Tại hội nghị tổng kết, triển khai nhiệm vụ 2025 của Sở Giao dịch chứng khoán Việt Nam (VNX), bà Vũ Thị Chân Phương - Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đề nghị Sở Giao dịch chứng khoán TP HCM (HoSE) và Hà Nội (HNX) cùng Tổng công ty Lưu ký và Bù trừ chứng khoán Việt Nam (VSDC) đưa hệ thống công nghệ thông tin mới (KRX) vào vận hành trong năm tới. Các đơn vị cũng cần nghiên cứu, phát triển hệ thống công nghệ thông tin, giao dịch mới để bảo đảm đáp ứng nhu cầu khi nâng hạng thị trường.
VNX và các công ty con cần tăng tính chủ động, dự đoán và báo cáo cụ thể các khó khăn khi nâng hạng thị trường và hệ thống công nghệ thông tin mới đi vào hoạt động.
KRX là hệ thống công nghệ thông tin do Sở Giao dịch chứng khoán Hàn Quốc (KRX) thiết kế. Hệ thống này cung cấp nhiều tiện ích mới, nổi bật nhất là hỗ trợ nhà đầu tư giao dịch lô lẻ trên một bảng riêng và thực hiện mua - bán cổ phiếu trong ngày (T+0). Điều này có thể thu hút thêm nhiều nhà đầu tư tham gia thị trường, từ đó tăng thanh khoản. KRX cũng được nhiều công ty chứng khoán, đơn vị phân tích và quỹ đầu tư tin rằng sẽ hỗ trợ nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam.
Ban đầu, HoSE dự kiến hoàn thành năm 2021 nhưng sau đó liên tục lỗi hẹn và đến nay chưa thể vận hành chính thức.
Năm 2025, các Sở Giao dịch cũng cần nghiên cứu, phát triển sản phẩm mới. Trong đó, hợp đồng tương lai VN100 dự kiến triển khai trong quý đầu năm sau. Ngoài ra, cơ quan quản lý sẽ có phương án phân loại cổ phiếu niêm yết, phát triển các chỉ số, thị trường mới dành cho doanh nghiệp vừa và nhỏ (SMEs), khởi nghiệp sáng tạo.
Hợp đồng tương lai chỉ số VN100 là sản phẩm phái sinh dựa trên VN100 - chỉ số theo dõi 100 cổ phiếu có vốn hóa, khả năng thanh khoản và tỷ lệ tự do chuyển nhượng hàng đầu sàn HoSE. Lý do lựa chọn chỉ số VN100 từng được đại diện SSC giải thích nhằm giảm bớt tác động của rổ VN30 khi đây là chỉ số duy nhất được triển khai hợp đồng tương lai trên thị trường. Giới chuyên gia từng cho rằng hợp đồng tương lai VN30 tồn tại một số hạn chế như tính đại diện chưa cao, cơ cấu thành phần tập trung nhiều cổ phiếu của ngành tài chính và bất động sản.
Trước đó khi tham dự các hội nghị, đại diện SSC từng cho biết hợp đồng tương lai VN100 có thể triển khai trong năm 2024, nhưng đến nay vẫn lỡ hẹn.
9 tháng đầu năm, tổng doanh thu của VNX đạt hơn 1.746 tỷ đồng, tăng 27% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó HoSE đóng góp khoảng 1.322 tỷ (tăng 32%) và HNX góp 393 tỷ đồng doanh thu, tăng 23%.
VNX lãi sau thuế 1.719 tỷ đồng, cao hơn 28% so với 9 tháng năm trước. Sở này mới thực hiện được 62% chỉ tiêu doanh thu nhưng đã vượt 21% kế hoạch lợi nhuận cả năm.
Kỳ vọng nâng hạng nhiều lần trễ hẹn
Trước đó, vào đầu tháng 10/2024, các nhà đầu tư tiếp tục “hụt hẫng” sau thời gian dài chờ đợi khi thị trường chứng khoán Việt Nam chưa được nâng hạng.
Cụ thể, kết quả xếp hạng của FTSE Russell tại lần công bố này tiếp tục đặt Việt Nam trong danh sách theo dõi do chưa đáp ứng đủ tiêu chí chu kỳ thanh toán (DvP).
Theo kết quả xếp hạng do FTSE Russell công bố, Việt Nam vẫn chưa được nâng hạng lên thị trường mới nổi thứ cấp (secondary emerging market). Việc rà soát thường niên về phân hạng thị trường nằm trong các chỉ số cổ phiếu toàn cầu của FTSE được thực hiện vào tháng 9 hàng năm. Trước đó, Việt Nam được đưa vào danh sách theo dõi từ tháng 9/2018.
FTSE Russell cho biết Việt Nam vẫn chưa đáp ứng được tiêu chí "chu kỳ thanh toán" (DvP), hiện được đánh giá là "còn hạn chế" do thông lệ thị trường thực hiện việc kiểm tra trước giao dịch. Tức là, quy định hiện tại yêu cầu nhà đầu tư phải có đủ tiền trong tài khoản trước khi đặt lệnh. Tuy nhiên, theo thông lệ, yêu cầu này là không bắt buộc.
Ngoài ra, Việt Nam cũng cần cải thiện quy trình đăng ký mở tài khoản, cũng như cơ chế tạo thuận lợi cho các nhà đầu tư nước ngoài giao dịch các chứng khoán đã chạm hoặc gần chạm mức giới hạn tỷ lệ sở hữu.
Mô hình thanh toán không cần ký quỹ trước (non pre-funding) đã được nhóm chuyên gia trong ngành đề xuất với Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (SSC). Trước mắt, Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư 68 (hiệu lực từ ngày 2/11) nêu rõ các sửa đổi đối với nhiều quy định khác nhau. Thông tư này loại bỏ yêu cầu ký quỹ 100% trước đối với các nhà đầu tư quốc tế mua cổ phiếu. Thời gian tới, Tổng công ty Lưu ký và Bù trừ Chứng khoán Việt Nam (VSDC) sẽ công bố các quy tắc hoạt động chi tiết hơn.
FTSE Russell cho biết họ tiếp tục khuyến khích các cuộc họp giữa Việt Nam với cộng đồng đầu tư quốc tế, để đảm bảo các quy tắc này đáp ứng được nhu cầu của các bên tham gia, cả trong và ngoài nước. "Điều quan trọng vẫn là duy trì tốc độ đổi mới nếu Việt Nam muốn đáp ứng được thời hạn mục tiêu nâng hạng vào năm 2025 do Thủ tướng đặt ra", tổ chức này nêu quan điểm.
Những quy chế sửa đổi cần được sớm thống nhất và phổ biến rộng rãi, bao gồm xác định rõ về vai trò và trách nhiệm cần thiết trong mô hình thanh toán, cũng như lộ trình thực hiện với các mốc thời gian cụ thể. "FTSE Russell ghi nhận sự hỗ trợ liên tục của chính phủ Việt Nam với các cải cách thị trường và vẫn đánh giá cao mối quan hệ mang tính xây dựng với Ủy ban Chứng khoán, các cơ quan thị trường khác và Ngân hàng Thế giới", đơn vị cho biết thêm.
Thị trường chứng khoán Việt Nam sẽ tiếp tục được đánh giá xếp hạng vào giữa kỳ tháng 3/2025. FTSE Russell là một trong ba công ty cung cấp chỉ số hàng đầu thế giới gồm MSCI, FTSERussell và S&P Dow Jones Indices, tạo cơ sở tham chiếu cho các nhà đầu tư quốc tế.
