Ngày này năm 1993, Internet chính thức có giao diện để người dùng... nhìn thấy và nhấp vào

Vào ngày 22 tháng 4 năm 1993, một sự kiện diễn ra âm thầm tại Trung tâm Ứng dụng Siêu máy tính Quốc gia (NCSA) thuộc Đại học Illinois, nhưng về sau được xem là cột mốc khai sinh của web hiện đại: trình duyệt Mosaic 1.0 chính thức phát hành. Đây là trình duyệt web đầu tiên hỗ trợ đồ họa, văn bản và siêu liên kết một cách trực quan, có thể chạy trên cả Unix, Windows lẫn Macintosh. Mosaic là công cụ giúp người dùng "thấy được" web theo đúng nghĩa đen – với hình ảnh nhúng, bố cục dễ đọc và khả năng điều hướng chỉ bằng cú nhấp chuột.

Mosaic được phát triển bởi Marc Andreessen và Eric Bina, hai lập trình viên trẻ tại NCSA. Khác với các trình duyệt sơ khai trước đó (như WorldWideWeb của Tim Berners-Lee hay ViolaWWW), Mosaic có giao diện đồ họa, thân thiện và trực quan hơn rất nhiều. Nó giúp người dùng bình thường lần đầu tiên cảm nhận được internet không chỉ là văn bản lệnh dòng, mà là một môi trường có thể khám phá dễ dàng, giống như đọc báo hoặc xem ảnh kỹ thuật số.

Đặc biệt, Mosaic không bị giới hạn ở một hệ điều hành nào. Ngay từ thời điểm ra mắt, nó đã hỗ trợ Unix X Window, và không lâu sau đó là Windows 3.1 và Mac OS, khiến phạm vi tiếp cận của Mosaic tăng theo cấp số nhân chỉ trong vài tháng. Giao diện cửa sổ, nút "Back", "Forward", "Go to URL" – những điều ngày nay hiển nhiên – đều bắt đầu từ Mosaic.

Tác động của Mosaic không nằm ở số lượng người dùng ban đầu (vốn còn hạn chế), mà ở hiệu ứng domino mà nó tạo ra trong hệ sinh thái web. Sau khi tốt nghiệp, Marc Andreessen rời NCSA và đồng sáng lập Netscape Communications. Trình duyệt Netscape Navigator, ra mắt năm 1994, kế thừa trực tiếp nhiều mã nguồn và triết lý giao diện từ Mosaic – và nhanh chóng trở thành trình duyệt thống trị internet đầu thập niên 1990.

Không lâu sau, Microsoft tung ra Internet Explorer, rồi Apple có Safari, Mozilla phát triển Firefox, và Google đưa Chrome lên dẫn đầu từ năm 2008. Mọi trình duyệt hiện đại ngày nay đều là hậu duệ về thiết kế và nguyên lý của Mosaic.

Quan trọng hơn, Mosaic là phần mềm đầu tiên biến internet từ một công cụ học thuật – vốn chỉ dành cho giới nghiên cứu, đại học, quân đội – thành một nền tảng mở cửa cho công chúng toàn cầu. Thay vì phải biết lệnh dòng, người dùng phổ thông có thể nhập một đường dẫn, nhấn chuột và di chuyển từ trang này sang trang khác – một cách hoàn toàn mới để tiếp cận và chia sẻ thông tin.

Không có Mosaic, thương mại điện tử, blog, mạng xã hội, truyền thông số và nền kinh tế web như ta biết ngày nay có thể đã xuất hiện chậm hơn nhiều năm – hoặc phát triển theo hướng hoàn toàn khác.

Kể từ ngày 22/4/1993, internet không còn là một dòng lệnh khô khan, mà là một không gian sống động, mang tính hình ảnh, và có thể truy cập chỉ bằng một cú nhấp. Đó là ngày web hiện đại chính thức... có mặt tiền.