Kể từ khi đại dịch COVID-19 bắt đầu, chúng ta thấy virus SARS-CoV-2 dường như thích những người nặng cân hơn. Một nghiên cứu trên tạp chí Obesity Reviews cho thấy người béo phì có khả năng nhiễm COVID-19 với triệu chứng nặng hơn 113% so với người bình thường. Họ cũng có tỷ lệ phải nhập phòng ICU (chăm sóc đặc biệt) cao hơn 74% và tỷ lệ tử vong cao hơn 48%.
Mặc dù những người béo phì cũng thường có nhiều bệnh lý nền đi kèm, nhưng các nhà khoa học ngày càng tìm thấy nhiều bằng chứng cho thấy nguy cơ mắc và tử vong vì COVID-19 của họ liên quan trực tiếp tới cân nặng.
Ngay cả những người trẻ tuổi thừa cân, chưa phát triển bệnh nền nào cũng có thể tử vong do COVID-19.
Giải thích điều này, một nghiên cứu đăng trên nền tảng trực tuyến BioRxiv mới đây đã chỉ ra sự hiện diện của virus SARS-CoV-2 trong tế bào mỡ và một số tế bào miễn dịch có trong mỡ cơ thể.
Tiến sĩ Catherine Blish, một giáo sư tại Trung tâm Y tế Đại học Stanford cho biết: "Sự lây nhiễm của virus corona vào mô mỡ có thể góp phần gây bệnh nặng. Chúng tôi đã tìm thấy các cytokine gây viêm, tương tự thứ được tìm thấy trong máu của những bệnh nhân mắc COVID-19. Chúng có thể đã được tạo ra để phản ứng với sự lây nhiễm của virus corona trong các mô mỡ".
Mối liên hệ giữa mô mỡ và hệ miễn dịch
Chất béo trong cơ thể từng được coi là chất trơ, một dạng chất tích trữ. Khi bạn ăn vào quá nhiều thức ăn, đặc biệt là đường, phần năng lượng không được sử dụng hết sẽ được chuyển thành mỡ cơ thể.
Nhưng bây giờ, các nhà khoa học đã biết mỡ không chỉ đơn giản là mô dự trữ. Nó còn tham gia vào các phản ứng sinh học trong cơ thể, tạo ra các hormone và protein của hệ thống miễn dịch và ảnh hưởng gián tiếp lên các tế bào và nhiều hệ cơ quan.
Mô mỡ từng được quan sát thấy có thể kéo dài một phản ứng viêm cấp độ thấp. Viêm là phản ứng của cơ thể đối với kẻ xâm lược, và đôi khi nó có thể mạnh mẽ đến mức có hại hơn có lợi. Ở đây, mô mỡ có thể kích hoạt chứng viêm mạn tính ngay cả khi cơ thể không hề có dấu hiệu nhiễm trùng.
Để biết lý do tại sao lại vậy, chúng ta phải nhìn vào cấu tạo của mô mỡ. Nó được hình thành chủ yếu bởi các tế bào chất béo hay còn gọi là adipocyte. Tuy nhiên, mô mỡ cũng chứa tiền tế bào mỡ, những tế bào khi trưởng thành có thể trở thành tế bào mỡ hoặc một số loại tế bào miễn dịch bao gồm đại thực bào.
Có thể sự lây nhiễm của virus vào tiền tế bào mỡ đã kích hoạt hiệu ứng viêm có hại của hệ miễn dịch. Để kiểm tra giả thuyết này, tiến sĩ Blish cùng với các đồng nghiệp tại Đại học Stanford đã thực hiện các thí nghiệm để xem liệu mô mỡ thu được từ bệnh nhân phẫu thuật béo phì có thể bị nhiễm virus SARS-CoV-2 hay không? Nếu có, họ sẽ theo dõi phản ứng của các loại tế bào khác nhau đối với hiệu ứng đó.
"Điểm mấu chốt là virus có thể lây nhiễm trực tiếp vào các tế bào mỡ. Và bất cứ điều gì xảy ra với mô mỡ sẽ không ở trong mô mỡ. Nó cũng ảnh hưởng đến các mô lân cận", Tiến sĩ Philipp Scherer, một nhà khoa học nghiên cứu về tế bào mỡ tại Trung tâm Y tế UT Southwestern ở Dallas cho biết.
Virus SARS-CoV-2 có thể làm tổ trong các tế bào mỡ
Thật vậy, trong nghiên cứu mới, các nhà khoa học phát hiện ra rằng bản thân các tế bào mỡ có thể bị nhiễm virus. Tuy nhiên, chúng không bị viêm nặng. Thay vào đó, một số đại thực bào trong mô mỡ sau đó sẽ bị nhiễm bệnh và chúng mới là thứ phát triển phản ứng gây viêm mạnh mẽ.
Lạ lùng nhất là các tiền tế bào mỡ không bị nhiễm virus nhưng chúng lại góp phần vào phản ứng gây viêm. Tiếp tục tìm hiểu lý do tại sao, các nhà nghiên cứu đã lấy mô mỡ từ cơ thể của những bệnh nhân Châu Âu tử vong vì COVID-19 và đem đi xét nghiệm. Họ phát hiện ra virus SARS-CoV-2 đã nhiễm vào mỡ nội tạng trong nhiều cơ quan khác nhau của những bệnh nhân này.
Đó có thể là dấu hiệu cho thấy mô mỡ đóng vai trò như một ổ chứa mầm bệnh, tiến sĩ Vishwa Deep Dixit, một giáo sư về y học so sánh và miễn dịch học tại Trường Y Yalecho, cho biết. Và điều này thì không có gì mới mẻ cho lắm.
Trước đây, mô mỡ đã được biết đến là nơi mà virus cúm và virus HIV ẩn náu. Trốn vào trong các mô này, virus có thể trốn tránh được hệ miễn dịch của con người và cả các biện pháp điều trị như thuốc kháng virus.
Bây giờ, nghiên cứu mới cho thấy virus SARS-CoV-2 dường như cũng có thể trốn tránh hệ thống phòng thủ của những người béo phì. Đó là bởi những người béo có rất nhiều chất béo làm nơi ẩn náu cho virus.
Tiến sĩ David Kass, một giáo sư tim mạch tại Viện Johns Hopkins cho biết: "Nếu bạn thực sự bị béo phì, chất béo sẽ trở thành cơ quan đơn lẻ lớn nhất trong cơ thể bạn. Virus corona có thể lây nhiễm và làm tổ trong cơ quan đó.
Cho dù chúng có làm tổn thương, giết chết mô mỡ hay trong trường hợp tốt nhất chỉ lấy mô mỡ là nơi để sinh sôi - điều đó không quan trọng. Quan trọng là những mô mỡ đã trở thành một loại hồ chứa cho virus".
Bởi vậy, khi phản ứng viêm xuất hiện, các cytokine thậm chí còn kích hoạt tình trạng viêm nhiều hơn và giải phóng các cytokine bổ sung. "Nó giống như một cơn bão hoàn hảo", tiến sĩ Kass nói.
Cũng vì lý do này, tiến sĩ Blish và các đồng nghiệp suy đoán rằng chất béo trong cơ thể là một phần nguyên nhân gây ra "chứng COVID kéo dài", khiến các bệnh nhân dù đã điều trị khỏi COVID nhưng vẫn bị mệt mỏi trong nhiều tuần, hoặc thậm chí nhiều tháng.
Giảm cân, bạn sẽ giảm được nguy cơ mắc COVID-19 triệu chứng nặng
Từ dữ liệu từ nghiên cứu mới, các nhà khoa học gợi ý người thừa cân và béo phì nên có kế hoạch giảm cân khi đại dịch vẫn đang tiếp tục hoành hành. Điều này không chỉ giúp họ phòng ngừa triệu chứng nặng khi nhiễm virus SARS-CoV-2, mà còn cải thiện được sức khỏe tổng thể.
Nghiên cứu cho thấy chỉ cần giảm 5-10% trọng lượng cơ thể đã có thể giúp giảm huyết áp, giảm chứng ngưng thở khi ngủ, giảm viêm nhiễm, giảm cholesterol 'xấu' gây bệnh tim mạch, giảm nguy cơ mắc bệnh tiểu đường và cả ung thư. Ngoài ra, cân nặng dư thừa cũng gây áp lực rất lớn lên các khớp, vì vậy giảm cân cũng có thể làm giảm nguy cơ viêm khớp.
Barry Popkin, một giáo sư dinh dưỡng tại Đại học Bắc Carolina ở Chapel Hill, người đã nghiên cứu nguy cơ của COVID-19 với người béo phì cho biết thêm: "Bài báo này là một lời cảnh tỉnh cho ngành y tế và sức khỏe cộng đồng, hối thúc họ nhìn sâu hơn vào các vấn đề của những người thừa cân và béo phì, cũng như các phương pháp điều trị và vắc-xin mà chúng ta đang tiêm cho họ".
Theo giáo sư Popkin, vì virus SARS-CoV-2 bây giờ được chứng minh có thể trốn trong mô mỡ, chúng ta cần phải nghiên cứu bệnh COVID-19 trên đối tượng là những người thừa cân và béo phì nói riêng để có được liều vắc-xin và thuốc điều trị tinh chỉnh riêng cho họ.
Đồng ý với ý kiến này, tiến sĩ Dixit cho biết các nhà khoa học có thể thử phát triển một phương pháp điều trị COVID-19 nhắm vào tế bào mỡ trong cơ thể: "Đó có thể là gót chân Achilles mà virus sử dụng để trốn tránh các phản ứng miễn dịch của cơ thể chúng ta".
Tham khảo Nytimes
