Hơn 500 máy bay mắc kẹt ở Nga
Theo New York Times, các biện pháp trừng phạt của phương Tây nhằm vào Tổng thống Nga Putin vì tấn công Ukraine cũng có thể giáng một đòn mạnh vào các công ty châu Âu, đặc biệt là những công ty cho các hãng hàng không Nga thuê máy bay thương mại.
Phần lớn máy bay thương mại do các công ty Nga thuê là của các công ty nước ngoài, mà hầu hết các công ty này có trụ sở tại Ireland - một thành viên của Liên minh châu Âu. Những công ty liên quan đã tuân thủ lệnh trừng phạt thông qua việc cấm bán hoặc cho thuê máy bay cho các công ty ở Nga.
Theo Ishka, một công ty tư vấn chuyên về ngành hàng không, số phận của hàng trăm chiếc máy bay trị giá khoảng 12 tỷ USD đang bị đe dọa. Các công ty có trụ sở tại Ireland đặc biệt dễ bị tổn thương, với số lượng máy bay trị giá 4 tỷ đến 5 tỷ USD ở Nga, công ty này cho biết.
Chính phủ Ireland xác nhận các lệnh trừng phạt cho các công ty cho thuê máy bay có hạn đến ngày 28/3 để chấm dứt các hợp đồng hiện có.
Máy bay của Nga đã bị cấm bay sang không phận nhiều quốc gia.
Nhưng việc lấy lại máy bay sẽ không dễ dàng. Việc thu hồi các máy bay thuê thường được lên kế hoạch trước nhiều năm. Theo New York Times, các hãng hàng không ở Nga có thể không hợp tác hoặc có thể gặp trở ngại từ ông Putin. Một rủi ro khác là châu Âu và Nga đã đóng cửa không phận của họ đối với máy bay của đối phương. Hay nói cách khác, máy bay châu Âu đang ở Nga không thể cất cánh hợp pháp trên bầu trời Nga.
Phil Seymour, chuyên gia hàng không của IBA, một công ty tư vấn, cho biết: "Công tác hậu cần sẽ vô cùng phức tạp. Chúng ta cần xử lí thủ tục để hàng trăm chiếc máy bay cất cánh về nước".
Ông Seymour chỉ ra một số vấn đề mà các công ty sở hữu máy bay hiện phải đối mặt: "Máy bay có thể đi đâu được chứ? Họ [Nga] có gây trở ngại không? Liệu có lệnh nào từ cấp trên yêu cầu họ không hợp tác không?".
Không thể trở về châu Âu?
AerCap, công ty cho thuê máy bay thương mại lớn nhất thế giới, cho biết họ sẽ tuân thủ đầy đủ các lệnh trừng phạt về việc ngừng cho các hãng hàng không Nga thuê máy bay.
Có trụ sở tại Dublin, AerCap có thể là công ty chịu nhiều ảnh hưởng nhất từ lệnh trừng phạt, với 152 máy bay trị giá gần 2,5 tỷ USD ở Nga và Ukraine, theo IBA. 9 công ty cho thuê khác có trụ sở tại Ireland cũng có máy bay ở Nga.
Trong một hồ sơ gửi các nhà đầu tư, AerCap cho biết các hợp đồng của họ với các hãng hàng không Nga, theo trang web của họ bao gồm Aeroflot và Rossiya, chiếm khoảng 5% đội bay của họ, tính theo giá trị vào cuối tháng 12.
Công ty đã thừa nhận vào cuối năm rằng kinh doanh ở những nơi như Nga vốn đã rất rủi ro. AerCap cho biết vào thời điểm đó, việc thu hồi máy bay sẽ rất khó khăn nếu hãng buộc phải hủy hợp đồng vì lệnh trừng phạt của chính phủ.
"Chúng tôi có thể gặp phải những trở ngại và có khả năng phải chịu chi phí và tổn thất đáng kể khi thu hồi máy bay", công ty cho biết.
Các chuyên gia hàng không cho biết, đối với một công ty lớn như AerCap - công ty có tài sản 75 tỷ USD vào cuối năm 2021 - thì khoản lỗ vẫn ở ngưỡng có thể chịu được. Nhưng các lệnh trừng phạt có thể tàn phá các công ty có số lượng máy bay nhỏ hơn nhiều và những công ty có mối quan hệ mật thiết với Nga.
Ngay cả khi các công ty cho thuê máy bay có những khách hàng tốt bụng, đôi khi họ cũng gặp phải vấn đề. Ví dụ, máy bay có thể không còn động cơ được lắp đặt ban đầu vì các hãng hàng không đã thay thế bằng bộ phận khác để bảo trì hoặc các lý do khác.
Ông Seymour nói: "Việc này có thể rất tốn kém đối với những người cho thuê máy bay.
Thông thường trước khi một chiếc máy bay được thu hồi, nó phải có nội thất không tì vết, và các thủ tục giấy tờ ghi lại lịch sử bảo trì của nó và mọi vấn đề đều phải đúng trình tự".
Paul O’Driscoll, nhà tư vấn của Ishka, cho biết nếu các công ty cho thuê không thể khôi phục máy bay của họ, họ sẽ phải gánh chịu tất cả rủi ro liên quan đến máy bay. Một khi hợp đồng bị hủy bỏ, các hãng hàng không Nga không còn phải thanh toán cho máy bay hoặc bảo trì chúng nữa.
Ông O’Driscoll nói: "Hãng hàng không địa phương được miễn trách nhiệm. Công ty sẽ thực sự bị mắc kẹt và buộc phải để máy bay lại đó."
