Và, mức lương của người trung niên không thể tốt hơn người trẻ.
Không cần biết bạn đã trên hay sắp 30 tuổi, nếu bạn đang ở trong một công ty có mức lương cao hơn giá trị thực của bạn, hãy trân trọng và tạo dựng tương lai lâu dài với công ty này bởi nếu bạn rời khỏi công ty, bạn chưa chắc tìm được công ty nào khác có đãi ngộ và mức lương như hiện tại, bởi công ty mới cũng có những điều kiện và yêu cầu cao hơn trong khi bạn vẫn cứ giậm chân tại chỗ.
Nhưng quan trọng hơn, bạn nên có một vài kĩ năng thành thạo đến mức coi nó như như sở thích, nó có thể giúp bạn chống lại những rủi ro không xác định một cách hiệu quả và đó là yếu tố then chốt quyết định hạnh phúc tuổi trung niên của bạn hay khủng hoảng tuổi trung niên.
Trong những năm gần đây, độ tuổi trung bình của nhân viên Apple là 31 tuổi, Google là 30 tuổi, còn Tencent và Huawei là khoảng 28 tuổi.
Quy luật khủng hoảng tuổi trung niên 35, trên thực tế không chỉ những lập trình viên quen thuộc, mà rất nhiều ngành như phim truyền hình, chụp ảnh cưới, ca sĩ, dẫn chương trình, vũ công… cũng ngao ngán khi nhắc đến.
Thậm chí hiện nay, nhiều quỹ đầu tư mạo hiểm có giới hạn về độ tuổi của chủ doanh nghiệp, họ đồng ý rằng tốt nhất là khoảng 30 tuổi và tất cả những ai trên 50 tuổi sẽ bị từ chối bằng một phiếu chống. Ngay cả sếp cũng không thoát khỏi khủng hoảng tuổi tác, chưa kể những nhân viên bình thường, nên khi tuyển dụng nhiều nhân sự, người tìm việc trên 35 tuổi khó có thể tìm được công việc như ý mình. Sau 35 tuổi, nhiều kỹ thuật viên, vận động viên, diễn viên buộc phải chuyển nghề, làm việc khác để lo toan cho gia đình.
Vậy, bản chất của cuộc khủng hoảng tuổi trung niên là gì?
Khủng hoảng tuổi 35 tại nơi làm việc hơn 80% là do người ta chỉ có thành thạo một kỹ năng hỗ trợ công việc hiện tại chứ không thành thạo cái gì khác, quan trọng hơn là kỹ năng nghề của họ không tăng theo độ tuổi, trong khi vật giá ngày càng leo thang nhưng thời gian trao dồi kĩ năng và tay nghề lại không có. Càng ngày càng lâu, giá trị bạn tạo ra cho doanh nghiệp càng thấp. Lương nhân viên cũ nhiều hơn nhân viên mới, nhưng giá trị không bằng nhân viên mới, chẳng qua chưa đến thời điểm thích hợp để sa thải chứ kết cục "cuốn gói ra đi" có thể tưởng tượng được.
Một người tiến bộ nhanh nhất, đó là sau khi được đào tạo, kĩ năng của họ bước vào trạng thái tăng dần. Ví dụ, lần đầu tiên bạn bắt đầu thiết kế anime, bạn đã tiến bộ rất nhanh, bởi vì tất cả các kỹ năng cần thiết cho thiết kế đều là kiến thức mới và gia tăng đối với bạn. Bạn học mỗi ngày và tiến bộ nhanh chóng. Còn một người đạt được tiến độ chậm nhất, đó là sau khi tận hưởng thành quả tạm thời thì lại ngừng học hỏi và ngại tiếp thu.
Những năm đầu tiên khi một người vào làm là giai đoạn phát triển nhanh chóng của bạn, và các kỹ năng của bạn đang phát triển gần như với tốc độ phóng tên lửa. Nhưng sau 5 hoặc 10 năm, tức là sau 30 tuổi, bạn sẽ bước vào giai đoạn sử dụng liên tục các kiến thức và kỹ năng có sẵn. Lúc này, tốc độ phát triển kỹ năng của bạn lại gần như tốc độ rùa bò, tốc độ xử lí công việc của bạn đã bị đình trệ, đóng góp và thu nhập đều giảm, còn vật giá trong cuộc sống của bạn đang tăng lên đáng kể.
Nhiều người cho rằng bạn tiết kiệm hay không không quan trọng. Tiền sẽ đẻ ra tiền. Trên thực tế, khi bạn còn trẻ, nhìn mức lương và tiền thưởng ngày càng tăng sẽ khiến bạn vô cùng tự tin và bị ảo tưởng sức mạnh. Bạn sẽ bị tẩy não bởi nhiều chủ nghĩa tiêu dùng khác nhau. Nhiều người không chỉ ham mê các ứng dụng tiêu dùng bốc đồng mà còn thế chấp cả những ngôi nhà lớn của mình, mua một chiếc xe hơi sang trọng và cảm thấy rằng mình đã đạt đến đỉnh cao của cuộc đời mình rồi thì tiếc tiền làm gì. Tuy nhiên, khi một người bắt đầu bước vào tuổi trung niên, cảm nhận được rằng con cái đến tuổi ăn tuổi lớn, cha mẹ họ cũng dần già đi và những điều này sẽ sinh ra những khoản tiền lớn.
Cơm, áo, gạo, tiền, nhà cửa và một số lượng lớn các khoản vay, chi phí học hành khiến chi tiêu của người trung niên lớn hơn nhiều so với người trẻ và đây đều là những khoản chi tiêu cố định cứng nhắc. Tuy nhiên, thu nhập của họ không tiếp tục tăng trưởng như mong đợi, một khi rớt giá, gia đình ngay lập tức phải đối mặt với tình cảnh cạn kiệt lương thực và đói kém.
Ngoài việc tiết kiệm một ít tiền cho tương lai để phòng ngừa rủi ro, quan trọng hơn, bạn cũng nên cân nhắc học một hoặc nhiều kĩ năng hoặc ngành nghề tay trái khác để tùy cơ ứng biến khi khủng hoảng vô tình ập đến.
02. Không thể bỏ qua Hiệu ứng Matthew và Quy tắc 28
Đằng sau cái gọi là sự ổn định của bạn có thể là một hố sâu.
Hiệu ứng Matthew: Những người giàu ngày càng giàu hơn, còn những người nghèo lại ngày càng nghèo đi. Cả thế giới đều đang phát triển theo xu hướng này.
Nhiều người ở nơi làm việc ảo tưởng quá nhiều về đường cong tăng trưởng sự nghiệp của họ, tin rằng họ nên tăng lương hàng năm sau khi tốt nghiệp, bắt đầu từ tiền lương hàng tháng của họ. Lương tháng tầm 15 triệu đồng và bắt đầu tăng, trong vòng 10 năm, mức lương hàng năm sẽ tăng lên một 300 triệu đồng.
Tuy nhiên, một số chuyên gia tại nơi làm việc đã phát hiện ra rằng mức lương của đại đa số mọi người trong xã hội là từ 10-30 triệu đồng. Phần lớn các công việc tương ứng với mức thu nhập này cũng là những người tốt nghiệp đại học bình thường, có thể được thực hiện sau khi đào tạo đơn giản và loại công việc này hầu như giống nhau.
Dù là về năng lực, tài chính hay trí lực, bạn cũng phải làm cho mình đủ mạnh mẽ, không bị người khác điều khiển, không nhờ vả người khác, như vậy mới có thể chống chọi tốt hơn với mọi loại rủi ro chưa biết trước.
Nếu không, công việc tưởng như ổn định, khi bạn càng lớn tuổi, bạn sẽ ngày càng sợ bị sa thải hơn vì bạn đã được ở trong một môi trường thoải mái và ổn định cho một lâu dài nên bạn khó có thể thoát ra được. Chú ý phát hiện rủi ro và trau dồi khả năng cạnh tranh, càng lớn tuổi càng sợ trả giá, càng không đủ năng lực, càng không tự tin đối mặt với những rủi ro chưa biết trước.
Tôi xin kể một trường hợp thực tế, tôi có bác Dương hàng xóm ở trên lầu, năm nay 42 tuổi, có con tốt nghiệp trung học phổ thông. Bác ta làm trạm trưởng công trường công ty xây dựng cũ, có thể nói là người kỳ cựu của công ty, phụ trách 7-8 nhân viên dưới, lương tháng là khoảng 20 triệu đồng.
Tuy nhiên, năm ngoái, công ty của họ đã tái cơ cấu, không chỉ loại bỏ các thiết bị cũ ban đầu mà còn thay thế tất cả bằng thiết bị kỹ thuật số mới và thậm chí thay đổi hệ thống văn phòng cũng như đổi mới nhân sự và công việc của bác được giao lại cho một cậu thanh niên vừa tốt nghiệp đại học được một năm đảm nhiệm.
Ngoài việc vận hành thiết bị cũ và làm báo cáo, bác Dương không có kỹ năng nào khác nên sếp giao cho bác chịu trách nhiệm ghi lại việc tiếp nhiên liệu và bảo dưỡng máy móc hàng ngày. Tất nhiên, lương cũng giảm xuống còn không quá 10 triệu đồng.
Bác đã từng sắp xếp và chỉ đạo người khác làm, bây giờ tân giám đốc văn phòng và trưởng trạm đều là những người đã tốt nghiệp đại học và trẻ, họ năng nổ và có yêu cầu khắt khe đối với con người và sự việc. Ban đầu họ sẽ cho anh ấy một chút thể diện nhưng sau một thời gian, bác Dương chắc chắn sẽ bị các lãnh đạo trẻ phê bình.
Bác Dương xấu hổ lắm, mỗi lần thấy bác ấy đi làm về là không vui, có lần bác ấy đang nhậu với bố tôi, bố tôi đã thuyết phục ông ấy nghỉ việc, nhưng ông ấy nói: "Con tôi đang học đại học và tương lai phải mua nhà. Bác thì sức khỏe không tốt, lần trước đưa mẹ vợ đi bệnh viện, tốn gần 20 triệu đồng, chạy vạy khắp nơi mới đủ. Hơn nữa, bây giờ bác đã quá già, không còn nghị lực để bỏ nghề và khởi nghiệp.
Chưa nói đến việc xin nghỉ, các nhà lãnh đạo trẻ rất coi trọng hiệu quả công việc, bây giờ thậm chí còn khó xin nghỉ việc, cho dù xin được việc thì đi làm về sớm như trước đây lại càng không thể. Tuy rằng lương hơi kém một chút, nhưng còn cái bảo hiểm cùng mức lương ổn định, cũng có phần đảm bảo.
Nhiều người trong công sở cũng giống như bác Dương, nếu làm mấy năm mà năng lực không tăng cùng với kinh nghiệm làm việc thì không những thu nhập không tăng mà còn có thể bị đào thải hoặc bị ngược đãi bởi sinh viên mới ra trường.
Nếu bạn không đạt được một bước đột phá lớn về năng lực của bạn trong suốt cuộc đời của bạn, thì bạn sẽ không thể thoát khỏi lời nguyền lương 5 triệu đồng. Nếu bạn đã ở một công ty lâu năm, bạn có thể nhận được mức lương cao hơn mức đóng góp của bản thân dựa trên thâm niên của bạn và sự đánh giá ban đầu của sếp, nhưng đóng góp của bạn không lớn bằng người trẻ thì khi đó bạn rất dễ bị đuổi việc, đây là tình huống nan giải mà hầu hết những người trung niên sau 35 tuổi đều gặp phải.
Cho dù chức vụ của bạn thực sự không thể bị hay thế, thì bạn vẫn phải tự suy nghĩ về tiền đồ của chính mình. Nhưng ở hầu hết các công ty, điều sếp cần là người có thể làm được việc và chịu trách nhiệm với sự phát triển của công ty chứ chắc chắn sếp sẽ không chịu trách nhiệm về kế hoạch và cuộc sống của bạn.
Vì vậy, ngoại trừ một vài nhân viên có thể là đối tác, sếp tuyệt đối không cần phần lớn nhân viên quá tham vọng, cũng không đào tạo nhân viên trở thành người không thể thay thế, cái cần là tiêu chuẩn có thể an toàn để nhân viên có thể làm việc ổn định với mức lương phù hợp hầu bao của sếp.
Trong xã hội này, căn bản không có ông chủ nào sẵn sàng bỏ ra một cái giá quá lớn để trau dồi năng lực cá nhân của bạn, bởi vì đây là công ty hao tổn xương máu, cuối cùng nhân viên cũng tìm cách rời bỏ công ty mà thôi. Vì vậy, cuối cùng, cho dù bạn thay đổi công việc như thế nào hoặc thay đổi bao nhiêu công ty, tình hình của bạn sẽ không thay đổi nhiều.
03. Hãy thành thạo một hoặc nhiều kỹ năng bổ sung để tự tin để chống lại nhiều rủi ro chưa biết
Trong xã hội ngày một nhiều lo lắng, chỉ cần bạn có một hoặc nhiều kĩ năng thành thạo hơn, thì bạn sẽ có nhiều cơ hội hơn những người khác.
Ở nhiều công ty, các CEO có năng lực cao khi bị sa thải không cần đi xin việc hay chờ phỏng vấn, chứ đừng nói là thất bại trong việc phỏng vấn. Bởi vì họ là những thành phần quan trọng trong hoạt động của công ty, họ là những nhân tài khó nhất mà các công ty headhunter muốn đào tạo. Họ luôn bị quấy rối bởi vô số công ty săn đầu người, và nhiều người dập máy ngay khi nghe thấy đó là một kẻ săn nhân tài. Những người như vậy không sợ bị công ty sa thải, thậm chí có nhiều người rất mong được sa thải. Bởi vì nhiều người trong số họ không chỉ sở hữu kỹ năng kỹ thuật vững vàng, một số còn có thể làm quản lý dự án, một số có thể bán hàng và biết nhiều kĩ năng khác nữa. Vì vậy, họ có thể nhận được mức lương cao như mong muốn ở bất kỳ công ty nào nên tất nhiên họ không sợ bị sa thải.
Đây là chân lý mà người chưa đủ năng lực không thể đạt tới, còn người sáng suốt thì chưa từng thấy.
