Công nghệ 28/7: AI thiết kế protein như ‘Google Maps’, kỳ vọng chữa trị ung thư

AI thiết kế protein giúp tế bào miễn dịch tiêu diệt ung thư hiệu quả hơn

Các nhà khoa học tại Đại học Kỹ thuật Đan Mạch vừa công bố một bước tiến đột phá trong lĩnh vực miễn dịch học: Sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để thiết kế các protein siêu nhỏ giúp tế bào T của con người nhận diện và tiêu diệt tế bào ung thư hắc tố (melanoma) một cách chính xác.

Nhóm nghiên cứu đã tạo ra một hệ thống định vị phân tử – giống như “Google Maps” – giúp tế bào miễn dịch tìm đến đúng mục tiêu ung thư. Hệ thống này dựa trên các protein được thiết kế hoàn toàn mới bằng AI, có khả năng gắn chính xác vào tế bào ung thư như chìa khóa với ổ khóa.

Giáo sư Timothy Jenkins, trưởng nhóm nghiên cứu, cho biết: “Đây là bước đầu tiên hướng tới các liệu pháp miễn dịch cá nhân hóa cho bệnh nhân ung thư.” Tuy nhiên, ông cũng nhấn mạnh rằng phương pháp này vẫn đang ở giai đoạn thử nghiệm và cần nhiều nghiên cứu trên động vật trước khi tiến tới thử nghiệm lâm sàng.

Các chuyên gia kỳ vọng công nghệ thiết kế protein bằng AI sẽ mở ra một thế hệ thuốc mới không chỉ cho ung thư mà còn cho nhiều bệnh lý khác.

Drone khổng lồ chạy bằng năng lượng mặt trời có thể bay hàng tháng

Một mẫu drone đặc biệt với sải cánh dài hơn cả Boeing 747 đang gây chú ý khi có thể bay liên tục trong nhiều tuần hoặc thậm chí nhiều tháng nhờ năng lượng mặt trời.

Công ty Mỹ - Tây Ban Nha Skydweller Aero mới đây thực hiện loạt chuyến bay thử nghiệm với chiếc drone mang tên Skydweller trên vùng biển Gulf Coast (Mỹ). Với sải cánh lên tới 72 mét, nhưng trọng lượng chỉ khoảng 2,5 tấn – bằng một chiếc bán tải Ford F-150, Skydweller được đánh giá là một bước tiến vượt bậc trong công nghệ bay không người lái.

Dựa trên nguyên mẫu Solar Impulse 2 – từng bay vòng quanh thế giới bằng năng lượng mặt trời năm 2016, Skydweller được cải tiến để có thể bay ở độ cao hơn 13 km và vận hành hoàn toàn bằng năng lượng tái tạo.

Skydweller được tích hợp hệ thống radar giám sát hàng hải của hãng Thales (Pháp), cho phép theo dõi các tàu nghi ngờ buôn lậu, cướp biển hoặc chiến hạm.

“Chúng tôi đang hướng đến khả năng bay vĩnh viễn,” đại diện Skydweller Aero cho biết.

Drone Skydweller được quân đội Mỹ tài trợ để thử nghiệm khả năng tuần tra và giám sát vùng biển. Đáng chú ý, nó có thể mang theo tải trọng lên tới 400 kg, vượt trội hơn nhiều so với các drone chạy năng lượng mặt trời thông thường.

Tuy vậy, giới chuyên gia vẫn tỏ ra thận trọng. Trong quá khứ, nhiều dự án tương tự từ Google, Facebook hay Airbus đã bị hủy bỏ do thiếu khả năng thương mại hóa.

Phát hiện muối sunfat giúp pin kéo dài tuổi thọ gấp 10 lần

Một nhóm nghiên cứu tại Đại học Khoa học và Công nghệ King Abdullah, Ả Rập Xê-út, vừa công bố phát hiện mang tính cách mạng: Việc bổ sung muối sunfat rẻ tiền như kẽm sunfat có thể giúp pin nước kéo dài tuổi thọ hơn gấp 10 lần.

Theo công bố trên tạp chí Science Advances, nguyên nhân chính khiến pin nước nhanh hỏng là do các phân tử “nước tự do” gây ra phản ứng hóa học phá hủy cực âm. Khi thêm muối sunfat vào, các ion sunfat hoạt động như một loại “keo nước”, giúp ổn định cấu trúc nước và ngăn chặn các phản ứng phụ tiêu tốn năng lượng.

Giáo sư Husam Alshareef, Chủ nhiệm Trung tâm Năng lượng Tái tạo và Công nghệ Lưu trữ KAUST, cho biết: “Cấu trúc nước là yếu tố then chốt trong hóa học pin, nhưng trước đây lại bị bỏ qua. Phát hiện này mở ra hướng đi mới cho việc cải thiện hiệu suất pin nước.”

Không chỉ hiệu quả với pin dùng cực âm kẽm, nghiên cứu sơ bộ cho thấy muối sunfat cũng có tác dụng tương tự với các loại cực âm kim loại khác, hứa hẹn trở thành giải pháp phổ quát cho ngành lưu trữ năng lượng.

Tiến sĩ Yunpei Zhu, người thực hiện phần lớn thí nghiệm, nhấn mạnh: “Muối sunfat vừa rẻ, dễ tìm, lại ổn định về mặt hóa học. Đây là giải pháp vừa khoa học vừa kinh tế.”

Trong bối cảnh pin nước đang được xem là lựa chọn an toàn và bền vững để tích hợp năng lượng tái tạo như điện mặt trời vào lưới điện, phát hiện này có thể tạo ra bước ngoặt lớn. Dự kiến đến năm 2030, thị trường pin nước sẽ vượt mốc 10 tỷ USD.