"Hiện theo tôi biết thì không phải công ty nào cũng thành lập công đoàn cơ sở. Vậy nếu không có thì doanh nghiệp có phải đóng công đoàn phí không? Mức đóng là bao nhiêu tiền? Có được miễn giảm nếu doanh nghiệp gặp khó khăn?".
Đây là thắc mắc của chị Hồng Lam (ở TP.HCM), bạn đọc Báo Thanh Niên, về việc thu công đoàn phí với những doanh nghiệp không có công đoàn cơ sở.
Luật sư tư vấn
Đối với câu hỏi này, luật sư Trương Văn Tuấn (Đoàn luật sư TP.HCM) trả lời là "có".
Cụ thể, căn cứ theo khoản 2 điều 26 luật Công đoàn 2012 (còn hiệu lực đến hết ngày 30.6.2025) và điều 4 Nghị định 191/2013 của Chính phủ, thì đối tượng đóng kinh phí công đoàn bao gồm mọi doanh nghiệp, tổ chức sử dụng lao động, không phân biệt đã có hay chưa có tổ chức công đoàn cơ sở, bao gồm:
1. Cơ quan nhà nước (kể cả UBND xã, phường, thị trấn), đơn vị thuộc lực lượng vũ trang nhân dân.
2. Tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức chính trị xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp.
3. Đơn vị sự nghiệp công lập và ngoài công lập.
4. Doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế thành lập, hoạt động theo luật Doanh nghiệp, luật Đầu tư.
5. Hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã thành lập, hoạt động theo luật Hợp tác xã.
6. Cơ quan, tổ chức nước ngoài, tổ chức quốc tế hoạt động trên lãnh thổ Việt Nam có liên quan đến tổ chức và hoạt động công đoàn, văn phòng điều hành của phía nước ngoài trong hợp đồng hợp tác kinh doanh tại Việt Nam có sử dụng lao động là người Việt Nam.
7. Tổ chức khác có sử dụng lao động theo quy định của pháp luật về lao động.
Như vậy, nói cách khác, việc chưa có công đoàn cơ sở không phải là căn cứ để miễn đóng kinh phí công đoàn.
Do đó, Công ty FDI (có vốn đầu tư nước ngoài), tư nhân, Nhà nước hay cổ phần dù chưa thành lập công đoàn nội bộ vẫn phải thực hiện nghĩa vụ trích nộp 2% quỹ lương cho tổ chức công đoàn theo quy định.
Quy định mới về miễn, giảm, tạm dừng đóng công đoàn phí
Trước năm 2024, pháp luật không có quy định miễn, giảm tiền kinh phí công đoàn chỉ vì lý do doanh nghiệp chưa có công đoàn cơ sở.
Hiện doanh nghiệp chưa thành lập công đoàn cơ sở cũng phải đóng kinh phí công đoàn
ẢNH: NHẬT THỊNH
Tuy nhiên, luật Công đoàn (sửa đổi) năm 2024 (có hiệu lực từ ngày 1.7.2025) đã bổ sung một số trường hợp được miễn, giảm hoặc tạm dừng đóng kinh phí công đoàn trong những tình huống đặc thù. Luật mới cũng giao Chính phủ quy định chi tiết các trường hợp này sau khi thống nhất với Tổng liên đoàn Lao động Việt Nam.
Theo điều 30 của luật Công đoàn 2024, đối tượng được miễn, giảm, tạm dừng đóng kinh phí công đoàn gồm:
1. Doanh nghiệp, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã thực hiện giải thể, phá sản theo quy định của pháp luật thì được xem xét miễn số tiền chưa đóng kinh phí công đoàn.
2. Doanh nghiệp, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã gặp khó khăn vì lý do kinh tế hoặc bất khả kháng thì được xem xét giảm mức đóng kinh phí công đoàn.
3. Trường hợp doanh nghiệp, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã gặp khó khăn phải tạm dừng sản xuất, kinh doanh dẫn đến việc không có khả năng đóng kinh phí công đoàn thì được xem xét tạm dừng đóng kinh phí công đoàn trong thời gian không quá 12 tháng.
Hết thời hạn tạm dừng đóng, doanh nghiệp, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã tiếp tục đóng kinh phí công đoàn và đóng bù kinh phí công đoàn cho thời gian tạm dừng đóng. Thời hạn đóng bù chậm nhất là ngày cuối cùng của tháng tiếp theo tháng kết thúc việc tạm dừng đóng. Số tiền đóng bù bằng số tiền phải đóng của những tháng tạm dừng đóng.
4. Chính phủ thống nhất với Tổng liên đoàn Lao động Việt Nam quy định về việc miễn, giảm, tạm dừng đóng kinh phí công đoàn; quy định chi tiết các nội dung khác của điều này.
Tóm lại, theo luật sư Trương Văn Tuấn, việc không có công đoàn cơ sở không phải là căn cứ để được miễn đóng kinh phí công đoàn. Doanh nghiệp vẫn phải đóng 2% kinh phí công đoàn theo luật định.
Chỉ trong một số trường hợp đặc biệt (giải thể, phá sản hoặc khó khăn nghiêm trọng) thì doanh nghiệp mới có thể được xem xét miễn, giảm hoặc hoãn nghĩa vụ đóng kinh phí công đoàn, theo quy định mới của luật Công đoàn 2024 và văn bản hướng dẫn sắp tới.
