Mạnh tay xóa nạn chây ì, trốn đóng BHXH

Như Thanh Niên đã thông tin, Chính phủ vừa ban hành Nghị định 274/2025/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều của luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) về chậm đóng, trốn đóng BHXH bắt buộc, bảo hiểm thất nghiệp (BHTN).

Nghị định có hiệu lực từ 30.11.2025, quy định giúp người lao động (NLĐ) và người sử dụng lao động phân biệt rõ ràng giữa hành vi "chậm đóng", "trốn đóng" BHXH, BHTN; đồng thời siết chặt chế tài xử phạt nhằm bảo vệ quyền lợi NLĐ và tăng trách nhiệm của doanh nghiệp (DN).

Theo nghị định, hành vi chậm đóng BHXH sẽ được xem xét chuyển thành trốn đóng BHXH khi người sử dụng lao động không khắc phục sau thời hạn 60 ngày kể từ ngày hết thời hạn đóng BHXH, BHTN theo quy định hoặc sau khi cơ quan BHXH đã có văn bản đôn đốc thực hiện trách nhiệm đóng mà vẫn không thực hiện nghĩa vụ.

ẢNH: T.N

Cụ thể, thời điểm chuyển hành vi từ chậm đóng BHXH, BHTN sang trốn đóng được xác định như sau:

Trường hợp 1: người sử dụng lao động chưa đăng ký tham gia BHXH, BHTN cho NLĐ. Nếu sau 60 ngày kể từ ngày hết thời hạn đăng ký tham gia BHXH, BHTN theo quy định của pháp luật mà vẫn chưa đăng ký, hành vi chậm đóng chuyển thành trốn đóng. Thời điểm bắt đầu tính là ngày thứ 61 kể từ sau thời hạn đăng ký.

Trường hợp 2: người sử dụng lao động đăng ký tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc, BHTN thấp hơn theo quy định của pháp luật về BHXH và BHTN…

Trường hợp 3: người sử dụng lao động chậm đóng dù đã được cơ quan BHXH đôn đốc theo quy định.

Nếu văn bản đôn đốc được gửi trong 45 ngày kể từ khi hết hạn đóng mà đơn vị vẫn không nộp sau 60 ngày, hành vi bị chuyển thành trốn đóng từ ngày thứ 61.

Đối với đơn vị đã được cơ quan BHXH gửi văn bản đôn đốc sau 45 ngày, hành vi trốn đóng được xác định từ ngày thứ 15 kể từ khi cơ quan BHXH ban hành văn bản.

DN bị xác định trốn đóng BHXH, BHTN phải nộp toàn bộ số tiền trốn đóng cùng tiền lãi 0,03%/ngày tính trên số tiền và số ngày trốn đóng. Cạnh đó, hành vi trốn đóng có thể bị xử phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự nếu đủ yếu tố cấu thành tội theo bộ luật Hình sự.

Bảo vệ quyền lợi chính đáng của người lao động

"Nói dễ hiểu, ngắn gọn thì BHXH bắt buộc là khoản tiền NLĐ đóng, và DN phải chi trả thêm cho NLĐ theo luật định, nhưng nộp cho BHXH. Lương hưu hằng tháng của NLĐ khi đến tuổi nghỉ hưu được chi trả là lấy từ Quỹ BHXH. Do vậy, việc DN chây ì, trốn đóng BHXH sẽ ảnh hưởng đến NLĐ, quyền lợi của NLĐ sẽ không được đảm bảo đầy đủ. Đó là chưa nói đến tinh thần của NLĐ. Ai mà yên tâm làm việc khi biết DN mình trốn đóng BHXH? Hoang mang lắm!", bạn đọc (BĐ) Anh Kiet nêu ý kiến.

Tương tự, BĐ Bạn Đọc Mới nhận xét: "Đúng là có nhiều DN khó khăn, nhưng cũng có không ít DN cố tình trốn đóng BHXH. Tôi đề nghị xử lý hình sự tội trốn đóng BHXH, vì nó làm ảnh hưởng đến quyền lợi và đời sống của NLĐ".

Trong khi đó, BĐ Hoai An phản ánh: "Đề nghị xem xét các mức đóng BHXH hiện nay. Có DN chọn mức đóng thấp, trong khi thu nhập của NLĐ trong DN đó lại cao hơn nhiều. Như tôi chẳng hạn, tôi muốn mức đóng cao, vì sao? Vì sau này khi nghỉ hưu sẽ có lương hưu cao. Nhưng nếu DN muốn đóng ít, điều này rất có lợi cho DN vì "chi" ít, ngược lại NLĐ khi nghỉ hưu sẽ lãnh lương hưu thấp, ai là người thiệt thòi? Tất nhiên, không phải NLĐ nào cũng muốn đóng mức cao, vì có người thấy chuyện nghỉ hưu còn xa xôi, nhưng khi đến tuổi hưu họ lại tiếc nuối".

QUY định chế tài, khen thưởng rõ ràng

Có cách nào để các DN không chậm đóng, trốn đóng BHXH? BĐ Ha Van cho biết: "Việc trốn đóng BHXH, BHTN bị phạt nặng: phải nộp toàn bộ số tiền trốn đóng cùng tiền lãi 0,03%/ngày tính trên số tiền và số ngày trốn đóng. Ngoài ra, hành vi trốn đóng có thể bị xử phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự nữa… Việc trốn đóng sẽ ảnh hưởng lớn đến DN, NLĐ, và cả chủ DN". BĐ Hoang Minh thì thẳng thắn: "Phải xem việc trốn đóng BHXH là hành vi chiếm đoạt quyền lợi của NLĐ và phải xử lý hình sự".

Trong khi đó, BĐ Nguyen Van Hung đề xuất: "Nên có chính sách miễn giảm một phần nào đó về đóng BHXH cho các DN đóng sớm, đóng đủ. Được vậy thì nhiều DN sẽ cố gắng đóng BHXH sớm hơn, giảm được tình trạng chây ì, trốn đóng BHXH. Như DN tôi chẳng hạn, luôn đóng sớm, đóng đủ, nhiều năm được giấy khen của thuế, BHXH, mặc dù DN tôi có lúc cũng rất khó khăn, áp lực".