Trong nhiều gia đình Việt, chuyện lương thưởng vẫn được coi là điều nhạy cảm. Bố đi làm, mang tiền về, nhưng con cái hiếm khi biết rõ số tiền ấy là bao nhiêu. Thế nên khi một đứa trẻ bất ngờ hỏi “Bố lương bao nhiêu?”, nhiều ông bố lập tức lúng túng. Có người né tránh bằng nụ cười, có người gắt gỏng cho qua, cũng có người trả lời hời hợt để chặn đứng sự tò mò. Nhưng thật ra chính khoảnh khắc này lại là một cơ hội quý giá để dạy con về tiền: không phải con số khô khan, mà là cách tiền được làm ra, được chi tiêu và được coi trọng như thế nào.
Đàn ông thường e dè trước câu hỏi ấy vì nhiều lý do. Có người lo bị so sánh, lương ít thì sợ con coi thường, lương nhiều thì lo con đi khoe khắp nơi. Có người giữ quan niệm tiền bạc là chuyện của người lớn, trẻ con chưa cần biết. Có người lại thấy con số lương phản chiếu năng lực trụ cột nên càng ngại nói ra. Nhưng thế hệ trẻ ngày nay không chỉ đơn giản tò mò về số tiền. Các em muốn biết đồng tiền vận hành ra sao, bố làm ra tiền bằng cách nào, tại sao tiền chi trả được mọi thứ trong gia đình, và nếu muốn có nhiều tiền hơn thì cần nỗ lực thế nào.
Ảnh minh hoạ
Vì vậy thay vì im lặng hoặc đánh trống lảng, bố có thể biến câu hỏi thành một bài học. Cách trả lời không nhất thiết phải là một con số cụ thể, mà có thể là nguyên tắc. Bố có thể nói rằng thu nhập được chia thành phần lớn cho gia đình, một phần dành để tiết kiệm, phần còn lại cho nhu cầu khác. Nghe thì đơn giản, nhưng con sẽ hiểu rằng tiền không chỉ để tiêu xài mà còn phải biết tính đến tương lai. Với những đứa trẻ lớn hơn, câu trả lời có thể đi vào chi tiết hơn một chút bằng việc giải thích tỷ lệ phân bổ thay vì số tuyệt đối. Cách này giúp con hình dung bức tranh tổng thể mà không biến câu chuyện thành cuộc so sánh giàu nghèo.
Một lựa chọn khác là kể câu chuyện. Bố có thể nói rằng đi làm cũng giống như đi học. Con làm bài để lấy điểm, còn bố đi làm để đổi công sức thành tiền. Có điểm thì mới lên lớp, có tiền thì mới lo được cuộc sống. Cách giải thích này vừa gần gũi vừa gieo mầm suy nghĩ rằng tiền gắn liền với lao động.
Ảnh minh hoạ
Ngược lại, có những cách trả lời dễ phản tác dụng. Nếu dập tắt ngay bằng câu “đừng hỏi”, trẻ sẽ nghĩ tiền là điều cấm kỵ. Nếu khoe khoang thu nhập, trẻ dễ hình thành thái độ coi tiền là thước đo giá trị. Nếu so sánh với người khác, trẻ sẽ mang mặc cảm hoặc tính ganh đua không đáng có. Nói với con về lương không phải để chứng minh mình nhiều hay ít, mà để con hiểu đồng tiền đến từ lao động, và quản lý tiền mới là điều quan trọng.
Nếu biết tận dụng, câu hỏi tưởng chừng khó xử ấy lại mở ra một cuộc trò chuyện rất đáng giá. Thay vì chỉ là người mang tiền về, bố có thể trở thành người thầy đầu tiên dạy con về tài chính. Và bài học ấy có khi bắt đầu từ một câu trả lời nhẹ nhàng: tiền là kết quả của công sức, là công cụ để sống có trách nhiệm, chứ không phải thước đo giá trị con người.
