Cục Thuế (Bộ Tài chính) trong văn bản gửi báo chí mới đây cho biết trong hoạt động kinh doanh hằng ngày, không ít hộ kinh doanh vẫn xem việc lấy hóa đơn khi mua hàng hóa, dịch vụ là thủ tục rườm rà, không cần thiết.
Trên thực tế, việc yêu cầu và nhận hóa đơn đầu vào lại mang đến nhiều lợi ích thiết thực, giúp hộ kinh doanh bảo vệ quyền lợi chính đáng, phòng tránh rủi ro pháp lý và thể hiện sự chuyên nghiệp, minh bạch trong kinh doanh.
Hóa đơn đầu vào là chứng từ ghi nhận chi phí hợp lệ, giúp hộ kinh doanh hạch toán chính xác doanh thu, chi phí và nghĩa vụ thuế, đảm bảo việc kê khai và nộp thuế được minh bạch, công bằng. Đây cũng là bằng chứng pháp lý khi phát sinh tranh chấp về chất lượng hàng hóa, dịch vụ hoặc thanh toán, qua đó giúp bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của hộ kinh doanh.
Việc lấy và lưu giữ đầy đủ hóa đơn còn thể hiện tinh thần tuân thủ pháp luật, góp phần tạo dựng uy tín và tăng tính minh bạch trong hoạt động kinh doanh, từ đó xây dựng môi trường kinh doanh lành mạnh, bền vững.
Cục Thuế nhấn mạnh nếu hộ kinh doanh không lấy hóa đơn khi mua hàng sẽ đối mặt với nhiều rủi ro nghiêm trọng cả về pháp lý lẫn tài chính.
Trước hết, việc không có hóa đơn khiến hộ kinh doanh không chứng minh được nguồn gốc hợp pháp của hàng hóa khi cơ quan chức năng kiểm tra, dễ bị xem là đang kinh doanh hàng hóa không rõ nguồn gốc. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến uy tín mà còn tiềm ẩn nguy cơ bị tịch thu hàng hóa nếu không xuất trình được chứng từ hợp lệ.
Bên cạnh đó, khi không có hóa đơn, chi phí mua hàng sẽ không được ghi nhận hợp lệ, dẫn đến việc hộ kinh doanh không thể kê khai giảm trừ thuế hoặc xác định đúng lợi nhuận thực tế. Từ đó, họ có thể bị cơ quan thuế truy thu hoặc xử phạt hành chính vì kê khai không đúng quy định.
“Việc thường xuyên mua bán hàng hóa mà không lấy hóa đơn có thể làm phát sinh nghi ngờ về hành vi trốn thuế, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín và tính pháp lý trong hoạt động kinh doanh”, Cục Thuế cảnh báo.
Tiểu thương kinh doanh tại chợ truyền thống (Ảnh: Ngọc Linh).
Theo quy định tại Nghị định số 98/2020 về xử phạt vi phạm trong hoạt động thương mại và Nghị định số 125/2020 về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thuế và hóa đơn, hàng hóa không có hóa đơn, chứng từ hợp pháp sẽ bị xem là hàng hóa không rõ nguồn gốc, xuất xứ.
Tùy theo mức độ vi phạm, hộ kinh doanh có thể bị phạt hành chính, tịch thu hàng hóa, thậm chí bị truy cứu trách nhiệm hình sự nếu có dấu hiệu gian lận hoặc trốn thuế nghiêm trọng.
Chính vì vậy, việc yêu cầu, nhận và lưu giữ đầy đủ hóa đơn đầu vào khi mua hàng là biện pháp quan trọng để tự bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của hộ kinh doanh.
Từ năm 2026, các hộ kinh doanh đang nộp thuế theo phương pháp khoán sẽ phải chuyển sang hình thức kê khai hoặc có thể lựa chọn chuyển đổi thành doanh nghiệp nhỏ và vừa. Ngành thuế đặt mục tiêu đến ngày 1/1/2026, 100% hộ kinh doanh sẽ tự thực hiện việc khai và nộp thuế.
Ngoài ra, theo quy định tại Nghị định 70/2025, toàn bộ hộ kinh doanh có doanh thu trên 1 tỷ đồng thuộc diện sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền phải đăng ký và áp dụng hình thức này.
Thực hiện Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị, cơ quan thuế sẽ xóa bỏ hoàn toàn hình thức thuế khoán với hộ kinh doanh chậm nhất trong năm 2026, đồng thời mở rộng việc quản lý thuế thông qua hóa đơn điện tử.
Đại diện ngành thuế cho rằng đây là bước đi quan trọng nhằm giúp hộ kinh doanh phát triển theo hướng chuyên nghiệp, có điều kiện tiếp cận các chính sách hỗ trợ và nguồn lực để mở rộng hoạt động sản xuất, kinh doanh.
Theo Bộ Tài chính, đến cuối năm 2024, cả nước có khoảng 3,6 triệu hộ kinh doanh thuộc diện quản lý thuế, trong đó gần 2 triệu hộ đang nộp thuế khoán. Mức thuế khoán bình quân của mỗi hộ dao động từ 672.000 đến 700.000 đồng mỗi tháng - chỉ bằng một phần bảy so với mức đóng góp trung bình của hộ kinh doanh kê khai.
Năm 2024, tổng thu ngân sách Nhà nước từ nhóm hộ và cá nhân kinh doanh đạt khoảng 26.000 tỷ đồng, riêng nửa đầu năm nay ước tính mang lại hơn 17.000 tỷ đồng.
