Giá căn hộ tăng gấp 3 nhờ tuyến metro số 1
Sáng nay (19/11), hội thảo về Hành trình hiện thực hóa đô thị TOD Việt Nam được phối hợp tổ chức giữa DKRA Group và Hiệp hội Bất động sản Việt Nam.
Nói tại hội thảo, ông Võ Huỳnh Tuấn Kiệt - Giám đốc Bộ phận Tiếp thị dự án nhà ở CBRE Việt Nam - nói căn hộ dọc metro số 1 Bến Thành - Suối Tiên đã tăng giá mạnh sau khi tuyến này đi vào vận hành. Mức độ tăng giá phổ biến khoảng 20-50%, một số dự án nằm gần nhà ga thậm chí tăng tới 150-200%.
Giá căn hộ dọc tuyến metro số 1 tăng mạnh (Nguồn: CBRE).
Nhìn rộng ra câu chuyện thế giới, một số thị trường tương đồng như Singapore, Hong Kong, Seoul, Bangkok đều có giá căn hộ tăng cao sau khi vận hành tuyến metro. Lúc này, TOD (Transit-Oriented Development, mô hình phát triển đô thị nén, mật độ cao, đa chức năng xung quanh các nhà ga) được nhìn nhận đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển quy hoạch đô thị và quy hoạch dự án.
Ông Kiệt cho rằng có nhiều yếu tố tác động tới giá trị bất động sản quanh TOD, gồm tiết kiệm thời gian di chuyển; tiếp cận mọi dịch vụ mà không cần dùng xe; cho phép xây dựng mật độ cao, giúp chủ đầu tư tối ưu hóa lợi nhuận; giá trị thương mại cao từ khách bộ hành; giảm nhu cầu và chi phí vận hành xe cá nhân...
Vị này cũng nói thêm sự thành công của mô hình TOD đến từ nhiều yếu tố, bao gồm pháp lý, nguồn vốn, thu hút đầu tư tư nhân và kết nối hoàn chỉnh. Trong đó, quy hoạch 1/500 phải công khai, minh bạch trước khi kêu gọi đầu tư để ngăn chặn đầu cơ; cần vốn giải phóng mặt bằng tạo quỹ đất sạch; môi trường pháp lý rõ ràng để thu hút nhà đầu tư có năng lực và tiềm lực tài chính...
Đặc biệt, ông Kiệt nhấn mạnh tới mô hình TOD phải thực sự hoàn chỉnh, đưa nhiều mô hình sản phẩm thương mại vào kinh doanh kết hợp với nhà ga; cần vỉa hè, cầu đi bộ kết nối để người dân có thể một bước tiếp cận nhà ga thay vì phải dùng các phương tiện cá nhân làm trung chuyển.
Ông cho rằng việc giá căn hộ dọc tuyến metro số 1 tăng cho thấy người dân sẵn sàng chấp nhận trả mức cao hơn để sử dụng và trải nghiệm những tiện ích từ hệ thống giao thông công cộng. Tiềm năng từ TOD khá rõ nên các doanh nghiệp cũng sẵn sàng chuẩn bị quỹ đất, mô hình phát triển dự án dọc các tuyến metro. Thậm chí nhiều chủ đầu tư lớn còn chủ động đề xuất làm các tuyến metro gắn với phát triển đô thị.
Ông Phạm Lâm - Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng giám đốc DKRA Group - nói xu hướng đô thị trong tương lai bắt buộc phải dịch chuyển sang mô hình TOD, giúp người dân tiếp cận nơi ở - làm việc trong phạm vi rộng hơn, thậm chí ở bán kính 50-200km quanh khu vực trung tâm mà không phụ thuộc vào phương tiện cá nhân.
Mô hình TOD không chỉ giảm áp lực giao thông, hạn chế ô nhiễm mà còn tạo ra một lối sống mới cho cư dân đô thị. Trong bối cảnh giá nhà ngày càng tăng và người dân khó tiếp cận nhà ở, ông nhấn mạnh quy hoạch và hạ tầng giao thông sẽ giữ vai trò quan trọng trong việc mở rộng không gian phát triển và cải thiện khả năng sở hữu nhà.
Làm sao để vận hành TOD hiệu quả?
Nêu quan điểm, TSKH. KTS Ngô Viết Nam Sơn nói 10 chiến lược quy hoạch theo mô hình TOD nhằm tạo động lực tăng trưởng mới cho các đô thị Việt Nam.
Theo đó, hệ sinh thái TOD cần được hình thành cho mọi nhóm đối tượng, đồng thời quy hoạch phải được tích hợp đa ngành ngay từ giai đoạn đầu. Chuyên gia nhấn mạnh vai trò của hợp tác công - tư, cũng như yêu cầu hoàn thiện khung pháp lý cho việc lập kế hoạch tạo ngân sách từ quỹ đất TOD.
Bên cạnh đó, chiến lược cũng đặt trọng tâm vào mô hình quản lý xây dựng và vận hành gắn với hệ thống giao thông và đô thị TOD phù hợp; phát triển môi trường thân thiện - ứng dụng điều kiện làm việc TOD cho người đi bộ; tích hợp chiếu sáng cộng đồng trên các tuyến; ứng dụng công nghệ thông minh và tăng cường vai trò doanh nghiệp metro.
Các định hướng khác bao gồm phát triển linh hoạt theo từng giai đoạn và kết nối liên vùng theo mô hình TOD đa cực, đa trung tâm nhằm bảo đảm tính đồng bộ và hiệu quả khai thác của toàn hệ thống.
Ông Ngô Viết Nam Sơn cho rằng Việt Nam chưa có mô hình TOD thực sự (Ảnh: Nam Anh).
Dù TOD đã được đề cập suốt 1-2 thập kỷ trên thế giới nhưng tại Việt Nam, ông Nam Sơn cho biết đến năm 2022 mô hình này mới chính thức được đưa vào hệ thống quy hoạch quốc gia. So với nhiều quốc gia trong khu vực, Việt Nam vẫn còn khá thiếu kinh nghiệm, mới chỉ có khoảng 3 năm tiếp cận bài bản và đến nay chưa hình thành khu đô thị TOD đúng nghĩa.
Theo chuyên gia, Việt Nam chưa có khu đô thị TOD thực sự. Nhiều người lầm tưởng tuyến metro số 1 Bến Thành - Suối Tiên đã hoàn thiện nhưng thực tế vẫn còn khoảng 2/3 đoạn tuyến chưa được triển khai đầy đủ. Vì vậy, kỳ vọng ông Sơn đặt ra là phải chuẩn bị song song: vừa hoàn thiện tuyến số 1 đúng chuẩn TOD, vừa xây dựng kế hoạch tham vọng cho mạng lưới 10 tuyến metro trong vòng 10 năm tới.
Chuyên gia giải thích dọc tuyến metro số 1 đã xuất hiện một vài dự án đầu tư theo mô hình TAD (phát triển lân cận tuyến giao thông), nhưng vẫn chưa chạm tới chuẩn TOD thực thụ. TOD đòi hỏi người dân có thể bước xuống tàu và đi bộ đến các chức năng thiết yếu: dịch vụ thương mại, cửa hàng, khu mua sắm, bệnh viện… Nghĩa là “Transit” mới chỉ hoàn thành, còn “OD” - các chức năng đô thị trong vùng ảnh hưởng của TOD – gần như chưa được định hình.
Theo đánh giá của ông Sơn, 2/3 chặng đường còn lại để hình thành TOD đúng nghĩa chính là khả năng thuyết phục được hàng trăm nghìn cư dân chuyển về sinh sống, làm việc, học tập... quanh các ga metro. Khi đó, lưu lượng giao thông nội đô mới có thể giảm đáng kể, tạo ra tác động tích cực đến toàn bộ cấu trúc đô thị.
Ông Sơn còn nhấn mạnh, cốt lõi của phát triển đô thị theo mô hình TOD nằm ở việc đổi mới tư duy. Nếu trước đây, các dự án metro được quy hoạch rồi mới kêu gọi đầu tư, xác định vùng ảnh hưởng hay định giá đất, thì cách tiếp cận này đã không còn phù hợp. Mô hình TOD đòi hỏi sự tham gia đa ngành và hợp tác công – tư ngay từ bước đầu tiên.
Ông cho rằng nhiều quy hoạch metro hiện nay được xây dựng trước cả khi TOD được đưa vào chủ trương quốc gia năm 2022. Nếu tiếp tục dựa trên những bản quy hoạch cũ này, các đô thị rất khó tạo ra lợi thế cạnh tranh, thậm chí có nguy cơ tụt hậu. Vì vậy, điều quan trọng là phải xem xét điều chỉnh hướng tuyến, vị trí nhà ga và các thông số cấu trúc đô thị ngay từ giai đoạn quy hoạch chi tiết.
Trong cách tiếp cận mới, nhà đầu tư chiến lược cần tham gia từ đầu để cùng Nhà nước thiết kế mô hình phát triển phù hợp. Khu vực công đảm nhiệm xây dựng khung chính sách, còn khu vực tư cung cấp nguồn lực tài chính, trên cơ sở có cơ chế minh bạch về khả năng sinh lời và phân chia lợi ích. Đây được xem là điều kiện tiên quyết để hình thành hệ sinh thái TOD đúng nghĩa và thu hút được dòng vốn dài hạn.
