Tại Tọa đàm “Phát triển nguồn nhân lực trong thời đại AI” do Thời báo Ngân hàng phối hợp với Học viện Ngân hàng tổ chức sáng ngày 8/10, bà Lê Thị Thúy Sen, Tổng biên tập Thời báo Ngân hàng cho biết trí tuệ nhân tạo (AI) trong kỷ nguyên số - như bao phát minh công nghệ khác bao giờ cũng có hai mặt.
"Lịch sử đã chứng minh từ xe thô sơ sang xe máy là cuộc cách mạng khoa học khoa học công nghệ, với AI cũng như vậy. Trong lịch sử phát triển của loài người thì sự phát triển của bất kỳ một hình thái khoa học công nghệ nào cũng tác động hai mặt", bà Sen nhấn mạnh.
Theo bà Sen, với ngành ngân hàng, các nhà quản lý đã đưa ra một con số đáng chú ý, với hơn 3.400 nhân viên ngân hàng bị cắt giảm trong 6 tháng đầu năm.Vậy thì đó cũng là sự hai mặt của khoa học - công nghệ trong kỷ nguyên AI
Bà Lê Thị Thúy Sen, Tổng biên tập Thời báo Ngân hàng (Ảnh: Thời báo Ngân hàng)
Tuy nhiên, trong bối cảnh chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ, đặc biệt là trong ngành ngân hàng Việt Nam, việc chuẩn bị nguồn nhân lực thích ứng với kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo (AI) trở thành yếu tố then chốt.
Phát biểu tại toạ đàm,TS. Phan Thanh Đức - Giảng viên cao cấp, Trưởng khoa Công nghệ thông tin và Kinh tế số, Học viện Ngân hàng, cho biếtViệt Nam hiện là điểm sáng của khu vực Đông Nam Á về phát triển ngân hàng số, với tổng giá trị giao dịch qua Mobile POS và thương mại điện tử đạt gần 85 tỷ USD trong năm 2024.
Định hướng đến năm 2030, ngành ngân hàng đặt mục tiêu 60% tổ chức tín dụng có doanh thu từ kênh số chiếm trên 30% và 45% giao dịch tài chính – ngân hàng được thực hiện hoàn toàn trên nền tảng số.
Tại sự kiện Chuyển đổi số ngành Ngân hàng 2025 với Chủ đề “Hệ sinh thái số thông minh trong kỷ nguyên mới” đã nhấn mạnh vai trò của các công nghệ lõi như AI, Big Data, Blockchain, góp phần hình thành hệ thống tài chính linh hoạt, minh bạch và lấy khách hàng làm trung tâm.
Nhu cầu nhân lực AI tăng mạnh
Theo TS. Phan Thanh Đức, nhu cầu nhân lực trong lĩnh vực AI tại Việt Nam đang tăng trưởng nhanh chóng, trong khi nguồn cung vẫn chưa đáp ứng đủ cả về số lượng lẫn chất lượng.
Ông cho biết mỗi năm, thị trường thiếu khoảng 150.000–200.000 nhân lực công nghệ, trong đó nhóm chuyên về AI là thiếu hụt nghiêm trọng nhất. Giai đoạn 2025–2030, nhu cầu nhân sự AI dự kiến tăng tới 74%, tập trung ở các mảng như khoa học dữ liệu, kỹ sư vận hành AI, bảo mật – an ninh mạng và chuyên gia triển khai ứng dụng thực tiễn.
Đặc biệt trong ngành ngân hàng, nhân lực AI đang giữ vai trò ngày càng trọng yếu ở các vị trí như quản trị dữ liệu, mô hình rủi ro, phát hiện gian lận, khách hàng số và tuân thủ.
Các vị trí chuyên môn cao – từ kỹ sư dữ liệu, nhà khoa học dữ liệu, chuyên gia học máy (ML/DL) cho tới chuyên gia GenAI/NLP phục vụ tổng đài thông minh, tóm tắt hồ sơ tín dụng, trích xuất chứng từ – đều được các tổ chức tín dụng tích cực tìm kiếm.
Song song, nhu cầu về chuyên gia rủi ro mô hình, an ninh AI và kiểm soát tuân thủ cũng gia tăng, nhằm bảo đảm tính minh bạch, an toàn và phù hợp với khung pháp lý khi vận hành các mô hình trí tuệ nhân tạo.
TS. Phan Thanh Đức - Giảng viên cao cấp, Trưởng khoa Công nghệ thông tin và Kinh tế số, Học viện Ngân hàng (Ảnh: Thời báo Ngân hàng)
Khoảng cách kỹ năng và tư duy số vẫn là rào cản lớn
Cũng tại toạ đàm, TS. Nguyễn Thị Thu Hà - Giám đốc Trường Đào tạo cán bộ Agribank cho biết ngành ngân hàng Việt Nam hiện sử dụng lực lượng lao động rất lớn, song cơ cấu nhân sự đang biến động mạnh dưới tác động của chuyển đổi số.
Theo bà Hà, dù lực lượng lao động đông đảo, ngành ngân hàng vẫn đối mặt thiếu hụt nhân sự có kỹ năng số. Nhiều ngân hàng phản ánh sự thiếu nhân sự giỏi phân tích dữ liệu, vận hành công nghệ số bên cạnh nghiệp vụ chuyên môn. Giai đoạn 2020–2025, nhu cầu nhân lực tài chính – ngân hàng, đặc biệt ở cấp cao, tăng khoảng 20% mỗi năm; riêng TP HCM cần tới 15.000 lao động ngành này mỗi năm.
Tuy nhiên,ứng viên giỏi về công nghệ số hiện có rất nhiều lựa chọn nghề nghiệp ngoài ngân hàng (như công ty fintech, viễn thông, thương mại điện tử, v.v.), nơi sẵn sàng trả lương cao và môi trường sáng tạo, khiến các ngân hàng khó thu hút, giữ chân nhân tài. Cạnh tranh này buộc ngân hàng phải tăng chi cho nhân sự, cải thiện lương thưởng và phúc lợi.
Bà Hà cho biết một số ngân hàng đã chủ động thích ứng chuyển đổi số, trong đó Agribank đào tạo kỹ năng số cho nhân viên qua hội thi “Agribanker làm chủ công nghệ”; Vietcombank hợp tác BCG, KPMG xây dựng khung năng lực, lương thưởng minh bạch; Techcombank đầu tư “Số hóa – Dữ liệu – Nhân tài”, áp dụng Agile, JobCat; VPBank triển khai “Home of Talents”, thu hút nhân tài trẻ qua GenNext, SME Trainee.
Tuy vậy, theo bà Hà sự chuyển mình về nhân lực chưa đồng đều.
TS. Nguyễn Thị Thu Hà - Giám đốc Trường Đào tạo cán bộ Agribank (Ảnh: Thời báo Ngân hàng)
Thách thức và cơ hội
Sự trỗi dậy của AI và tự động hóa đang tạo áp lực lớn lên thị trường lao động ngành ngân hàng. Nhiều vị trí lặp lại như giao dịch viên, kế toán sơ cấp đang được thay thế bằng robot, chatbot, hệ thống chấm điểm tín dụng tự động. Nhiều ngân hàng đã cắt giảm hàng nghìn nhân viên do không đáp ứng yêu cầu mới, đặt ra bài toán đào tạo lại (reskill) và nâng cao kỹ năng (upskill) để thích ứng.
Cùng lúc, ngành ngân hàng thiếu hụt nghiêm trọng nhân tài số, phải cạnh tranh gay gắt với các lĩnh vực công nghệ và fintech. Nhu cầu nhân sự chuyển dịch nhanh từ chuyên gia dữ liệu, kỹ sư AI sang an ninh mạng, trải nghiệm số, khiến đào tạo đại học và nội bộ phải liên tục cập nhật. Việc giữ chân nhân sự công nghệ cũng làm tăng mạnh chi phí vận hành.
Một thách thức khác là thay đổi văn hóa và quản trị con người. Từ mô hình phân cấp truyền thống, các ngân hàng phải chuyển sang cách làm việc linh hoạt, sáng tạo như Agile. Nếu tư duy số không lan tỏa trong tổ chức, chuyển đổi số khó thành công dù công nghệ hiện đại.
Ở một khía cạnh khác, bà Hà cho biết AI cũng mở ra nhiều cơ hội. Nhờ tự động hóa, nhân viên được giải phóng khỏi các tác vụ lặp lại để tập trung vào công việc có giá trị cao như tư vấn, phân tích, phát triển sản phẩm. Hàng loạt vị trí mới ra đời như chuyên gia dữ liệu, kỹ sư AI, chuyên viên trải nghiệm khách hàng, kiến trúc sư giải pháp số…, mang lại cơ hội nghề nghiệp và đãi ngộ tốt hơn.
Ngoài ra, môi trường làm việc số giúp nhân viên linh hoạt hơn, giảm khối lượng công việc thủ công, tăng cân bằng cuộc sống – công việc. Những ai biết tận dụng công nghệ và AI làm công cụ hỗ trợ sẽ trở thành lực lượng lao động giá trị cao trong kỷ nguyên mới.
