Tiếp tục kỳ họp thứ 10 Quốc hội khóa XV, thảo luận về luật Giáo dục ngày 20.11, đại biểu Nguyễn Anh Trí (đoàn Hà Nội) đồng tình với chủ trương về bộ sách giáo khoa sử dụng thống nhất toàn quốc.
Sách giáo khoa phải "chuẩn mực, không có lỗi"
Đại biểu Nguyễn Anh Trí (đoàn Hà Nội)
ẢNH: PHẠM THẮNG
Nhắc lại việc trước đây việc dùng nhiều bộ sách đã thất bại, theo ông Trí, do chưa phù hợp với cách học của Việt Nam, cũng như chưa chuẩn bị tốt về mặt tâm thế để đón nhận cách học bằng nhiều bộ sách.
Đặc biệt, theo ông Trí, "các bộ sách đó đã soạn thảo chưa tốt, không phải là sách giáo khoa, thậm chí là cẩu thả, sính ngoại và rất nhiều lỗi".
Do đó, ông lưu ý, cần bộ sách "đúng nghĩa là sách giáo khoa, thật tốt, thật chuẩn mực, không có lỗi, hiện đại nhưng gần gũi, chứa đựng văn hóa Việt Nam, thấm đẫm đạo đức con người Việt Nam".
Muốn vậy, cần một ban biên soạn sách giáo khoa thật giỏi, tâm huyết và trách nhiệm. Điều này rất cần thiết, cũng phải được quy định ngay trong luật như Hội đồng thẩm định sách giáo khoa.
Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (đoàn TP.HCM) thì đề nghị xem xét, bổ sung làm rõ cơ chế lựa chọn, trách nhiệm giải trình của Hội đồng quốc gia thẩm định và quy trình chỉnh sửa khi sách có sai sót.
"Sách giáo khoa là công cụ lao động của giáo viên, nếu việc thẩm định, phê duyệt và chỉnh sửa không minh bạch, giáo viên là người chịu áp lực trực tiếp khi phải giải thích với phụ huynh và học sinh", ông Hùng nói và đề nghị Chính phủ từ năm học 2026 - 2027, cung cấp miễn phí, không thu tiền sách giáo khoa đối với học sinh các cấp.
Đại biểu Trần Thị Nhị Hà (đoàn Hà Nội) nêu, dự thảo luật quy định sách giáo khoa được biên soạn để cụ thể hóa chương trình và Hội đồng thẩm định được thành lập theo từng môn học, hoạt động giáo dục ở từng cấp học. Song chưa xác định rõ môn học nào bắt buộc phải có sách giáo khoa, môn học nào không nhất thiết phải sử dụng sách và ai là người xây dựng bộ sách giáo khoa?
Theo bà, vì thiếu quy định cụ thể, trên thực tiễn, nhiều môn học mang tính trải nghiệm, vận động như giáo dục thể chất, hoạt động trải nghiệm "vẫn được biên soạn và in ấn đầy đủ sách giáo khoa, trong khi học sinh và phụ huynh rất ít khi sử dụng".
Nữ đại biểu cho rằng, điều này gây lãng phí nguồn lực, tăng chi phí xã hội không cần thiết. Kinh nghiệm quốc tế cũng cho thấy việc không bắt buộc có sách giáo khoa đối với các môn học thiên về thực hành là hoàn toàn phù hợp.
Bà kiến nghị sửa quy định Bộ trưởng Bộ GD-ĐT xây dựng bộ sách giáo khoa giáo dục phổ thông, sử dụng thống nhất trong toàn quốc. Theo đó, việc quyết định sử dụng hay không sử dụng sách giáo khoa cho từng môn học cần phải có quy định rõ ràng và giao cơ quan chuyên môn quy định chi tiết bằng văn bản dưới luật.
Tránh gánh nặng chi phí ngoài sách giáo khoa
Về chủ trương sử dụng thống nhất một bộ sách giáo khoa từ năm học 2026 - 2027, thực hiện miễn phí cung cấp sách giáo khoa cho học sinh hoàn thành vào năm 2030, đại biểu Trịnh Thị Tú Anh (đoàn Lâm Đồng) đánh giá, đây là "tuyên ngôn" mạnh mẽ về công bằng xã hội và giáo dục.
Đại biểu Trịnh Thị Tú Anh (đoàn Lâm Đồng)
ẢNH: PHẠM THẮNG
Việc giảm gánh nặng chi phí sách vở sẽ tạo điều kiện cho mọi trẻ em Việt Nam, đặc biệt là ở vùng khó khăn, được đảm bảo quyền học tập. Tuy nhiên, để chính sách này thực sự có ý nghĩa, cần giải quyết một vấn đề thực tiễn, đó là phạm vi của sách giáo khoa miễn phí và việc quản lý các loại sách đi kèm.
Nữ đại biểu đề nghị, cần có quy định rõ ràng về phạm vi "sách giáo khoa" được miễn phí cung cấp. Điều này giúp tránh hiểu lầm và tập trung nguồn ngân sách đúng mục tiêu. Cạnh đó, phải quản lý chặt chẽ việc lạm dụng sách bài tập và sách tham khảo đi kèm.
Trong thực tế, nhiều nơi đã xuất hiện tình trạng sách giáo khoa được miễn phí nhưng học sinh lại bị yêu cầu mua với số lượng lớn các loại sách bài tập, sách nâng cao, sách tham khảo có nội dung tương đồng.
Điều này, vô hình trung đã chuyển gánh nặng chi phí từ sách giáo khoa sang các loại sách khác, làm giảm ý nghĩa của chính sách miễn phí. Song song với việc cung cấp sách giấy miễn phí, bà Anh góp ý, cần tuyên truyền việc sử dụng, bảo quản sách để có thể dùng lại cho năm học tiếp theo...
