Khi nền kinh tế số tại Đông Nam Á đang phát triển mạnh mẽ, thì các nước trong khu vực, bao gồm Việt Nam, phải đối mặt với sự gia tăng đáng kể của các vụ lừa đảo và gian lận trực tuyến ngày càng tinh vi.
Theo Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (Bộ Công an)[1], tại Việt Nam, chỉ riêng trong năm 2024, các vụ lừa đảo trực tuyến đã gây thiệt hại hơn 12.000 tỷ đồng, với hơn 18.000 lượt phản ánh mỗi tháng. Từ đầu năm 2025 đến nay, đã có gần 1.500 vụ lừa đảo qua mạng được ghi nhận, gây thiệt hại hơn 1.660 tỷ đồng.
Trong bối cảnh đó, Quỹ Asean vừa chính thức công bố một sáng kiến mới nhằm phòng chống lừa đảo trong khu vực tại Hội nghị Thượng đỉnh Chống Lừa đảo Toàn cầu tại châu Á 2025 (Global Anti-Scam Summit – GASS) diễn ra ở Singapore.
Với khoản tài trợ trị giá 5 triệu USD từ Google.org, Quỹ Asean sẽ phối hợp cùng các đối tác triển khai chương trình tại 10 quốc gia thành viên ASEAN và Đông Timor, nhằm tăng cường khả năng ứng phó của cộng đồng trước các hình thức lừa đảo.
Tiến sĩ Piti Srisangnam, Giám đốc Điều hành Quỹ Asean, chia sẻ: “Các vụ lừa đảo không chỉ gây thiệt hại về mặt vật chất mà còn để lại những tổn thất tinh thần, khiến chúng ta đánh mất niềm tin, nhân phẩm và cơ hội.
Thông qua chương trình này, chúng tôi mong muốn trang bị cho người dân trong khu vực Asean và Đông Timor những kiến thức, công cụ cần thiết, đồng thời tiếp thêm cho họ sự tự tin để không trở thành nạn nhân của lừa đảo. Đây không chỉ là biện pháp phòng ngừa, mà còn là cách bảo vệ nền tảng xã hội của chúng ta trong kỷ nguyên số.”.
Tiến sĩ Piti Srisangnam, Giám đốc Điều hành Quỹ Asean (ngoài cùng bên trái) (Ảnh: Quỹ Asean)
Sáng kiến chống lừa đảo mới này trực tiếp giải quyết những thách thức xuyên biên giới thông qua sự phối hợp giữa các quốc gia, với trọng tâm là nâng cao nhận thức, giáo dục và trao quyền cho cộng đồng.
Chương trình sẽ tăng cơ hội tiếp cận các nguồn tài nguyên kiến thức phòng chống lừa đảo tới hơn 3 triệu người dân trong khu vực, trong đó có trò chơi giáo dục “Be Scam Ready” do Google phát triển, giúp người chơi rèn luyện kỹ năng nhận diện lừa đảo dựa trên lý thuyết “tiêm chủng thông tin” (inoculation theory).
Một trong những nội dung trọng tâm nữa của sáng kiến là chương trình đào tạo chuyên sâu cho 550.000 người dùng thông qua mạng lưới 2.000 chuyên gia đào tạo, nhằm huy động lực lượng thanh thiếu niên, phụ huynh, những nhà giáo dục và cả người cao tuổi trở thành tuyến đầu đối phó với các mối đe dọa trực tuyến.
Chương trình này được thiết kế để tiếp cận đến tất cả mọi người trong mọi môi trường và hoàn cảnh – từ lớp học, không gian sinh hoạt cộng đồng, không gian mạng, đến chính ngôi nhà của người dân các nước.
Thông qua các khóa đào tạo và công cụ được điều chỉnh phù hợp với văn hóa, ngôn ngữ và những tình huống lừa đảo thực tế tại từng quốc gia, chương trình đề ra mục tiêu rõ ràng: trang bị cho người dân kỹ năng, mang lại sự tự tin và sự hỗ trợ cần thiết để tự bảo vệ mình và những người thân yêu trước các chiêu trò lừa đảo trực tuyến.
Ông Wilson White, Phó Chủ tịch phụ trách Quan hệ Chính phủ và Chính sách công, Khu vực châu Á – Thái Bình Dương của Google cũng góp lời: “Lừa đảo đang là thách thức nghiêm trọng đối với các quốc gia trên khắp khu vực Đông Nam Á, gây ra những thiệt hại tài chính đáng kể trong khu vực.
Vì vậy, chúng tôi rất vui khi được đồng hành cùng Quỹ Asean trong sáng kiến chống lừa đảo mới này. Chúng tôi tin rằng cách tiếp cận toàn xã hội – với sự tham gia của Chính phủ, doanh nghiệp và tổ chức xã hội, sẽ giúp trao quyền cho cộng đồng, củng cố kiến thức, năng lực về kỹ thuật số một cách bền vững và xây dựng không gian mạng an toàn, đáng tin cậy hơn cho hàng triệu người dùng trong khu vực.”.
Nền kinh tế số của khu vực được dự báo sẽ chạm mốc 1.000 tỷ USD vào năm 2030. Và sáng kiến này được kỳ vọng sẽ là một bước đi quan trọng, góp phần kiến tạo một tương lai số an toàn và bền vững cho tất cả người dân trong khu vực Asean.
