Một báo cáo mới từ Deloitte cho thấy Việt Nam đang từng bước xây dựng năng lực trung tâm dữ liệu trong cuộc đua Trí tuệ nhân tạo (AI) khu vực, tuy nhiên quy mô hiện tại còn khoảng cách đáng kể so với các quốc gia dẫn đầu như Singapore, Malaysia và Indonesia.
Báo cáo nhấn mạnh rằng hạ tầng, đặc biệt là trung tâm dữ liệu và năng lượng, là phân khúc mang lại cơ hội tạo giá trị cao nhất cho các nhà đầu tư và doanh nghiệp địa phương.
Báo cáo công bố vào tháng 9/2025 của Deloitte cho thấy tính đến năm 2024, Việt Nam có 56 megawatt (MW) công suất trung tâm dữ liệu đang vận hành. Hiện có thêm 46 MW đang trong giai đoạn xây dựng và dự kiến sẽ đi vào hoạt động trước năm 2028. Ngoài ra, các cam kết đầu tư dài hạn cho thấy một nguồn cung tiềm năng 87 MW trong tương lai.
Khi đặt trong bối cảnh toàn khu vực, các con số này cho thấy một bức tranh cạnh tranh rõ nét. Singapore hiện là thị trường lớn nhất với 988 MW công suất đang vận hành. Tuy nhiên, Malaysia và Indonesia đang nổi lên như những trung tâm phát triển mạnh mẽ.
Malaysia hiện có 159 MW đang hoạt động nhưng có tới 280 MW đang được xây dựng. Tương tự, Indonesia có 301 MW đang vận hành và một con số ấn tượng là 388 MW đang trong quá trình xây dựng.
Các quốc gia khác như Thái Lan cũng đang tích cực mở rộng với 110 MW đang hoạt động và 66 MW đang được triển khai.
Báo cáo nhận định toàn bộ khu vực Đông Nam Á đang đứng trước một làn sóng tăng trưởng chưa từng có về nhu cầu dữ liệu do AI thúc đẩy, nhưng hạ tầng hiện tại chưa đủ sức đáp ứng.
Tổng công suất trung tâm dữ liệu của khu vực được dự báo sẽ tăng hơn bốn lần, từ 1.68 gigawatt (GW) vào năm 2024 lên 7.59 GW trong dài hạn. Động lực chính đến từ các ứng dụng AI thế hệ mới, đặc biệt là công nghệ xử lý hình ảnh và video, đòi hỏi sức mạnh tính toán khổng lồ và độ trễ mạng cực thấp.
Với dự báo AI sẽ đóng góp thêm 1.000 tỷ USD vào GDP khu vực vào năm 2030, Deloitte gọi đây là "cơ hội chỉ có một lần trong một thế hệ".
Cơ hội của thị trường 65 tỷ USD
Deloitte ước tính tổng thị trường AI có thể tiếp cận tại Đông Nam Á sẽ đạt giá trị 65 tỷ USD vào năm 2035, được chia thành ba phân khúc chính.
Phân khúc Ứng dụng, bao gồm các sản phẩm cho người tiêu dùng, doanh nghiệp và chính phủ, được dự báo chiếm quy mô lớn nhất với 30 tỷ USD. Phân khúc Nền tảng, gồm các mô hình ngôn ngữ lớn và công cụ phát triển, dự kiến đạt 10 tỷ USD.
Tuy nhiên, báo cáo đặc biệt nhấn mạnh rằng phân khúc Hạ tầng, dự kiến trị giá 25 tỷ USD, mới là nơi mang lại cơ hội tạo giá trị cao nhất cho các doanh nghiệp địa phương. Phân khúc này bao gồm GPU và đám mây GPU, các trung tâm dữ liệu được xây dựng chuyên biệt cho AI và hạ tầng năng lượng. Đây được xem là những "con đường thu phí" thiết yếu, là nền tảng cho mọi hoạt động AI trong tương lai.
Thách thức lớn nhất đi kèm với cơ hội này là yêu cầu về năng lượng. Mức tiêu thụ điện của các trung tâm dữ liệu trong khu vực dự kiến sẽ tăng hơn gấp đôi, từ 9.8 terawatt-giờ (TWh) năm 2025 lên 22.0 TWh vào năm 2030.
Một con chip GPU chuyên dụng cho AI tiêu thụ năng lượng cao gấp nhiều lần so với chip CPU truyền thống, đặt ra áp lực lớn lên lưới điện và đòi hỏi các giải pháp năng lượng bền vững, hiệu quả. Đến năm 2035, dự kiến có tới 40-50% tổng khối lượng công việc công nghệ thông tin sẽ do AI điều khiển, một bước nhảy vọt so với mức 8% của năm 2023.
Nhà đầu tư cần làm gì?
Trước thực trạng này, báo cáo của Deloitte đã đưa ra các khuyến nghị hành động cụ thể. Đối với các chính phủ, vai trò then chốt là tạo ra một môi trường đầu tư thuận lợi thông qua việc làm rõ các chính sách, tiêu chuẩn về an ninh dữ liệu, cung cấp các ưu đãi và phát triển các chính sách năng lượng cạnh tranh, bền vững.
Đối với các doanh nghiệp viễn thông và năng lượng, việc xác định rõ vị trí trong chuỗi giá trị, phát triển các chiến lược tiếp cận thị trường và tăng cường khả năng tiếp cận các nguồn năng lượng đa dạng là yếu tố sống còn.
Đối với các nhà đầu tư, dù chi phí vốn ban đầu rất lớn - ước tính ít nhất 1 tỷ USD cho một trung tâm dữ liệu 100 MW sẵn sàng cho AI - nhưng tiềm năng thu về là rất hấp dẫn. Báo cáo chỉ ra rằng 1 MW công suất điện AI có thể tạo ra từ 1.5 đến 2 triệu USD doanh thu hàng năm, trong khi 1 MW công suất GPU có thể mang lại khoảng 15 triệu USD doanh thu hàng năm. Các nhà đầu tư được khuyến nghị xem xét các mô hình hợp tác, đầu tư theo giai đoạn và đa dạng hóa danh mục đầu tư vào các giải pháp năng lượng mới.
Báo cáo kết luận rằng tương lai của AI được quyết định bởi hạ tầng. Trong bối cảnh hiện nay, rủi ro của việc đầu tư không đủ vào trung tâm dữ liệu và hạ tầng AI lớn hơn đáng kể so với rủi ro của việc đầu tư quá mức.
Các quốc gia và doanh nghiệp tại Đông Nam Á, bao gồm cả Việt Nam, phải hành động ngay lập tức để đảm bảo khả năng đổi mới, duy trì năng lực cạnh tranh kinh tế trong một thế giới mà dữ liệu ngày càng khẳng định vị thế là một loại tiền tệ mới.
