Việc đo tốc độ di chuyển của Hệ Mặt Trời nghe có vẻ đơn giản, nhưng thực tế lại là một trong những thử thách lớn đối với hiểu biết của chúng ta về vũ trụ. Khi Hệ Mặt Trời lao đi, nó tạo ra một sự lệch nhẹ – giống như một “cơn gió ngược” – khiến các thiên hà ở xa xuất hiện nhiều hơn theo hướng di chuyển so với phía sau. Hiệu ứng này rất nhỏ và cần những phép đo cực kỳ tinh vi mới nhận ra được.
Các nhà thiên văn học đã xem xét tốc độ di chuyển của Hệ Mặt trời trong không gian. (Nguồn: CactiStaccicingCrane)
Nhà khoa học Lukas Böhme (Đại học Bielefeld, Đức) cùng nhóm nghiên cứu phân tích các thiên hà phát sóng vô tuyến mạnh. Khác với kính thiên văn quang học dễ bị bụi và khí che khuất, kính thiên văn vô tuyến có thể thu tín hiệu từ xa bất kể vật cản, giúp quan sát những thiên hà mà mắt thường không thể thấy.
Họ kết hợp dữ liệu từ ba hệ thống kính thiên văn vô tuyến, trong đó có LOFAR – mạng lưới trải rộng khắp châu Âu. Bộ dữ liệu này cho phép đếm số lượng thiên hà với độ chính xác cao. Nhóm cũng phát triển cách tính mới để xử lý việc nhiều thiên hà có cấu trúc phức tạp, từ đó cho ra kết quả thực tế hơn.
LOFAR 'superterp' – trung tâm của mạng kính thiên văn vô tuyến trải rộng khắp châu Âu, đặt tại Exloo, Hà Lan, chuyên thu thập tín hiệu từ vũ trụ xa xôi. (Nguồn: LOFAR)
Kết quả cho thấy sự phân bố các thiên hà không đều, rõ rệt hơn gấp 3,7 lần so với dự đoán từ mô hình vũ trụ chuẩn. Điều này dẫn đến hai khả năng: hoặc Hệ Mặt Trời thực sự đang di chuyển nhanh hơn nhiều so với tính toán trước đây, hoặc các thiên hà trong vũ trụ không phân bố đều như chúng ta từng nghĩ.
Giáo sư Dominik Schwarz, đồng tác giả nghiên cứu, nhận định: “Nếu Hệ Mặt Trời thực sự di chuyển nhanh như vậy, chúng ta cần phải xem lại những giả định cơ bản về cấu trúc lớn của vũ trụ.”
Phát hiện này cũng phù hợp với các nghiên cứu trước đó về quasar – lõi sáng của những thiên hà xa xôi – vốn cho thấy hiệu ứng tương tự trong dữ liệu hồng ngoại. Điều này chứng minh hiện tượng không phải là lỗi đo lường, mà là một đặc điểm thực sự của vũ trụ.
Nghiên cứu cho thấy những kỹ thuật quan sát mới có thể thay đổi cách chúng ta hiểu về vũ trụ, đồng thời nhắc nhở rằng vẫn còn rất nhiều điều chưa biết về vị trí của Hệ Mặt Trời trong không gian.
