Từ 'cầm điện thoại là có đơn' đến nỗ lực kiếm từng đơn
Gần 12 giờ đêm, chị Nguyễn Thu Trang (Thanh Xuân, Hà Nội) vẫn ngồi trước màn hình điện thoại, cười nói, giới thiệu từng chiếc váy, chiếc áo để cố gắng giữ khách.
Từng là nhân viên văn phòng ổn định, chị Trang quyết định nghỉ việc sau nhiều năm gắn bó để theo đuổi nghề bán hàng online với số vốn ít ỏi 30 triệu đồng.
Chị đăng ký một khóa học bán hàng trực tuyến trị giá 5 triệu đồng. Với tất cả sự kỳ vọng, chị học chăm chỉ từng buổi, từng thao tác livestream, từng kỹ thuật dựng video, chụp ảnh, viết nội dung. Khóa học kết thúc, chị Trang bắt đầu con đường khởi nghiệp với một gian hàng quần áo nhỏ trên mạng xã hội.
Tuy nhiên, thực tế lại khác xa những gì chị đã học. Dù đều đặn đăng ảnh sản phẩm, quay video ngắn, chia sẻ mẹo phối đồ, nhưng lượng tương tác không như mong đợi. Video ít người xem, ảnh không ai thả tim, đơn hàng lác đác vài cái.
Số lượng hàng tồn lớn khiến nhiều lúc chị lo lắng, tự hỏi: "Hay là mình không hợp? Hay là nên quay về công việc cũ?". Nhưng rồi, mỗi tối, chị lại bật đèn livestream, gương mặt vẫn tươi cười dù bên trong đã mỏi mệt.
Khó khăn càng chồng chất khi dạo gần đây, hoạt động bán hàng online bị siết chặt, chi phí chạy quảng cáo tăng, lượng người mua giảm đi rõ rệt. Sự cạnh tranh khốc liệt cùng với thuật toán khắc nghiệt khiến chị càng chật vật hơn.
Không chỉ người mới bắt đầu, ngay cả những người kỳ cựu trong ngành cũng đang lâm vào khó khăn. Anh Phan Xuân Tùng (Hà Đông, Hà Nội), từng là người tiên phong trong lĩnh vực livestream bán hàng từ năm 2020. Có những ngày anh bán cả trăm đơn chỉ sau một buổi tối lên sóng, đơn chạy liên tục, khách nhắn tin không kịp trả lời.
Anh từng nghĩ: “Livestream đúng là mỏ vàng, ai vào cũng kiếm được”.
“Ngày trước, chỉ cần cầm cái điện thoại lên là có đơn. Giờ thì... cầm điện thoại 3 tiếng, nói khan cả cổ, vẫn chưa đủ tiền chạy quảng cáo. Có hôm tôi phải hủy cả buổi vì không đủ 10 người xem”, anh Tùng than thở.
Đầu năm nay, hàng loạt vụ việc liên quan đến hàng giả, hàng nhái bị phanh phui trên mạng xã hội, từ mỹ phẩm, thời trang cho đến thực phẩm chức năng, khiến livestream không còn là mảnh đất màu mỡ. “Khách dè chừng hơn, hỏi kỹ hơn. Tôi bán hàng thật nhưng vẫn bị nghi ngờ là hàng fake”, anh nói.
Thời của livestream kiếm tiền dễ đã qua
Bà Lê Thị Nga, Giám đốc Sapo Social Commerce & Shipping, cho biết, các buổi livestream có nội dung sáng tạo và tương tác với khách hàng qua minigame giúp tăng tỷ lệ xem đến 35% so với các buổi chỉ giới thiệu sản phẩm thông thường. Khi kết hợp với các dịch vụ vận chuyển nhanh và chính xác, nhà bán hàng sẽ tạo ra một chuỗi giá trị hoàn chỉnh.
Tuy nhiên, hơn 66% nhà bán hàng quy mô nhỏ và vừa hiện nay vẫn chưa khai thác hình thức này. Họ gặp khó khăn về kỹ thuật, về chất lượng livestream và đặc biệt là chưa kiểm soát tốt nguồn gốc sản phẩm - dẫn đến rủi ro khi vi phạm chính sách của nền tảng thương mại điện tử.
Thực tế, livestream bán hàng không còn dễ kiếm tiền như trước. Người mua hàng đã quá ngán ngẩm với cảnh la hét giảm giá, chốt đơn gấp, rồi nhận hàng không như mô tả, hàng giả tràn lan, chất lượng không đảm bảo.
Thời gian gần đây, nhiều vụ việc bị khởi tố liên quan tới hàng giả, hàng kém chất lượng, quảng cáo sai sự thật của các TikToker livestream bán hàng khiến niềm tin người tiêu dùng càng giảm sút.
Ông Vũ Công Học (chuyên gia marketing online) cho biết, không ít người từ chỗ từng "nghiện xem livestream" nay đã quay lưng, cảnh giác, thậm chí tẩy chay mua hàng online. Từng là “vũ khí vàng” giúp hàng triệu người khởi nghiệp và bùng nổ doanh số, livestream bán hàng giờ không giữ được vị thế như trước.
Trong thời điểm nhạy cảm này, người bán hàng cần một chiến lược rõ ràng, nội dung minh bạch, sản phẩm có nguồn gốc và một cách làm chuyên nghiệp, bài bản.
Theo ông Học, người bán hàng cần phải “nói đúng - bán thật - giao chuẩn”. Trong thời kỳ khủng hoảng niềm tin, ai thật, có chiến lược sẽ tồn tại. Ngoài ra, cần xây kênh như một chuyên gia hoặc người bạn: chia sẻ mẹo mặc đẹp, review thật, chuyện đời thường - khiến người xem thấy bạn có giá trị thật, không chỉ livestream để “chốt đơn”. Ngoài ra, phải không ngừng học hỏi vì thuật toán, xu hướng, hành vi thay đổi liên tục.
Theo các chuyên gia trong ngành, livestream bán hàng đang trong giai đoạn thanh lọc để phát triển chuyên nghiệp hơn. Tiềm năng thị trường thương mại điện tử Việt Nam vẫn còn rất lớn.
Nghiên cứu của Statista dự báo tốc độ phát triển thương mại điện tử của Việt Nam năm 2025 có thể lên đến 29% và tổng quy mô thị trường có thể đạt mức 39 tỷ USD. Bình quân mỗi tháng, Việt Nam có 2,5 triệu phiên bán hàng livestream diễn ra, với hơn 50.000 nhà bán hàng.
