Luật BHXH 2024 (sửa đổi) chính thức có hiệu lực từ ngày 1.7.2025, mở rộng thêm nhiều diện phải tham gia đóng BHXH bắt buộc, trong đó có chủ hộ kinh doanh cá thể.
Cụ thể, theo khoản 1 điều 2 của luật BHXH 2024, quy định này áp dụng cho chủ hộ kinh doanh của hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh theo quy định của Chính phủ.
Đây là quy định mới so với luật BHXH 2014 (còn hiệu lực đến ngày 30.6.2025). Trước đây, nhóm này có thể tham gia BHXH tự nguyện nếu muốn.
Mức đóng BHXH bắt buộc của chủ hộ kinh doanh
Mức đóng BHXH bắt buộc đối với chủ hộ kinh doanh cá thể được quy định tại điểm a, b khoản 4 điều 33 của luật BHXH 2024. Tỷ lệ đóng là 3% vào quỹ ốm đau và thai sản, 22% vào quỹ hưu trí và tử tuất.
Do đó, mức đóng của chủ hộ kinh doanh tham gia BHXH hằng tháng là 25% tiền lương. Chủ hộ kinh doanh có thể lựa chọn phương thức đóng hằng tháng, 3 tháng hoặc 6 tháng một lần tùy theo nhu cầu.
Về căn cứ đóng, theo điểm d khoản 1 điều 31, chủ hộ kinh doanh được lựa chọn tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc, nhưng thấp nhất bằng mức tham chiếu và cao nhất bằng 20 lần mức tham chiếu tại thời điểm đóng.
Về mức tham chiếu, thì đây là một quy định mới. Luật BHXH 2024 đã điều chỉnh căn cứ tính đóng - hưởng một số chế độ BHXH từ "mức lương cơ sở" bằng "mức tham chiếu" do Chính phủ quy định.
Cũng theo quy định của luật BHXH 2024, trong giai đoạn chuyển tiếp, khi nhà nước chưa bãi bỏ mức lương cơ sở thì mức tham chiếu bằng đúng mức lương cơ sở hiện hành.
Hiện nay, mức lương cơ sở là 2,34 triệu đồng/tháng, theo Nghị định 73 năm 2024 của Chính phủ.
Do đó, mức đóng BHXH thấp nhất của chủ hộ kinh doanh là 25% x 2,34 triệu đồng = 585.000 đồng/tháng.
Người dân giải quyết thủ tục ở một cơ quan BHXH tại TP.HCM
ẢNH: P.T.N
Chủ hộ kinh doanh đóng BHXH bắt buộc thế nào?
Việc triển khai thu BHXH đối với chủ hộ kinh doanh này sẽ được thực hiện theo các bước cụ thể. Theo điều 28 luật BHXH 2024 (quy định về việc đăng ký tham gia BHXH và cấp sổ BHXH), chủ hộ kinh doanh cần liên lạc với cơ quan BHXH nơi đăng ký kinh doanh để thực hiện thủ tục đăng ký tham gia BHXH bắt buộc.
Hồ sơ bao gồm tờ khai tham gia BHXH theo mẫu quy định. Thời hạn nộp hồ sơ là 30 ngày kể từ ngày thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc.
Theo đề xuất của Bộ Nội vụ, việc tham gia BHXH bắt buộc đối với chủ hộ kinh doanh sẽ được triển khai theo lộ trình:
- Từ ngày 1.7.2025, áp dụng đối với chủ hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh nộp thuế theo phương pháp kê khai.
- Từ ngày 1.7.2027, áp dụng đối với chủ hộ kinh doanh có đăng ký nộp thuế theo phương pháp khoán.
- Từ ngày 1.7.2029, áp dụng đối với các chủ hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh còn lại.
- Trường hợp các chủ hộ đăng ký kinh doanh theo phương pháp kê khai, nhưng trước ngày 1.7.2027 chuyển thành nhóm nộp thuế theo phương pháp khoán, hoặc trước ngày 1.7.2029 không còn nằm trong nhóm kê khai lẫn nhóm khoán, thì vẫn tiếp tục phải tham gia BHXH bắt buộc theo quy định.
Chủ hộ kinh doanh không thực hiện nghĩa vụ đóng BHXH bắt buộc sẽ bị xử phạt hành chính, theo quy định tại điều 39 luật BHXH 2024 và điều 39 Nghị định 12/2022 của Chính phủ.
Ngoài chủ hộ kinh doanh, luật BHXH 2025 cũng bổ sung nhiều diện mới phải đóng BHXH bắt buộc, như người quản lý doanh nghiệp, người quản lý, điều hành hợp tác xã không hưởng lương; người lao động làm việc không trọn thời gian; người lao động có "hợp đồng" không mang tên hợp đồng lao động nhưng có tính chất của quan hệ lao động...
