Ảnh minh họa bằng công nghệ AI - Thực hiện: T.ĐẠT
Những năm gần đây, số lượng thẻ tín dụng được phát hành tăng rất nhanh. Từ chỗ được xem như thẻ của người giàu thì hiện nay điều kiện để sở hữu thẻ tín dụng ngày càng nới hơn. Nhưng xài thẻ tín dụng thế nào cho có lợi và không thành con nợ, thậm chí nợ xấu, thì không phải khách hàng nào cũng am hiểu.
Bị phạt mới té ngửa
Những ngày qua trên mạng xã hội xôn xao với việc ông P.H.A. bị ngân hàng gửi thông báo đòi món nợ 8,8 tỉ đồng sau 11 năm. Ngân hàng cho rằng ông đã mở thẻ Master Card tại Eximbank chi nhánh Quảng Ninh ngày 23-3-2013 với hạn mức 10 triệu đồng.
Sau đó đã phát sinh hai giao dịch thanh toán vào các ngày 23-4-2013 và 26-7-2013 tại một điểm chấp nhận thẻ. Tuy nhiên, ngân hàng cho biết do ông P.H.A. không thanh toán nên sau 11 năm số nợ gồm lãi + phí phạt... đã tăng đến một con số khổng lồ.
Trường hợp ông P.H.A. không phải cá biệt. Nhiều người dùng thẻ phản ảnh đã bị tính lãi và phí phạt rất nặng dù nợ số tiền rất ít. Vài năm trước, một chuyên gia tài chính cũng rơi vào tình cảnh này và chia sẻ câu chuyện lên mạng xã hội. Ông K. - chuyên gia tài chính - khi đó nợ quá hạn 400.000 đồng mà bị tính lãi và phạt đến gần 3 triệu đồng - gấp 7,5 lần số tiền gốc.
Chia sẻ câu chuyện của mình, ông K. cho biết do phải chuyển nhà và mua thêm vật dụng nên tiền thanh toán thẻ tín dụng mở tại một ngân hàng nước ngoài của ông lên tới hơn 100,4 triệu đồng.
Ông Trần Nhật Nam (chuyên gia tài chính):
Không nên mở thẻ tín dụng vì cả nể hay khuyến mãi
Thẻ tín dụng là thẻ cho phép chủ thẻ thực hiện giao dịch thẻ trong phạm vi hạn mức tín dụng đã được cấp theo thỏa thuận. Sử dụng thẻ này là hình thức vay tín chấp mà không cần tài sản đảm bảo.
Do vậy khách hàng khi sử dụng phải luôn lưu ý tìm hiểu kỹ về lãi suất áp dụng, đặc biệt khi thanh toán không đúng hạn. Vay tín chấp bao giờ lãi cũng cao hơn có thế chấp.
Các ngân hàng ít khi tư vấn rõ cho khách hàng những vấn đề này, nhưng là người sử dụng thẻ thì nên tìm hiểu kỹ để tránh một ngày hốt hoảng về dư nợ gốc và lãi quá hạn.
Dùng thẻ tín dụng khá tiện lợi. Các ngân hàng sẽ miễn lãi cho khách hàng từ 45 đến 55 ngày. Trong điều kiện khách thanh toán toàn bộ dư nợ đúng hạn thì sẽ được hưởng số lãi này. Do vậy, việc thanh toán đúng hạn rất quan trọng.
Ngược lại nếu không quản lý và có phương án trả nợ, dùng thẻ tín dụng sẽ khiến không ít người rơi vào bẫy tài chính, lãi mẹ đẻ lãi con. Các cá nhân sử dụng thẻ cũng lưu ý trong trường hợp chây ì trả nợ thì sẽ bị đánh điểm tín dụng xuống thấp, hạn chế tiếp cận các khoản vay.
Cũng cần nói thêm thực tế mấy năm qua có câu chuyện ngân hàng đua nhau chạy KPI mở thẻ tín dụng. Chi phí quảng cáo, khuyến mãi cho mở thẻ có thể tới 2-3 triệu đồng/chiếc; nhiều nơi đua nhau tặng xe đạp, vali, quà cáp khác...
Song song với quá trình này, nhân viên ngân hàng thì chịu áp lực chạy đủ doanh số bằng mọi cách, nhiều khách hàng không có nhu cầu nhưng vì cả nể do được nhờ hoặc muốn nhận quà nên vẫn mở. Với thẻ tín dụng, lưu ý nếu có nhu cầu thực sự mới mở.
Trước thời hạn trả nợ 9 ngày, ông K. đã ra ngân hàng để trả tiền nhưng máy ATM của ngân hàng chỉ cho phép nộp tối đa 100 triệu đồng nên ông còn nợ lại 400.000 đồng và dự định hôm sau nộp tiếp.
Tuy nhiên do bận công việc và cũng chủ quan nghĩ với số dư nợ hơn 400.000 đồng, nếu có bị tính lãi thì chỉ khoảng vài chục ngàn đồng, nên ông K. để luôn đến kỳ sao kê tháng sau.
Nhưng đến kỳ sao kê tháng sau ông mới tá hỏa vì lãi đến gần 3 triệu đồng, gấp 7,5 lần số tiền gốc ông còn nợ là hơn 400.000 đồng, nghĩa là lãi tới gần 650%/tháng.
Sau đó ông đã gọi lên ngân hàng, đồng thời đến ngân hàng khiếu nại. Ngân hàng giải thích là tiền lãi tính trên mức hơn 104 triệu đồng và cộng với 27 triệu đồng quẹt thẻ sau đó (dù kỳ hạn của 27 triệu đồng này đến giữa tháng sau mới phải trả). Nhân viên cũng cho biết quy định cũng như cách tính lãi đã quy định trong hợp đồng khi mở thẻ.
"Tôi đã về đọc kỹ quy định mà ngân hàng niêm yết trên website nhưng quả thật rất khó hiểu, trừ khi được giải thích. Làm trong ngành tài chính gần 20 năm vậy mà còn không biết và hiểu hết quy định, vậy người không thuộc ngành này thì sẽ bối rối thế nào. Chưa kể ngân hàng quy định như vậy là đẩy phần khó về cho khách hàng", ông này bức xúc.
Nhiều chủ thẻ tín dụng cho biết cũng từng bị tính lãi và phạt số tiền khá lớn so với dư nợ do quên thanh toán với những tình huống rất éo le như bị giới hạn hạn mức nên thanh toán gần hết chỉ còn lại vài triệu đồng và định hôm sau sẽ thanh toán nhưng do lu bu công việc nên quên và bị tính lãi và phí phạt trên toàn bộ dư nợ.
Một số trường hợp khác cho biết còn "tức" hơn khi đã đăng ký trích nợ tự động và chuẩn bị sẵn số tiền cần thanh toán trong tài khoản. Tuy nhiên, do trước đó ngân hàng đã thu phí giao dịch thông báo số dư dẫn đến số tiền còn lại bị hụt vài ngàn so với số tiền phải thanh toán.
Họ cũng sơ ý không kiểm tra kỹ tài khoản nên số dư không đủ thanh toán thẻ tín dụng. Quá hạn ngân hàng tính lãi và phí phạt trên toàn bộ dư nợ.
Thanh tra Ngân hàng Nhà nước chi nhánh Quảng Ninh đang yêu cầu Eximbank báo cáo sự việc liên quan thẻ tín dụng - Ảnh: TIẾN THẮNG
Hiểu đúng về quy định miễn lãi 45 ngày
Thẻ tín dụng là loại thẻ "xài trước trả sau", thời gian miễn lãi thông thường là từ 45 đến 55 ngày (tùy loại thẻ). Tuy nhiên, có phải bất kỳ khoản thanh toán nào cũng được miễn lãi 45 ngày hay không?
Theo tìm hiểu của Tuổi Trẻ, các ngân hàng đều công bố miễn lãi cho chủ thẻ 45-55 ngày, thậm chí 60 ngày nhưng nếu "cà" thẻ ngay đúng ngày kết sổ, thời gian miễn lãi chỉ còn 15 ngày. Nếu cà sau ngày kết sổ một ngày thì thời gian miễn lãi mới được tối đa 45 ngày. Tuy nhiên, nhiều người không biết điều này và cứ đinh ninh ngân hàng miễn lãi 45 ngày kể từ ngày cà thẻ, dẫn đến bị quá hạn thanh toán.
Một chuyên gia cho biết hiện nhiều ngân hàng quy định hai cách thanh toán với thẻ tín dụng: thanh toán toàn bộ hoặc thanh toán một phần. Trong trường hợp chủ thẻ đăng ký thanh toán toàn bộ hạn mức thì nếu nợ lại dù chỉ 1.000 đồng cũng bị xem là còn nợ và khi đó ngân hàng sẽ tính lãi trên toàn bộ dư nợ kể từ ngày cà thẻ.
Ngoài lãi, chủ thẻ còn chịu phí phạt trả nợ trước hạn với mức rất cao vì xem như chủ thẻ không giữ đúng cam kết với ngân hàng.
Trên thực tế, nếu biết cách sử dụng, khách hàng lợi rất nhiều khi dùng thẻ tín dụng. Thay vì phải dùng tiền mặt thanh toán ngay khi mua hàng hóa, dịch vụ thì người dùng có thể cà thẻ, số tiền thay vì phải thanh toán có thể đem gửi tại ngân hàng vẫn được hưởng lãi. Ngoài ra còn được hưởng ưu đãi, tích điểm, đổi dặm bay, sử dụng phòng chờ...
"Để không bị trễ hạn thanh toán, khi làm thẻ, chủ thẻ phải hỏi rõ ngày chốt sổ đồng thời theo dõi sao kê và tin nhắn thông báo từ các ngân hàng để tránh bị phạt do trễ hạn thanh toán. Ngoài ra, chủ thẻ có thể đăng ký trích nợ tự động để không bị trễ hạn.
Tuy nhiên với trường hợp trích nợ tự động, chủ thẻ nên lưu ý duy trì số tiền lớn hơn một chút so với số phải thanh toán, tránh trường hợp không đủ số dư dẫn đến trễ hạn", giám đốc trung tâm thẻ một ngân hàng khuyến cáo.
Người dân đã quen dần với việc thanh toán bằng thẻ tín dụng - Ảnh: QUANG ĐỊNH
Vụ nợ thẻ tín dụng từ 8,5 triệu thành 8,8 tỉ:
Cần phải mời công an vào cuộc
Trao đổi với Tuổi Trẻ liên quan vụ dư nợ từ 8,5 triệu đồng thành 8,8 tỉ đồng sau 11 năm tại Eximbank, ông Phạm Anh Tuấn, vụ trưởng Vụ thanh toán (Ngân hàng Nhà nước), cho biết cần phải làm rõ một số vấn đề bởi khách hàng cho biết không hề nhận được thẻ tín dụng và không hề chi tiêu bằng thẻ này.
"Quan điểm của tôi là cần mời cơ quan công an vào cuộc để làm rõ có việc lừa đảo, chiếm đoạt hay không? Nếu quả thật khách hàng không nhận thẻ mà thẻ vẫn được sử dụng 8,5 triệu đồng rồi thì tiền nợ không cần lên đến vài tỉ đồng mà một đồng cũng là có chuyện. Như vậy có người đã lợi dụng, sử dụng thẻ này, và người đó là ai thì ngân hàng cần phải tìm cho ra" - ông Tuấn nói.
Cũng theo ông Tuấn, ngân hàng cần kiểm tra toàn bộ quy trình giao nhận thẻ cho khách hàng, vậy có chứng minh được khách hàng đã nhận thẻ? Trường hợp không chứng minh được họ nhận thì ngân hàng phải có trách nhiệm trong việc này.
Còn trường hợp ngân hàng có đầy đủ bằng chứng, xuất trình đầy đủ giấy tờ mà khách hàng ký nhận thẻ, giám định chữ ký không đúng của khách hàng thì cần chuyển hồ sơ sang công an vì đây là có dấu hiệu lừa đảo.
Nếu ngân hàng chứng minh khách hàng đã nhận thẻ và đang có dư nợ tại ngân hàng thì đây là tranh chấp dân sự giữa hai bên. Tòa án sẽ là cơ quan phân xử ai đúng ai sai.
Giải đáp thắc mắc của nhiều người về việc số tiền nợ lãi quá lớn so với nợ gốc, ông Tuấn cho biết mức lãi suất cho vay bao nhiêu là thỏa thuận giữa người đi vay là khách hàng và người cho vay là ngân hàng.
Thanh tra Ngân hàng Nhà nước yêu cầu báo cáo
Trao đổi với Tuổi Trẻ, một lãnh đạo Ngân hàng Nhà nước chi nhánh Quảng Ninh cho biết đơn vị này đang yêu cầu Eximbank chi nhánh Quảng Ninh có văn bản báo cáo liên quan thông tin vụ việc nợ tín dụng từ 8,5 triệu đồng lên hơn 8,8 tỉ đồng sau gần 11 năm gây xôn xao dư luận.
Theo vị lãnh đạo Ngân hàng Nhà nước Việt Nam chi nhánh Quảng Ninh, hiện nay Eximbank Quảng Ninh đang chờ hội sở của Eximbank tại TP.HCM hỗ trợ các thông tin liên quan khách hàng trên cũng như quá trình phát sinh dư nợ để tổng hợp, báo cáo Ngân hàng Nhà nước Việt Nam chi nhánh Quảng Ninh.
Lý do là bởi khách hàng trên vay nợ từ Eximbank Quảng Ninh nhưng những khoản nợ xấu không phải chi nhánh tại Quảng Ninh quản lý, mà do hội sở trực tiếp quản lý.
Trao đổi thêm với Tuổi Trẻ, ông P.H.A. - khách hàng được Eximbank thông báo là có dư nợ nói trên với ngân hàng này - cho biết đã thuê luật sư để giúp ông giải quyết vụ việc này.
"Tôi mong muốn cùng với Eximbank trao đổi, tháo gỡ để giải quyết vấn đề này càng sớm càng tốt với cách rất thiện chí. Tuy nhiên, nhiều lần hai bên làm việc, lần gần đây nhất là năm 2022, nhưng cả hai bên không tìm được tiếng nói chung. Nên lần này tôi sẽ nhờ luật sư hỗ trợ" - ông A. cho biết.
Tiến sĩ Đinh Thế Hiển (chuyên gia tài chính kinh tế):
Hệ thống ngân hàng quá máy móc, cứng nhắc?
Qua câu chuyện tại Eximbank Quảng Ninh, có nhiều bài học lớn để các ngân hàng và người dùng thẻ có thể nhìn vào.
Trước hết, để món nợ phát sinh và kéo dài 11 năm mà không được xử lý triệt để. Liệu hệ thống quản lý của ngân hàng có quá máy móc, cứng nhắc?
Thông thường quy định nội bộ bắt buộc các trường hợp nợ quá hạn đều ký thông báo, ký theo số hệ thống, sai sẽ bị lỗi nên cán bộ cứ thế ban hành thông báo nợ mà không có bất kỳ sự hướng dẫn ngoại lệ nào.
Nếu thông báo nhiều lần nhưng không nhận được phản hồi thì ngân hàng có thể đơn phương hủy thẻ, không để phát sinh dư nợ tiếp. Đa số ngân hàng sẽ tiến hành chuyển nhóm nợ khi quá hạn, trích lập dự phòng, theo dõi ngoại bảng, đặc biệt với khoản nợ nhỏ chỉ vài triệu đồng thì càng không để nó gánh thêm nhiều chi phí nữa.
Về góc độ người tiêu dùng, tôi cho rằng nếu thực sự có nhu cầu thì hãy mở thẻ. Cách đây rất lâu, một người hỏi tôi "Ngân hàng tự nhiên cho vay sẵn cả trăm triệu, xài 40 ngày không lãi mà vì sao anh không mở?".
Nhưng quay lại câu hỏi, mở để làm gì, nếu không có nhu cầu? Việc xài thẻ tín dụng rất phổ biến hiện nay và tạo tâm lý thoải mái, vui vẻ trong mua sắm vì "tiêu trước trả sau". Từ đó cũng xuất hiện việc tiêu xài hơn mức cần thiết và quá khả năng chi trả. Nếu không tính toán, có thể rơi vào bẫy tiêu dùng, bẫy nợ.
