Chuyên gia ADB: Cung tiền lớn nhưng vòng quay tiền chậm nên lạm phát chưa quá đáng ngại

Theo ông, trong 9 tháng đầu năm 2025, kinh tế Việt Nam ghi nhận tốc độ tăng trưởng khá tích cực khi đạt mức 7,85%, cao hơn hẳn mức tăng 6,82% cùng kỳ năm ngoái.

Trong đó, hoạt động thương mại, xuất khẩu của Việt Nam tăng mạnh trong những tháng đầu năm 2025, khi doanh nghiệp đẩy nhanh giao hàng để tận dụng ưu đãi thuế hiện có trước khi mức thuế đối ứng mới của Mỹ có hiệu lực.

Tổng kim ngạch thương mại trong 9 tháng đầu năm ước đạt 680,66 tỷ USD, tăng 17,3% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong đó, xuất khẩu đạt 348,74 tỷ USD, tăng 16%, còn nhập khẩu đạt 331,92 tỷ USD, tăng 18,8%, đưa cán cân thương mại thặng dư 16,82 tỷ USD.

Sự tăng trưởng mạnh của các ngành sản xuất hướng xuất khẩu đã kéo theo sự phát triển của các ngành liên quan, góp phần thúc đẩy xuất khẩu chung.

Ba là, đầu năm 2025 cũng chứng kiến xu hướng đầu tư tích cực, đặc biệt là đầu tư công. Chẳng hạn, vào đầu tháng 9 vừa qua, đã có 250 dự án được khởi công với tổng vốn đầu tư lên tới 51,2 tỷ USD, trong đó 37% đến từ vốn nhà nước và 63% từ các nguồn khác.

- PV: Kinh tế tăng trưởng cao cũng đồng nghĩa với nỗi lo về lạm phát tăng lên, tình hình kiểm soát lạm phát của Việt Nam từ đầu năm đến nay, thưa ông?

Ông Nguyễn Bá Hùng: Trong 9 tháng đầu năm, lạm phát của Việt Nam duy trì ở mức 3,27% so với cùng kỳ năm trước, thấp hơn mục tiêu 4 - 4,5% mà Chính phủ đề ra. Đây là tín hiệu tích cực đối với nền kinh tế.

Như vậy, lạm phát năm 2025 được dự báo đạt 3,9% và có thể giảm nhẹ xuống 3,8% vào năm 2026. Việc giá năng lượng toàn cầu hạ nhiệt đã góp phần giảm chi phí vận chuyển - một yếu tố chiếm tỷ trọng đáng kể trong rổ hàng hóa và dịch vụ để tính giá tiêu dùng.

Đối với rủi ro lạm phát, luôn phải nhìn nhận ở cả hai góc độ, góc độ thứ nhất là cung tiền và thứ hai là sự cân bằng cung cầu của nền kinh tế.

Thời gian vừa qua, cân bằng cung cầu của nền kinh tế không có biến động đột biến, tương đối ổn định, thậm chí là nhu cầu hơi yếu chứ nguồn cung không hề thiếu. Vì vậy, áp lực lạm phát xuất phát từ nguyên nhân mất cân bằng cung cầu đang rất thấp.

Về cung tiền, mặc dù tăng trưởng tín dụng cao nhưng đặt trong bối cảnh lưu chuyển dòng tiền thấp thì tổng lượng thanh khoản không tăng quá nhiều để hình thành áp lực lạm phát từ thanh khoản.

Tuy nhiên, những đợt điều chỉnh tăng giá trong các lĩnh vực y tế, giáo dục và điện lực do Nhà nước quản lý vẫn tiếp tục tạo áp lực lạm phát.

Ngoài ra, việc đẩy mạnh đầu tư công và tăng trưởng tín dụng có thể đẩy giá nguyên vật liệu, dịch vụ lên cao. Tình trạng mất giá của đồng tiền cũng có thể làm gia tăng chi phí nhập khẩu, từ đó ảnh hưởng đến lạm phát.

Bên cạnh đó, tài khoản vãng lai của Việt Nam ghi nhận mức thặng dư và cán cân thanh toán quốc tế gần như cân bằng - những tín hiệu tích cực cho sự ổn định kinh tế vĩ mô.

- PV : Với câu chuyện tăng trưởng tín dụng, nhiều ý kiến cho rằng tăng trưởng tín dụng ở mức quá cao sẽ gây nguy cơ bong bóng tài sản, áp lực lạm phát,...? Ông đánh giá như thế nào về quan điểm này?

Ông Nguyễn Bá Hùng: Tăng trưởng tín dụng là một trong những công cụ tiền tệ. Với những nền kinh tế như của Việt Nam thì cung tín dụng chỉ lành mạnh khi đi kèm với cầu tín dụng từ hoạt động sản xuất kinh doanh.

Hiện nay, tiêu dùng trong nước mặc dù mới tích cực trong một vài tháng trở lại đây những vẫn chưa quay lại như thời kỳ trước COVID - 19, đầu tư của khu vực kinh tế tư nhân cũng đang khá "chập chờn", hiện mới chỉ có tín hiệu tương đối tích cực ở một số lĩnh vực liên quan đến đầu tư công và bất động sản.

Trong bối cảnh này, khi tín dụng tăng trưởng cao, có hiện tượng dòng tiền bắt đầu chảy vào các tài sản tài chính như: Thị trường chứng khoán, vàng hay USD và một phần vào bất động sản.

Vì vậy, tăng trưởng tín dụng nóng luôn có hai góc độ. Một là, đã giải quyết được nhu cầu vốn của nền kinh tế, tức là không bị nghẹt tín dụng.

Thế nhưng góc độ thứ hai là gây nguy cơ bong bóng tài sản. Bởi tự thân tín dụng thì không tạo ra tăng trưởng mà phải đi kèm với hoạt động sản xuất kinh doanh trong nền kinh tế thực. 

Với Việt Nam, hiện mặc dù cung tiền lớn nhưng vòng quay tiền không quá nhanh nên tổng thanh khoản không quá cao ra gây áp lực lạm phát.

Vòng quay tiền chậm cộng thêm năng lực sản xuất hàng hóa ngày càng tốt lên giúp lạm phát vẫn ở trong tầm kiểm soát. Nhưng điều này cũng đồng nghĩa với việc nền kinh tế thực vẫn chưa hết khó khăn.

Vì vậy, dù tổng lượng tín dụng tăng lên, nhưng nền kinh tế thực chưa hết khó khăn, vòng quay tiền chậm thanh khoản của tăng trưởng tín dụng với nền kinh tế là sẽ không cao như kỳ vọng.

Ngược lại, khi mà hoạt động sản xuất kinh doanh tốt lên, tốc độ lưu chuyển tiền tăng lên thì lại dẫn đến dư thừa thanh khoản và NHNN sẽ phải có biện pháp rút thanh khoản ra khỏi hệ thống.

- PV: Chính phủ đã nhiều lần nhắc đến việc bỏ room tín dụng, vậy phải bỏ như thế nào trong bối cảnh tăng trưởng tín dụng ở mức cao như hiện nay?

Ông Nguyễn Bá Hùng: Khái niệm room tín dụng mà mọi người hay nói đến là một biện pháp hành chính để NHNN kiểm soát rủi ro vĩ mô ở góc độ vĩ mô khi các ngân hàng "vung tay quá trán" cho vay vượt năng lực tài chính gây nguy cơ đổ vỡ.

Hiện nay, NHNN đã có rất nhiều biện pháp quản lý khác để thay thế cho việc giới hạn về room tín dụng.

Thay vì sử dụng room tín dụng , NHNN có thể sử dụng Basel 2 và Basel 3 - tức là kiểm soát rủi ro của ngân hàng dựa trên các chỉ số về về độ đủ vốn, về độ thanh khoản, độ an toàn vốn.

Khi mà các ngân hàng mà đáp ứng được điều kiện về an toàn vốn thì lúc đấy sẽ tự sinh ra "room tín dụng tự nhiên" và muốn tăng room tín dụng thì chỉ cần tăng vốn chứ không nhất thiết phải chờ NHNN cấp cho.

Hiện nay NHNN vừa mới ban hành Thông tư 14 về quản lý rủi ro ngân hàng và dần dần đưa vào giai đoạn kiểm soát rủi ro của hệ thống ngân hàng thông qua an toàn vốn. 

- PV: Các tháng vừa qua đã chứng kiến biến động rất mạnh về tỷ giá. Đâu là nguyên nhân dẫn đến biến động này và dự báo tỷ giá quý cuối năm, thưa ông?