Trong 50 năm đổi mới và phát triển, Việt Nam chuyển mình từ nền kinh tế bao cấp sang hội nhập toàn cầu. Đại hội VI năm 1986 của Đảng mở ra kỷ nguyên đổi mới, chuyển sang nền kinh tế thị trường định hướng XHCN. Những năm 1990, Việt Nam bắt đầu mở cửa, thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) và cải cách tài chính, tạo nền tảng tăng trưởng.
Trong giai đoạn này, Việt Nam gia nhập ASEAN và ký hiệp định thương mại đưa đến kết quả gia nhập Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) năm 2007.
Giai đoạn từ năm 2010 tới nay, Việt Nam đẩy mạnh công nghiệp hóa, chuyển đổi số và ký hiệp định thương mại tự do (FTA) với các nền kinh tế mạnh trên toàn thế giới. Trong 5 năm gần đây, Việt Nam định hướng tự lực, tự cường là chiến lược xuyên suốt, thúc đẩy phát triển bền vững và nâng cao năng lực nội tại…
Công ty nghiên cứu và sản xuất VinSmart (Khu Công nghệ cao Hòa Lạc, Hà Nội)
Ảnh: Hoàng Trọng Quỳnh
Việt Nam cũng đang hòa mình vào làn sóng khoa học công nghệ trên thế giới. Đảng và Nhà nước đã xác định thông qua những định hướng của Tổng Bí thư Tô Lâm về "thế giới đang bước vào thời kỳ phát triển đột phá "chưa từng có" về công nghệ và khoa học kỹ thuật. Sự phát triển nhanh chóng và mạnh mẽ của trí tuệ nhân tạo, công nghệ sinh học, dữ liệu lớn và tự động hóa đang định hình mạnh mẽ, nhanh chóng cách thức làm việc, sinh hoạt và giao tiếp toàn cầu".
Cũng như trong quá khứ, các nhà khoa học Việt Nam chính là những chiến sĩ trong kỷ nguyên vươn mình khoa học công nghệ. Đơn cử như TS Nguyễn Quang Như Quỳnh, Khoa Khoa học - Công nghệ tiên tiến (Trường ĐH Bách khoa, ĐH Đà Nẵng), người giảng viên tâm huyết với hoạt động hỗ trợ khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo tại Đà Nẵng từ năm 2016. Chị là người đồng thực hiện
2 chương trình hỗ trợ khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo là cuộc thi "Khởi nghiệp công nghệ trong sinh viên" do Hội Sinh viên Việt Nam - ĐH Đà Nẵng tổ chức thường niên từ năm 2021 và chương trình ươm tạo cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME) và dự án khởi nghiệp.
TS Quỳnh đã 2 lần được nhận bằng khen của Chủ tịch UBND TP.Đà Nẵng dành cho cá nhân có thành tích xuất sắc trong hoạt động khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo của thành phố. Với tinh thần kiến tạo và dấn thân, các chuyên gia và giảng viên như TS Quỳnh đang thúc đẩy ứng dụng công nghệ vào phát triển sản phẩm khởi nghiệp, góp phần đào tạo thế hệ trẻ với tinh thần doanh chủ bản lĩnh, sáng tạo, đưa khoa học công nghệ vào thực tiễn để phát triển đất nước.
Những chuyên gia này chính là một trong những lực lượng nòng cốt trong hệ sinh thái khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo, là cầu nối quan trọng giữa chiến lược quốc gia và hành động thực tế nhằm hiện thực hóa kỳ vọng và chỉ đạo của Đảng, Nhà nước đối với tuổi trẻ.
Các chiến sĩ tri thức không những thúc đẩy mà còn trực tiếp tham gia nghiên cứu và ứng dụng những sản phẩm khoa học công nghệ phục vụ cho cuộc sống. Năm 2018, khi trí tuệ nhân tạo (AI), Big data còn là khái niệm không mới nhưng vẫn quá xa xỉ với hệ thống y tế Việt Nam, PGS-TS-BS Bùi Mỹ Hạnh, Giám đốc Trung tâm phát triển Chương trình đào tạo ĐH Y Hà Nội, đã cùng những y bác sĩ trẻ, mới ra trường phá bỏ rào cản công nghệ và tư duy "sợ AI lấy mất việc".
Sinh viên nghiên cứu khoa học
Ảnh: Ngọc Thắng
Bằng nghị lực thép của một nhà khoa học, PGS-TS-BS Bùi Mỹ Hạnh cùng các cộng sự biến máy đo loãng xương thành "trợ lý AI" thông minh: Từ 15 phút chờ đợi căng thẳng, giờ đây bệnh nhân chỉ cần 30 giây để nhận kết quả chuẩn xác qua hệ thống xử lý dữ liệu tự động.
Không dừng lại ở con số ấn tượng 30 giây, công trình này là bản hòa ca giữa trí tuệ và tấm lòng của người thầy thuốc: Thuật toán AI không chỉ giúp tiết kiệm 80% tổng chi phí đo mật độ xương mà còn phát hiện sớm nguy cơ gãy xương, phát hiện những ai thực sự cần đi làm xét nghiệm này, kể cả ở những nơi không có máy đo mật độ xương, mang lại món quà thời gian vô giá cho hàng triệu bệnh nhân. Như lời Tổng Bí thư Tô Lâm: "Tri thức sâu rộng phải song hành với khát vọng dân tộc", hành trình gần 10 năm nghiên cứu không ngừng nghỉ của nữ PGS chính là minh chứng sống về trí tuệ Việt tỏa sáng giữa thời đại 4.0.
Trong khi đó, startup AI Hay chọn lựa trở thành bệ phóng và nguồn cảm hứng cho thế hệ trẻ Việt Nam trong nền kinh tế tri thức và khoa học công nghệ của tương lai. AI Hay, nền tảng AI thuần Việt, ra mắt năm 2024, nhanh chóng trở thành ứng dụng AI phổ biến nhất tại Việt Nam với hơn 10 triệu lượt tải.
TS Nguyễn Thọ Chương, Giám đốc công nghệ AI Hay, khẳng định sứ mệnh phổ cập AI, đặc biệt là trong giáo dục. AI Hay không chỉ cung cấp thông tin chính xác mà còn hỗ trợ học tập như một "gia sư" cá nhân. Startup này đã vượt qua nhiều thử thách, được nhận hỗ trợ từ Amazon và NVIDIA.
Trong tương lai, AI Hay đặt mục tiêu trở thành công cụ tìm kiếm phổ biến của người Việt, cạnh tranh với Google trong thị trường nội địa. Thành công ban đầu của AI Hay cũng là minh chứng rõ nét như Tổng Bí thư Tô Lâm đã chia sẻ và khuyến khích mỗi thanh niên, mỗi trí thức trong nền kinh tế khoa học công nghệ đều có khả năng, cơ hội tự khẳng định mình và dân tộc Việt Nam trên đại dương toàn cầu.
Khoa học công nghệ ngày nay phát triển với tốc độ cấp số nhân, cho phép mọi cá nhân nếu có giấc mơ lớn - hành động lớn và tầm nhìn lớn đều có thể hiện thực hóa khát vọng giúp Việt Nam tự lực tự cường về khoa học công nghệ.
TS Nguyễn Quang Như Quỳnh dấn thân với giấc mơ lớn về kiến tạo nguồn nhân lực khoa học công nghệ cho Đà Nẵng và đất nước. PGS-TS-BS Bùi Mỹ Hạnh hiện thực hóa hành động lớn mang AI hỗ trợ ngành y tế trong một lĩnh vực chuyên khoa, mang lại giá trị cho nhiều người. TS Nguyễn Thọ Chương sáng lập khởi nghiệp AI với tầm nhìn lớn muốn kiến tạo nền tảng AI cho cả dân tộc Việt Nam.
Trong kỷ nguyên vươn mình mạnh mẽ của đất nước, mỗi người Việt Nam cần có tư duy lớn hơn nữa trong vai trò và vị trí hiện tại của mình, trở thành một phần không thể thiếu trong hành trình dựng xây tương lai. Các trí thức trong mọi lĩnh vực khoa học công nghệ cần thắp sáng ngọn lửa nhiệt huyết với giấc mơ lớn, nuôi dưỡng giá trị với hành động lớn và cuối cùng là kiến tạo tương lai khi sở hữu tầm nhìn lớn.
Chỉ khi đó, chúng ta mới có thể cùng nhau đưa con tàu Việt Nam vững vàng tiến ra biển lớn, hội nhập sâu sắc vào dòng chảy tri thức và công nghệ toàn cầu trong 50 năm tới.
