Từ những bài báo ban đầu…
Cuối năm 2016, sau khi đọc một bản tin đăng trên báo quốc tế về 2 chị em ruột gốc Việt tên Thuroczy Karolina Mylan và Thuroczy Viktoria Lyanh đạt nhiều huy chương vàng, cúp vô địch tại các giải bơi nghệ thuật thế giới, tôi tìm hiểu và được biết mẹ 2 em là người Hà Nội, đang sinh sống ở Hungary, và có bà ngoại sống ở Q.Tây Hồ, Hà Nội. Tôi liền tìm tới phỏng vấn.
Gia đình Mylan, Lyanh tới thăm Báo Thanh Niên, tặng học bổng cho các sinh viên chương trình “Cùng con đi tiếp cuộc đời”, chụp hình cùng nhà báo Nguyễn Ngọc Toàn, Tổng biên tập Báo Thanh Niên (thứ 2 từ phải qua)
ẢNH: NHẬT THỊNH
Đó là bài báo đầu tiên tôi viết về hai chị em Mylan và Lyanh, 2 "tiểu tiên cá" gốc Việt học giỏi, chơi thể thao "đỉnh" ở Hungary. Năm đó Mylan 17 tuổi, Lyanh 15 tuổi. Mylan từng tham gia Giải vô địch thế giới bơi nghệ thuật dành cho lứa tuổi 16 - 18 tại Nga vào tháng 7.2016, chung cuộc đội tuyển Hungary đứng thứ 13. Cô em gái Lyanh thì tham gia Giải vô địch thế giới COMEN CUP 2016 về bơi nghệ thuật cho lứa tuổi 13 - 15 tại Israel cũng trong tháng 7, và đội tuyển Hungary đứng thứ 11/29 quốc gia tham dự. Cả hai chị em đều từng 2 lần cùng đội tuyển Hungary tham dự giải vô địch lớn nhất châu Âu về bơi nghệ thuật lứa tuổi thiếu nhi Flander Cup tại Bỉ và giành giải quán quân.
Trước đó, Mylan đã 4 lần đoạt huy chương vàng giải vô địch Hungary, huy chương vàng, bạc, đồng nhiều giải đấu quốc tế mở rộng ở Áo, Thụy Điển, Pháp, Đức, Belarus…
Cuộc phỏng vấn bà ngoại của hai chị em diễn ra ở căn nhà nhỏ trên đường Nguyễn Đình Thi, Q.Tây Hồ, Hà Nội và trò chuyện trực tuyến với mẹ của hai em (tiến sĩ Phan Bích Thiện, doanh nhân tại Hungary) mở ra rất nhiều thông tin thú vị không chỉ về thành tích thể thao, mà còn về hành trình hai em học tiếng Việt, gìn giữ văn hóa Việt tại châu Âu và mong muốn cống hiến cho quê hương VN.
Mylan (phải) và Lyanh trong một lần về thăm miền Tây sông nước VN khi còn nhỏ
ẢNH: NVCC
Từ khi còn nhỏ, Mylan và Lyanh thường xuyên được nghe mẹ kể chuyện về VN, dạy tiếng Việt, chỉ bảo về phong tục truyền thống VN. Sống ở châu Âu nhưng gia đình các em luôn tổ chức các sự kiện truyền thống như Tết Trung thu, Tết Nguyên đán. Cứ đến dịp tết là mọi người lại quây quần gói bánh chưng, cắm hoa đào, lì xì người thân.
Sau đó ít lâu, vào tháng 3.2017, bài báo tôi viết về 2 chị em Thuroczy Karolina Mylan, Thuroczy Viktoria Lyanh trong loạt Người Việt rạng danh ở đấu trường quốc tế được đăng trên trang Thể thao của Báo Thanh Niên. Một kỷ niệm tuyệt đẹp trong hành trình làm báo của tôi là loạt bài này giúp tôi được trao giải nhất hạng mục báo in của Giải thưởng toàn quốc Thông tin đối ngoại do Ban Tuyên giáo Trung ương, Ban Chỉ đạo công tác thông tin đối ngoại tổ chức, trao giải đúng dịp kỷ niệm Ngày Báo chí cách mạng VN năm 2018.
…đến những đóng góp của nhân vật với quê hương
Suốt gần 10 năm qua, tôi vẫn cập nhật tin tức về 2 chị em Mylan, Lyanh trong nhiều bài viết trên Báo Thanh Niên. Mylan (năm nay 26 tuổi) đã tốt nghiệp thạc sĩ ngành kiến trúc, Trường The Bartlett, thuộc Đại học UCL (University College London), Vương quốc Anh. Luận án tốt nghiệp thạc sĩ của Mylan là một trong 5 luận án của khóa được chọn thuyết trình trong triển lãm của trường và chọn in vào kỷ yếu năm của Trường The Bartlett. Đây là ngôi trường 2 năm liên tiếp 2023 và 2024 đứng vị trí số 1 trên thế giới về đào tạo chuyên ngành kiến trúc, theo bảng xếp hạng các trường đại học QR World University Ranking.
Lyanh (thứ 2 từ trái qua) cùng TS Đỗ Hữu Nguyên Lộc, Phó hiệu trưởng Trường ĐH Kinh tế - Tài chính TP.HCM (UEF) và tác giả bài viết (bìa trái) trong dịp giao lưu cùng các bạn sinh viên
ẢNH: HỒNG QUÂN
Điểm đặc biệt là luận án của Mylan "Ngôi nhà của hành trình hơn 5.000 dặm" được xây dựng trên cơ sở của chính ngôi nhà của gia đình Mylan ở Budapest, Hungary. Ngôi nhà mang đậm tình cảm với quê hương và sự đúc kết chặng đường mấy chục năm của mẹ em từ VN đến Hungary và được em mang tiếp đến nước Anh.
Điều đáng quý, tôi được biết trong suốt thời gian học đại học, các đề tài của Mylan đều liên quan đến VN. Năm thứ nhất, em làm đề tài thiết kế một ngôi nhà "Không gian nón" trong đó có khu sản xuất nón lá, phòng giới thiệu triển lãm về nón lá. Năm 2023, em thiết kế một nhà hát nổi có thể di chuyển trên sông để phục vụ người dân vùng đồng bằng sông Cửu Long. Mylan chia sẻ: "Em luôn mong những kiến thức của mình có thể áp dụng được ở VN. Một điều chắc chắn là yếu tố VN sẽ luôn có mặt trong các đề án của em trong tương lai. Mẹ em vẫn thường nói với chúng em rằng hãy cố gắng làm một việc ý nghĩa dù là nhỏ nhất hướng về VN, vì đó là nguồn cội, là quê hương của mình".
Còn Lyanh đang là sinh viên Đại học Oxford. Hai chị em rất nhiều lần trở về VN, tham gia Trại hè VN - trại hè thường niên của Bộ Ngoại giao, Ủy ban về người VN ở nước ngoài tổ chức, tham dự nhiều chương trình giao lưu với sinh viên các trường đại học, chia sẻ kinh nghiệm học tập ở nước ngoài.
Gia đình Mylan, Lyanh trong lần thăm Báo Thanh Niên
Ảnh: Ngọc Dương
Chúng tôi nhiều lần gặp nhau, mỗi cuộc gặp đều như những người thân trong gia đình hội ngộ. Năm 2022, Lyanh, nữ sinh viên Đại học Oxford, đã có buổi trò chuyện cùng sinh viên Trường Đại học Kinh tế - Tài chính TP.HCM (UEF) với chủ đề "Công dân toàn cầu".
Năm 2023, hai chị em Mylan, Lyanh cùng ba mẹ về thăm tòa soạn Báo Thanh Niên, trao quà, thăm hỏi 10 sinh viên mồ côi vì đại dịch Covid-19 trong chương trình "Cùng con đi tiếp cuộc đời" của báo.
Đặc biệt, từ năm 2022, mẹ của hai chị em - tiến sĩ Phan Bích Thiện, bạn đọc thân thiết của Báo Thanh Niên, đã bảo trợ cho một bé gái mồ côi 10 tuổi ở Bình Dương tới năm 18 tuổi trong chương trình "Cùng con đi tiếp cuộc đời".
Lần nào về TP.HCM, hai chị em Mylan, Lyanh cũng đi thăm các em nhỏ mồ côi vì đại dịch Covid-19, nhiều lần xuống tới Bình Dương thăm, tặng quà cho em nhỏ mà gia đình đang bảo trợ. Hai chị em thường xuyên liên lạc với bé gái trên không gian mạng, dạy em học tiếng Anh những khi có thời gian…
