Nguyên cớ nổ ra Freedom Convoy
Hàng nghìn người lái xe tải đang tham gia vào cái gọi là "Đoàn xe Tự do" (Freedom Convoy), chống lại lệnh liên quan đến vắc-xin buộc tất cả những người lái xe tải Canada qua biên giới Mỹ-Canada phải được tiêm phòng đầy đủ hoặc phải cách ly tại nhà của họ trong hai tuần khi họ trở về.
Luật lệ này có hiệu lực vào giữa tháng 1 ở Canada và ngày 22/1 ở Hoa Kỳ. Bộ An ninh Nội địa Hoa Kỳ hiện yêu cầu những người không phải là công dân nhập cảnh vào Hoa Kỳ qua các cửa khẩu biên giới hoặc bến phà dọc theo biên giới phía bắc và phía nam của Hoa Kỳ phải tiêm phòng đầy đủ vắc-xin chống Covid-19.
Trước khi có lệnh này, những người lái xe tải được miễn yêu cầu về vắc-xin và được phép qua biên giới, đôi khi được kiểm tra việc có mắc Covid-19 hay không, ngay cả trong thời gian 18 tháng mà biên giới bị đóng cửa không cho phép lưu thông. Những người lái xe tải được coi là yếu tố quan trọng để duy trì chuỗi cung ứng hoạt động bình thường.
Theo chính phủ Canada, gần 90% người lái xe tải ở Canada đã được tiêm phòng đầy đủ và đủ điều kiện để đi qua biên giới. Vì vậy, những người lái xe tải phản đối đại diện cho "thiểu số", Thủ tướng Canada Justin Trudeau cho biết, đồng thời nói thêm rằng chính phủ của ông không mong đợi việc bắt buộc tiêm vắc-xin sẽ ảnh hưởng đáng kể đến chuỗi cung ứng.
Các cuộc biểu tình đã leo thang như thế nào?
Freedom Convoy đã bắt đầu cuộc biểu tình vào tháng Giêng tại các tỉnh phía Tây của Canada, với mục tiêu đến thủ đô Ottawa, và tiếp tục biểu tình cho đến khi lệnh liên quan đến vắc-xin được dỡ bỏ.
Trên hành trình xuyên quốc gia của mình, cuộc biểu tình đã thu hút sự ủng hộ của hàng nghìn người Canada, thậm chí có cả một số người đã được tiêm phòng đầy đủ, những người nói rằng họ muốn bỏ tất cả các biện pháp phòng ngừa Covid-19, bao gồm lệnh đeo khẩu trang, lệnh đóng cửa và hạn chế tụ tập.
Một đoàn xe lớn, ồn ào, bao gồm hàng trăm xe tải và các phương tiện khác, đã đổ bộ xuống Ottawa ngày 29/1. Kể từ đó, họ đã làm ùn tắc giao thông và thường xuyên bấm còi inh ỏi. Các quan chức sân bay cho biết những người biểu tình với hơn 60 phương tiện cũng đã làm gián đoạn giao thông tại Sân bay Quốc tế Ottawa hôm thứ Năm, vòng quanh các nhà ga đến và đi.
Tại một số thành phố và thị trấn lớn khác của Canada, đám đông biểu tình nổi lên vào cuối tuần đầu tiên của tháng Hai với hàng trăm xe tải và hàng nghìn người biểu tình. Các cuộc biểu tình cũng diễn ra ở Toronto, thành phố Quebec, Vancouver và Winnipeg.
Trong khi đó, thứ Sáu đánh dấu ngày thứ năm những người biểu tình cản trở lối vào Cầu Ambassador, nối liền Detroit và Windsor, Ontario - giao lộ quốc tế nhộn nhịp nhất ở Bắc Mỹ.
Ngoài ra, sự kết hợp giữa xe sơ mi rơ moóc và thiết bị nông nghiệp đã đóng cửa lối đi qua biên giới nối Emerson, Manitoba và Pembina, Bắc Dakota, theo Cảnh sát Hoàng gia Canada ở Manitoba. Một tuyến giao thương quan trọng là Coutts giữa Alberta và Montana cũng đã bị chặn.
Ảnh hưởng của cuộc biểu tình lên Canada
Các cuộc phong tỏa đã làm chậm sự vận chuyển hàng hóa và gây ra các vấn đề sản xuất tại các nhà máy sản xuất ô tô dọc biên giới. Ford, General Motors và Stellantis đều đã thông báo về các vấn đề sản xuất ô tô tại Canada.
Cầu Ambassador "quá thiết yếu đối với cả hai nền kinh tế quốc gia của chúng tôi, và ... giúp đặt rất nhiều bánh mì trên bàn cho các gia đình của chúng tôi ở cả hai bên biên giới," Windsor, Ontario, Thị trưởng Drew Dilkens nói với CNN trong tuần này.
Ở Ottawa, người dân và các nhà cung cấp dịch vụ ở trung tâm thành phố cảm thấy như đang trở thành con tin trong một thành phố bị bao vây, họ nói với CNN. Hầu hết các doanh nghiệp trên địa bàn đã buộc phải đóng cửa, bao gồm cả một trung tâm mua sắm lớn bên cạnh địa điểm biểu tình.
Hàng chục xe tải vẫn nằm trong trung tâm thành phố Ottawa, điều mà các quan chức địa phương đã mô tả là một "sự chiếm đóng". Cảnh sát trưởng gọi đó là "bất hợp pháp", vì thiệt hại tài sản, trộm cắp và hành vi bất lương đã được báo cáo, cùng với hàng trăm tội ác vì thù ghét đã bị cáo buộc. Cảnh sát cho biết hôm thứ Năm đã nhận được khoảng 1.000 cuộc gọi liên quan đến cuộc biểu tình và 25 vụ bắt giữ.
Một thẩm phán trong tuần này đã ký một lệnh tạm thời ngăn cản những người biểu tình ở Ottawa sử dụng còi trong các cuộc biểu tình của họ, các tài liệu của tòa án cho thấy.
Tại Windsor, Thị trưởng Dilkens đã bảo đảm một lệnh của tòa án vào thứ Sáu để giúp chấm dứt việc phong tỏa Cầu Ambassador. Lệnh này sẽ cung cấp cho cảnh sát thêm quyền lực để chấm dứt cuộc biểu tình đang diễn ra vào tối nay, sau khi tạo cơ hội cho những người biểu tình dọn dẹp khu vực, Chánh án Geoffrey Morawetz cho biết.
Tại một thời điểm trong phiên điều trần, khi trả lời luật sư đại diện cho những người biểu tình, Chánh án Morawetz cho biết những người biểu tình đòi tự do dẫn đến việc nhiều người khác trong xã hội trực tiếp mất đi tự do. Ông nói: "Chúng tôi đang phải tìm cách giải quyết việc thiệt hại hàng triệu đô la mỗi ngày.
Thủ tướng Justin Trudeau đã nói gì về tất cả những điều này?
Trudeau, người đã được tiêm chủng đầy đủ và thêm mũi tiêm tăng cường, cho biết những người biểu tình không đại diện cho đại đa số người dân Canada, khoảng 80% trong số họ đã chọn tiêm chủng đầy đủ. Hầu hết mọi người tin rằng các hạn chế về y tế công cộng sẽ cứu được nhiều sinh mạng, Thủ tướng nói.
Ông kêu gọi những người biểu tình đậu xe tải ngay bên ngoài tòa nhà quốc hội hôm thứ Hai để kết thúc cuộc biểu tình của họ. "Các cá nhân đang cố gắng phong tỏa nền kinh tế của chúng ta, nền dân chủ của chúng ta và cuộc sống hàng ngày của đồng bào chúng ta. Chuyện này phải dừng lại", Trudeau nói trong cuộc tranh luận khẩn cấp ở Ottawa đánh dấu lần xuất hiện đầu tiên trước công chúng của ông kể từ khi tự cách ly vì ông và một số thành viên trong gia đình nhiễm Covid-19.
Thủ tướng thừa nhận rằng những người biểu tình có quyền nói lên mối quan tâm của họ nhưng cư dân không đáng bị quấy rối trong chính khu dân cư của mình.
"Đại dịch này đã khiến tất cả người dân Canada bị cuốn vào, nhưng người dân Canada biết cách vượt qua nó bằng cách tiếp tục lắng nghe theo khoa học, tiếp tục dựa vào nhau, tiếp tục sát cánh vì nhau", Trudeau nói sau khi nhấn mạnh rằng người dân Canada đã quá mệt mỏi với hạn chế y tế liên quan đến Covid-19.
Vào thứ Năm, Thủ tướng đã sử dụng ngôn từ mạnh mẽ hơn trong một loạt các tweet: "Các cuộc phong tỏa và chiếm đóng bất hợp pháp đang diễn ra trên khắp đất nước ... đang gây hại cho những cộng đồng đang sinh sống ở nơi mà họ đang biểu tình. Và họ đang làm tổn hại đến việc làm, doanh nghiệp và nền kinh tế nước ta. "
Khoảng 80% người Canada được tiêm chủng. Tại sao vẫn có những người tức giận như vậy?
Theo chính phủ Canada, cứ 5 người Canada thì có 4 người đã được tiêm chủng. Tuy nhiên, các chính quyền cấp tỉnh và chính phủ liên bang đã thực thi các lệnh khác nhau về vắc-xin, châm ngòi cho những người phản đối chính trị và sự mệt mỏi của những người khác khi đại dịch chạm mốc hai năm.
Ở cấp liên bang và cấp tỉnh, Canada đã thực thi một số biện pháp Covid-19 nghiêm ngặt nhất trên thế giới, với các quy định về khẩu trang rộng rãi và hạn chế về quy mô tụ tập, không chỉ tại các sự kiện lớn và nhà hàng mà còn tại nhà riêng.
Một bộ phận thiểu số người Canada có tiếng nói rằng họ đồng ý với cuộc phản đối của những người lái xe tải, đồng thời cho rằng đã đến lúc dỡ bỏ hầu hết các hạn chế của Covid-19. Với rất nhiều người Canada tuân thủ quy định về vắc-xin và khẩu trang cũng như các biện pháp khác của Covid-19 trong một thời gian dài, một số người nói rằng các quan chức y tế công cộng và các nhà lãnh đạo chính phủ hiện đang đi quá xa.
Nhiều cuộc biểu tình nhỏ hơn khác nhau đã diễn ra trên khắp đất nước chống lại các biện pháp y tế và lệnh liên quan đến y tế vào năm 2020 và 2021. Tuy nhiên, Freedom Convoy là cuộc biểu tình lớn nhất và lan rộng nhất từ trước đến nay trong thời kỳ đại dịch.
Làm thế nào các cuộc biểu tình Covid-19 kết thúc?
Các giải pháp khả thi bao gồm thuyết phục những người biểu tình tự nguyện giải tán; chính phủ đưa ra yêu cầu; và cảnh sát giải tán những người biểu tình. Sử dụng lực lượng quân sự được coi là rất khó xảy ra vì lực lượng vũ trang của Canada không phải là lực lượng cảnh sát và họ "không tham gia thực thi pháp luật trong tình huống này", Bộ trưởng Quốc phòng Anita Anand nói với CNN.
Chính phủ Trudeau sẽ cử thêm nhiều sĩ quan đến các cuộc biểu tình trên khắp đất nước, cho biết hôm thứ Năm rằng Cảnh sát Hoàng gia Mounted (RCMP) - lực lượng cảnh sát quốc gia của Canada - sẽ tiếp tục thể hiện hành động quyết đoán.
"RCMP sẽ gửi thêm quân tiếp viện đến Ottawa. RCMP cũng có thể sẽ gửi quân tiếp viện tới Windsor và thêm vào đó họ đã bổ sung thêm các nguồn lực tại Coutts, ở Alberta", Marco Mendicino, người Canada, Bộ trưởng Bộ An toàn công cộng cho biết.
Ông nói: "Ưu tiên hàng đầu của chúng tôi là đảm bảo rằng những cuộc phong tỏa bất hợp pháp này sẽ chấm dứt."
Hiện nay, phong trào biểu tình của Freedom Convoy đã lan tới Mỹ, New Zealand, Australia, Pháp,… Nếu không sớm có biện pháp giải tỏa, việc biểu tình sẽ phong tỏa của các xe tải sẽ càng làm chuỗi sản xuất và cung ứng bị đứt gãy, từ đó đẩy giá cả hàng hóa và lạm phát tăng phi mã.
