Tại thị trấn cổ Liantang, cách trung tâm Thượng Hải hơn 50 km, có một cơ sở nông nghiệp vô cùng đặc biệt. Thoạt nhìn, nông trại có tổng diện tích hơn 800m2 này không có gì khác biệt, song nếu để ý kỹ sẽ thấy được những điểm mới lạ: rau quả ở đây không trồng trong đất mà trồng trong sỏi, thân lá xanh tươi, phát triển rất tốt; cá ở đây không nuôi trong ao mà nuôi trong thùng phi khổng lồ trong nhà kính, con nào cũng to béo, khoẻ mạnh.
Mô hình được nói đến có tên là "aquaponics". Nhờ vào những ưu điểm như quy trình sản xuất ‘xanh’ và sản phẩm tốt cho sức khỏe, người sáng tạo ra "aquaponics" đã kiếm được rất nhiều tiền từ mô hình này, ước tính thu về 36 triệu NDT (gần 130 tỷ đồng) mỗi năm.
1. Bước ra khỏi vùng an toàn
Lưu Vĩnh Quân sinh ra và lớn lên ở một vùng nông thôn thuộc tỉnh Sơn Tây (Trung Quốc). Ngay từ nhỏ anh đã có tính cách kiên định, chịu khó và học hành chăm chỉ, lớn lên một chút anh được nhận vào học tại một trường nông nghiệp trong tỉnh.
Sau khi tốt nghiệp, mang theo khao khát về tương lai và cuộc sống thành phố lớn. Năm 2004, Lưu Vĩnh Quân đến Thượng Hải cùng bạn học với số tiền vỏn vẹn 800 NDT vay được. Chàng thanh niên Lưu Vĩnh Quân khi ấy chỉ có một suy nghĩ đơn giản: "Nếu có thể tìm được việc làm, ít nhất bản thân sẽ không bị lạnh hoặc đói. Chỉ cần có thức ăn để ăn, quần áo để mặc và một căn phòng để ở là đủ".
Nhưng cuộc sống sẽ không phụ lòng những người làm việc chăm chỉ, sau ba năm cố gắng, anh và bạn bè của mình đã thành lập một công ty cảnh quan kết hợp. Sự nghiệp từng bước thăng hoa, anh dần có chỗ đứng vững chắc ở Thượng Hải, mua nhà, cưới vợ sinh con, có được cuộc sống hạnh phúc "trên đỉnh nhân sinh".
Năm 2012, Lưu Vĩnh Quân nói với bạn bè và vợ rằng anh sẽ trồng rau ở ngoại ô Thượng Hải. Ai cũng phản đối quyết định này bởi anh đang làm ông chủ giờ lại muốn trở thành một nông dân.
Lưu Vĩnh Quân cho rằng nếu có thể trồng rau ở ngoại thành và phân phối trong thành thị thì chi phí vận chuyển sẽ thấp hơn nhiều so với việc nhập các loại rau từ nơi khác, đó là lợi thế tự nhiên. Ngoài ra, thời gian từ khi trồng đến lúc thu hoạch rau ngắn, quay vòng vốn nhanh, anh lại lớn lên ở nông thôn, có kinh nghiệm trồng trọt đồng thời đã học qua kiến thức chuyên môn về nông nghiệp nên anh vô cùng tự tin mình có thể làm tốt.
Sau khi thuyết phục và nhận được sự ủng hộ của vợ, Lưu Vĩnh Quân lúc ấy có trong tay 2 triệu NDT đã làm quỹ khởi nghiệp và bắt đầu dốc toàn lực cho cuộc thử nghiệm trồng rau của mình.
2. Thử nghiệm và sai lầm
Năm 2012, Lưu Vĩnh Quân xây nhà kính và trồng rau tại mảnh đất 800m2 ở thị trấn Liantang, quận Qingpu, Thượng Hải. Lứa đầu tiên, anh trồng hơn chục giống rau củ cùng một lúc,vì nghĩ rằng. Tuy nhiên, đến lúc hàng được đem ra thị trường, Lưu Vĩnh Quân như chết lặng vì rau không bán được. Sau quá trình tìm hiểu Lưu Vĩnh Quân đã tìm ra lý do cho sự thất bại của mình:
Thứ nhất, người Thượng Hải có nhu cầu lớn đối với các loại rau ăn lá, 4 loại rau ưa thích của họ là cải xanh Thượng Hải, rau muống Liantang, cải ngồng và cải thìa, ngoài ra thị trường các loại rau khác không lớn lắm.
Thứ hai là người mua thích hợp tác với nhà cung cấp có đủ sản lượng, tốt nhất là có thể cung cấp quanh năm. Nếu chỉ cung cấp được trong thời gian ngắn thì người mua sẽ giảm giá rất nhiều và sẽ không tiếp tục hợp tác.
Theo đó, anh Lưu đã điều chỉnh chế độ trồng từ đa dạng thành chỉ trồng 4 loại rau mà người Thượng Hải thích mua và mở rộng diện tích trồng để tăng sản lượng và đảm bảo cung cấp quanh năm. Cứ thế từ từ bắt đầu bằng việc tự thân tìm đầu ra, đến sau này khách hàng lớn mới chủ động đến tận cửa thu mua.
Năm 2013, anh kiếm được hơn 5 triệu NDT (hơn 17 tỷ VNĐ) mỗi năm nhờ trồng rau, đây là bước đầu tiên giúp anh thành công trong việc kinh doanh.
Năm 2014, ông chủ Lưu đã đến một cuộc hội đàm đào tạo nông dân và nghe các chuyên gia đề cập đến một thuật ngữ mới "aquaponics". Hóa ra là cá với rau có thể được kết hợp và nuôi cùng nhau. Theo quan niệm truyền thống của anh lúc đó, điều này vô cùng mới lạ. Sau lần tham gia này, Lưu Vĩnh Quân cảm thấy như được khai sáng và đã khám phá ra một thế giới mới.
Anh cảm thấy rằng sớm muộn gì cũng sẽ có người tiên phong đưa mô hình này phát triển, tại sao người đó không phải là chính mình? Vì vậy, anh ấy đã bắt đầu công việc kinh doanh thứ hai của riêng mình.
3. Chinh phục những thử thách mới
Trước một dự án mới, vì gia đình không đồng ý nên anh chuyển hết đồ ăn, chỗ ngủ về cơ sở nông nghiệp. Anh bắt đầu thiết kế bản vẽ mỗi đêm, hầu như ngày nào cũng thức đến ba bốn giờ sáng, thường xuyên nhốt mình trong văn phòng để nghiên cứu, thậm chí còn bị thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng do ngồi lâu.
Với dự án này, anh Lưu thực hiện nhiều lần cải tiến và cuối cùng đã phát triển một loại thùng nuôi trồng thủy sản mới. Thiết kế mới có đáy hình phễu để phân cá và đồ thừa có thể thải ra ngoài một cách thuận lợi, sạch sẽ hơn và không để lại các cặn bẩn.
Giải quyết xong vấn đề nuôi cá, tiếp theo là trồng rau, trước giờ nông dân "bán mặt cho đất, bán lưng cho trời", rau cũng trồng trong đất. Tuy nhiên, mô hình aquaponics yêu cầu nguồn nước cung cấp cho cá phải sạch, nếu trồng đất chắc chắn sẽ không hiệu quả.
Lúc đầu, anh Lưu chọn hạt giống ceramsite để trồng nhưng rau không phát triển tốt, có nơi xanh tốt, có nơi ngả vàng. Cây rau rũ đầu xuống như bị sương giá, trông như bị suy dinh dưỡng. thế rồi, anh vội vàng đi hỏi ý kiến chuyên gia và được cho biết nguyên nhân có thể do rau thiếu nguyên tố vi lượng nên anh có thể dùng sỏi thay thế.
Sỏi thông thường có thể giải phóng các nguyên tố vi lượng khi được ngâm trong nước, giải quyết vấn đề thiếu nguyên tố vi lượng trong rau. Bằng cách này, các vấn đề về nuôi cá và trồng rau đã được giải quyết, và anh Lưu cũng đưa kết quả thử nghiệm của mình vào sản xuất hàng loạt. Nhưng đến năm 2019, một tai nạn bất ngờ xảy ra khi những con cá chết hàng loạt khiến anh vô cùng hoang mang.
Mọi nỗ lực của cả trang trại trong hơn 7 tháng cứ như vậy đổ sông đổ bể. Sau tìm hiểu, anh nhận ra nguyên nhân của sự cố là do đường ống oxy chính bị rò rỉ, thiếu áp suất dẫn đến không cung cấp cung cấp đủ oxy cho cá, thêm nữa mật độ nuôi cao, toàn bộ số cá chết chỉ trong gần nửa giờ.
Thực ra đây cũng là một vấn đề tồn tại trong hệ thống aquaponics, để giải quyết cần phải sử dụng dữ liệu kỹ thuật số để giám sát tình hình nuôi cá trong thùng. Vì vậy, Lưu Vĩnh Quân bắt đầu thường xuyên đến các trường đại học và viện nghiên cứu ở Thượng Hải, mời các chuyên gia đến tận nơi để hướng dẫn.
Dưới sự hướng dẫn của các chuyên gia, anh Lưu đã lắp đặt các đầu dò ở nhiều nơi để thu thập dữ liệu và giám sát trong thời gian thực. Mỗi đầu dò trong thùng có thể theo dõi thời gian thực về nhiệt độ không khí, oxy hòa tan trong nước, giá trị pH và các dữ liệu khác trong nhà kính, đồng thời gửi tất cả các loại dữ liệu tới nền tảng đám mây.
Khi có sự cố xảy ra với một chỉ số nào đó, báo động tự động sẽ được bật và người quản lý có thể thực hiện các biện pháp ngay khi nhận được thông tin. Trên điện thoại di động cũng có ứng dụng, người quản lý có thể theo dõi hoạt động của căn cứ mọi lúc, mọi nơi.
4. Tự mình đạt được nhiều thành tựu
Với mô hình này, ông chủ Lưu đã lựa chọn những loại bán chạy nhất như cá rô California và cá vược của Mỹ để làm giống. Cùng với giá trị dinh dưỡng cao, 1kg có thể được bán với giá ít nhất 40 NDT (gần 150 nghìn), làm tăng đáng kể thu nhập của trang trại.
Ông chủ một nhà hàng gần đó sau khi nghe một người bạn giới thiệu về hệ thống aquaponics, đã rất tò mò và đến căn cứ để tham quan. Người này ngay lập tức muốn thỏa thuận hợp tác lâu dài với anh Lưu sau khi ăn thử món cá vược hấp do chính anh làm.
Sau này vào năm 2020, Lưu Vĩnh Quân còn tạo ra một hệ thống aquaponics thu nhỏ như vậy để dưa vào vào trường học. Dưới cùng là bể cá, trên cùng là bể trồng cây dạng ống, dễ lắp đặt và được học sinh và giáo viên đón nhận ngay khi bước vào khuôn viên.
Việc đưa hệ thống aquaponics vào trường học đã mang lại thêm một khoản thu nhập khác cho Lưu Vĩnh Quân bên cạnh cá và rau. Đến năm 2020, tổng doanh thu của nông trại sẽ đạt hơn 36 triệu NDT (hơn 128 tỷ VNĐ).
Giờ đây, cơ sở của anh đã được nâng cấp thành Hợp tác xã chuyên nghiệp Thượng Hải. Năm 2013, anh được trao giải thưởng Hợp tác xã cấp quận, Hợp tác xã cấp thành phố của Thượng Hải năm 2016 và Hợp tác xã trình diễn quốc gia năm 2021.
(Theo Toutiao)
