Tọa lạc ở số 26 đường Lê Lợi, phường Thuận Hóa (TP Huế), căn biệt thự cổ hơn 100 năm tuổi – một trong những công trình kiến trúc đặc sắc nằm dọc bờ Nam sông Hương, vẫn đang bị bỏ hoang và ngày càng xuống cấp, dù từng được UBND tỉnh Thừa Thiên - Huế (nay là TP Huế) lên kế hoạch di dời để bảo tồn.
Căn biệt thự cổ nay đóng cửa, bỏ trống.
Đây là căn biệt thự Pháp được xây dựng từ khoảng cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX, từng là trụ sở của Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật TP Huế giai đoạn 1975–2021.
Công trình xây dựng theo lối kiến trúc khu vực phía Bắc nước Pháp và rất giống những căn nhà được xây vào cùng thời kỳ ở đường Mang Cá, TP Huế. Đặc điểm của biệt thự này là xây bằng gạch, kể cả móng, không có bê-tông cốt thép, tường 2 lớp và dày hơn 30 cm. Dầm được làm theo kiểu chữ Y, lát gạch hoa châu Âu, rui mè bằng gỗ.
Căn biệt thự này xuống cấp, không đảm bảo di dời.
Vào khoảng năm 1998, căn biệt thự này có hiện tượng nứt nên Sở Xây dựng đã đến khảo sát, cho đúc thêm dầm bê-tông chống đỡ để gia cố. Ngoài ra, nhiều hạng mục khác cũng được sửa chữa, nâng cấp nhưng vẫn giữ được dáng vẻ ban đầu. Vì vậy, có nhiều ý kiến kiến nghị giữ lại công trình để lưu lại nét văn hóa kiến trúc đặc trưng cho TP Huế.
Vào tháng 5-2021, UBND TP Huế chính thức kêu gọi đầu tư 2 dự án tại khu đất số 22-24 và số 26-30A đường Lê Lợi. Tiêu chí của dự án là xây dựng khu phức hợp khách sạn và dịch vụ thương mại cao cấp đạt tiêu chuẩn 5 sao...
Từ đầu năm 2022, các trụ sở cơ quan nhà nước ở các khu đất này được di dời, bàn giao mặt bằng để kêu gọi đầu tư. Tuy nhiên, đến nay, căn biệt thự này và các công trình trụ sở khác ở khu vực này bị bỏ trống và có dấu hiệu xuống cấp rõ rệt.
Vào năm 2022, UBND TP Huế đã mời "thần đèn" Nguyễn Văn Cư (TPHCM) ra khảo sát và đề xuất các phương án di dời biệt thự đến vị trí mới ở gần đó và vẫn giữ nguyên hiện trạng công trình nhằm bảo tồn giá trị kiến trúc. Việc tính toán di dời với mục đích tạo quỹ đất đủ lớn 26-30A Lê Lợi để thực hiện mục đích nêu trên.
Căn biệt thự cổ này từng được "thần đèn" Nguyễn Văn Cư khảo sát, di dời nhằm bảo tồn và tạo quỹ đất thu hút đầu tư.
"Thần đèn" tính toán phải mất 14 bước, cần 4 tháng và kinh phí 2,5 tỉ đồng sẽ di dời nguyên trạng căn biệt thự này sang chỗ mới. Tuy nhiên, đã hơn 3 năm trôi qua, căn biệt thự này vẫn nằm một chỗ, cửa khóa, xuống cấp.
Theo ông Trần Hữu Thùy Giang, Phó Chủ tịch UBND TP Huế, các đánh giá chuyên môn cho thấy biệt thự 26 Lê Lợi đã xuống cấp nặng, nhiều hạng mục không còn đủ khả năng chịu lực nếu để tiến hành di dời.
Báo cáo của Trung tâm Giám định chất lượng xây dựng thuộc Sở Xây dựng TP Huế xác định kết cấu của biệt thự 26 Lê Lợi gồm gạch, đá, thép và bê tông cốt thép pha lẫn, đã hư hại và không đảm bảo an toàn cho phương án dịch chuyển.
Ông Giang cho biết hiện có một nhà đầu tư mong muốn giữ lại biệt thự trong khuôn viên dự án khách sạn 5 sao như một điểm nhấn văn hóa – kiến trúc. Vì vậy, lãnh đạo TP Huế đang tiếp tục đánh giá hiện trạng để đưa ra phương án phù hợp nhất.
