Xung đột Israel – Iran nổ ra vào ngày 13/6 và diễn biến phức tạp đang tác động đến nền kinh tế thế giới và Việt Nam.
Đánh giá về tác động của cuộc xung đột này, chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long, cho rằng xung đột giữa Israel và Iran có thể dẫn đến sự thiếu hụt nguồn cung năng lượng và khiến giá dầu tăng lên.
"Trong trường hợp xấu nhất, nếu Iran quyết định đóng Eo biển Hormuz (một nút giao thông cực kỳ quan trọng trong thương mại năng lượng toàn) thì chắc chắn giá dầu thế giới tăng mạnh. Nếu tình trạng gián đoạn nguồn cung tại Hormuz thì năng lượng thế giới có thể vượt sớm vượt 100 USD/thùng và thậm chí có thể vượt 150 USD/thùng”, chuyên gia Ngô Trí Long dự báo.
Dẫn báo cáo của Cơ quan Năng lượng Mỹ (EIA), ông Long cho biết, khoảng 84% lượng dầu thô và khí ngưng tụ (condensate) cùng 83% khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) được vận chuyển qua Hormuz vào năm 2024 đã đến các thị trường châu Á.
Trong bối cảnh đó, xăng dầu trong nước dù đã sản xuất được 70% nhưng nguồn đầu vào vẫn phải nhập từ bên ngoài. Cho nên, khi nguồn năng lượng thế giới tăng thì chắc chắn làm giá xăng dầu tăng.
“Trong những năm qua, Việt Nam kiểm soát được lạm phát là nhờ xăng dầu ổn định. Vì vậy, khả năng khó mục tiêu kiểm soát lạm phát cần cảnh báo sớm”, ông Long lưu ý.
Đồng tình với quan điểm này, TS. Nguyễn Quốc Việt, nguyên Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách cho rằng, những tháng đầu năm, Việt Nam kiềm chế được lạm phát tương đối tốt nhờ giá năng lượng giảm giúp chỉ số giao thông giảm.
Vì vậy, khi giá dầu thế giới biến động mạnh sẽ ảnh hưởng đến giá xăng dầu trong nước, dẫn đến giá cả đầu vào trong sản xuất phục vụ trong nước và xuất khẩu tăng. Điều này tác động tiêu cực hưởng tiêu cực đến các động lực tăng trưởng của Việt Nam.
Ông Nguyễn Quốc Việt, nguyên Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách. (Ảnh: Nguyễn Ngọc).
Ngoài ra, thời gian gần đây, giá dịch vụ quốc tế đã tăng lên một cách đáng kể do những lo ngại và rủi ro từ các khủng hoảng kinh tế quốc tế, đặc biệt xung đột địa chính trị và chiến tranh thương mại.
Tới đây, nếu xung đột Trung Đông không hạ nhiệt sẽ dẫn đến các giá dịch vụ về vận tải biển và container sẽ còn tăng nữa. Thậm chí có thể tắc nghẽn nếu như vận tải biển bị ngừng trệ.
Về lâu dài, ông Việt cho rằng, cuộc xung đột này sẽ dẫn đến dịch chuyển các dòng thương mại và đầu tư. Từ cuối năm 2024 cho đến nửa đầu năm nay, tăng trưởng thương mại và vốn đầu tư vào các quốc gia ngoài Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) có xu hướng giảm.
Điều này cũng sẽ ảnh hưởng đến thương mại và đầu tư của nền kinh tế Việt Nam trong thời gian tới vốn dĩ có độ mở rất lớn.
Cần ổn định giá nguồn cung năng lượng
Ở góc độ lạc quan hơn, TS. Cấn Văn Lực, Chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV hi vọng với việc nhất trí ngừng bắn sẽ làm bớt đi những thách thức khó khăn tiêu cực đến kinh tế thế giới, đặc biệt là giá dầu, giá năng lượng, chi phí logistic, lương thực thực phẩm ở khu vực Trung Đông nói riêng và thế giới nói chung.
Về cơ bản, Việt Nam cũng đã có kinh nghiệm ứng phó rất tốt trong thời kì khủng hoảng năng lượng và làm chủ khá tốt về giá xăng và lượng xăng dầu đáp ứng trong nước 70-75%.
Ở kịch bản tích cực, nếu kinh tế thế giới suy giảm và nguồn cung dầu thay thế được bổ sung thì giá dầu có thể giảm xuống 60 USD/thùng.
TS. Cấn Văn Lực, Chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV. (Ảnh: Nguyễn Ngọc).
Tuy vậy, cuộc xung đột này vẫn là yếu tố bất định nằm ngoài tiên liệu của nhiều quốc gia. Ở kịch bản bi quan nhất, chiến sự tiếp tục diễn ra căng thẳng kéo dài thì giá dầu có thể lên tới hơn 100 USD/thùng, hoặc thậm chí hơn. Khi đó sẽ ảnh hưởng đến kinh tế thế giới và Việt Nam như đã từng xảy ra trước đây.
Về giải pháp, ông Việt cho rằng Việt Nam cần nỗ lực đã dạng hóa chuỗi cung ứng cả đầu ra và đầu vào của nền kinh tế. Tránh phụ thuộc vào một nhà cung ứng dẫn đến rủi ro tăng giá hay sự đứt gẫy trong vận tải quốc tế. Ngoài ra, Chính phủ và các bộ ngành cần đảm bảo cân bằng và ổn định giá nguồn cung năng lượng để an sinh xã hội và phục vụ cho sản xuất trong nước và xuất khẩu.
Trong trường hợp giá dầu tăng cao, Việt Nam có thể giảm thuế bảo vệ môi trường để giảm giá xăng dầu trên thực tế. Ngoài ra, cần có bộ đêm tài khóa nhất định để hỗ trợ cho những nhóm bị tổn thương bị ảnh hưởng trong sự thay đổi giá cả ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất.
“Điều cuối cùng làm sao duy trì sự ổn định vĩ mô chính sách tài khóa tiền tệ cần phải phối hợp để đảm bảo thúc đẩy kinh tế trong giai đoạn cuối năm”, ông Việt khuyến nghị.
